مختصر تفاوت ازدواج موقت و ازدواج دائم
با اینکه ازدواج دایمی در همه جهان متداول است و افکار عمومی عمل زنا را تقبیح می کند دولتهای رسمی در هیچ یک از کشورهای جهان متمدن با هیچ وسیله ای نتوانسته اند از شیوع آمیزش های موقتی جلوگیری کنند و در همه شهر های بزرگ و کوچک جهان، مراکز آشکارا یا پنهان برای فحشاء وجود دارد. در این صورت مذهبی مانند اسلام آمیزش جنسی را به ازدواج محدود کرده و به صورت مطلق از زنا جلوگیری می کند . بنابراین ناگزیر ازدواج موقتی را با شرایط خاصی که به نوعی رفع مفاسد زنا را می کند (مانند محرم و شوهر دار نبودن زن و تعیین مهر و عده پس از جدایی ) در میان قوانین خود بگنجاند ،تا پاسخ کافی به اقتضای این غریزه عمومی بدهد.
یکی از قوانین اسلام از دیدگاه مذهب شیعه این است که ازدواج می تواند به دو نحو «دایم» یا «موقت» منعقد شود ؛ ازدواج موقت یا متعه که به صیغه نیز معروف است در پاره ای از آثار با ازدواج دایم یکی است و در قسمتی اختلاف دارد آنچه در درجه اول ، این دو را از هم متمایز می کند این است که در ازدواج موقت زن و مرد تصمیم می گیرند «بطور موقت » با هم ازدواج کنند و پس از پایان مدتی که در عقد تعیین کردند اگر مایل بودند تمدید کنند و اگر مایل نبودند از هم جدا شوند .
ریاست خانواده در ازدواج موقت:
در ازدواج موقت ریاست خانواده بسته به قراردادی است که طرفین باهم منعقد کرده اند . در ازدواج دایم زن خواه ناخواه باید مرد را به عنوان رئیس خانواده بپذیرد و این موضوع موافق با ماده 1105 قانون مدنی است که بیان داشته « در روابط زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهر است».ریاست شوهر بر خانواده در ازدواج دایم از قواعد عمومی مر بوط به نظم عمومی است و اسقاط آن و توافق و شرط خلاف آن باطل و از درجه اعتبار ساقط است. زیرا ریاست مرد بر خانواده هم« حق» است و هم« تکلیف » .
آثار ریاست مرد بر خانواده در ازدواج دایم:
- زن در صورتی می تواند از نام خانوادگی شوهر استفاده نماید که موافقت او را اخذ نماید.
- اختیار تعیین مسکن اصولا با مرد است.
- ولایت قهری بر اطفال به عهده پدر است.
- پرداخت هزینه های زندگی با مرد است.
- اقامتگاه زن اصولا همان اقامتگاه شوهر است .
- زن ملزم به تمکین است.
- قیم شدن زن منوط به اذن شوهر است.
- خروج زن از کشور منوط به اذن شوهر است.
در ازدواج موقت از لحاظ شرایط ،آزادی بیشتری داردند که بطور دل بخواه به هر نحو که بخواهند باهم پیمان ببندند. مثلا در ازدواج دایم خواه ناخواه مرد باید عهده دار مخارج روزانه و لباس و احتیاجات دیگر زن از قبیل دارو و پزشک باشد در حالیکه در ازدواج موقت بستگی به این موضوع دارد که زن و مرد با چه شرایطی اقدام به ازدواج موقت نموده اند ، مثلا ممکن است در ازدواج موقت نفقه شرط نشده باشد یا زن نخواهد از پول مرد استفاده کند.
در ازدواج دایم هیچکدام از زوجین بدون جلب رضایت دیگری حق ندارند از بچه دار شدن و تولید نسل جلوگیری کنند ، ولی در ازدواج موقت جلب رضایت طرف دیگر ضرورت ندارد. در حقیقت این نیز نوعی آزادی دیگر است که در ازدواج موقت به زوجین داده شده است.
آیادر ازدواج موقت زن از شوهر ارث میبرد؟
بر اساس مفهوم ماده 940 قانون مدنی در ازدواج موقت برخلاف ازدواج دایم زن از شوهر ارث نمیبرد. حتی زن ، مثل مورد نفقه که می‌توانست آن را در عقد شرط کند ، دیگر نمی‌تواند شرط توارث را در ازدواج موقت بگنجاند. اگر چنین شود، شرط باطل است.
در حالیکه در نکاح دائم ، اگر شوهر ، زن خود را به صورت رجعی طلاق دهد و در زمان عده شوهر فوت کند، زن از اموال شوهر ارث میبرد اما اگر شوهر بعد از انقضای مدت عده فوت نماید و یا یا طلاق بائن باشد (مانند طلاقی که قبل از نزدیکی بوده یا طلاق زن یائسه یا طلاق خلع و مبارات)در صورت فوت مرد، زن از او بر اساس ماده 943 هیچ ارثی نمیبرد. با این حال که اگر شوهر در حالی که به مرضی مبتلا است زن را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به علت همان مریضی بمیرد، زن از او ارث میبرد حتی اگر طلاق به صورت بائن باشد؛ به شرط آن که زن در در طول این یک سال ازدواج نکرده باشد.
خلاصه و مهمترین تفاوت ازدواج موقت با دایم
بنابراین به صورت خلاصه می توان گفت که اصل بر اشتراک قواعد «ازدواج دایم» با «ازدواج موقت »است و تفاوت اساسی آنها همانگونه که فوقا مسطور گردید ؛ این است که به موجب ماده 1076 قانون مدنی در نکاح موقت مهر و مدت آن باید کاملا معین شود. در صورت عدم تعیین مهر و مدت، برخلاف ازدواج دایم که خللی به صحت عقد وارد نمی کند در این نوع ازدواج موجب ابطال عقد خواهد بود .
و تفاوت دیگر در خصوص نفقه بود که اصولا در ازدواج موقت نفقه راه ندارد مگر این که طرفین عقد در این خصوص باهم توافقی کرده باشند . اما ارث مطلقا راه ندارند ؛یعنی حتی طرفین عقد در ازدواج موقت نمی توانند باهم توافق نمایند که در صورت فوت یکی از آنها دیگری از او ارث ببرد. مقررات طلاق در نکاح موقت راه نداشته و برخلاف نکاح دایم عدم ثبت ازدواج موقت جرم نیست مگر اینکه زوجه باردار شده باشد یا با شوهر در این خصوص به صورت جداگانه یا شرایط ضمن عقد توافق کرده باشد که در این صورت به موجب ماده 21 قانون حمایت خانواده مصوب 1391/12/1 ثبت نکاح موقت الزامی خواهد بود.