تا می خواهی به همسایه اعتراض کنی که پدر جان اندکی آرام تر،
اندکی آهسته تر بانگ فریاد بر می آید که (چار دیواری اختیاری) است.
راستی آیا حق داریم با سر و صداهای ناهنجار اعصاب همسایگان را به هم بریزیم و بگویم چاردیواری اختیاری؟
ساکنان آپارتمان ها اعم از مالک و مستأجر مکلفند به سایر همسایگان احترام بگذارند .
این یک تکلیف قانونی برای تمامی شهروندان است که با اصول و موازین اخلاقی کاملاً مطابقت دارد.
طبق ماده 132 قانون مدنی که چهره ای از اصل 40 قانون اساسی است
کسی نمی تواند در ملک خود تصرفی که مستلزم ضرر همسایه شود .
مگر تصرفی که به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا دفع ضرر از خود باشد .
یعنی مالک حق ندارد در ملک خود تصرفی انجام دهد که برای همسایه ایجاد ضرر کند.
به طور کلی تمام مصادیق مختلف تصرفاتی که مالک در ملک خود می کند،
مشمول ماده 30 قانون مدنی است که بیان می دارد: (هر کسی می تواند در مال و ملک خود انواع تصرفات را انجام دهد.)
این قانون برگرفته از یک قاعده کلی فقهی به نام قاعده (تسلیط) است
که اشخاص را مسلط به اموال و مجاز به انجام تمام تصرفات مالکانه بر ملک خود دانسته است.
حقوق اشخاص، دایره و مرزی دارد که این مرز، برخورد حق آنها با حقوق دیگران
و همچنین با قواعد آمره قانون است . به عنوان نمونه، در آپارتمان ها که قسمت های مشاعی دارند
و نوعی زندگی در کنار هم است حقوق اشخاص به دلیل نزدیکی با هم ارتباط و تداخل دارد
اما سؤال اینجاست که وسعت و دایره حقوق مالکان تا کجاست؟
طبق اصل 40 قانون اساسی که به قاعده (لاضرر) مشهور است (هیچ کس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر قرار دهد) .
اصل چهل مربوط به اجرای زیانبار حق است .
بدیهی است اگر شخص، حق اجرای کاری را اساساً نداشته باشد انجام آن قطعاً ممنوع و موجب مسئوولیت است.
بنابراین کسی نمی تواند بگوید طبق ماده 30 قانون مدنی من در آپارتمان خودم می توانم هر کاری انجام دهم
و به عنوان مثال در ملک خودم سر و صدا ایجاد کنم (صدای حیوان خانگی یا موسیقی) و دیگران حق اعتراض ندارند .
واضح است که برخورد اعمال حقوق مالکانه ملک شما با ملک مجاور باید راه حل داشته باشد
وگرنه موجب از بین رفتن آرامش دیگران می شود . طبق ماده 132 قانون مدنی،
که چهره ای از اصل 40 قانون اساسی است . کسی نمی تواند در ملک خود تصرفی کند که مستلزم تضرر همسایه شود .
مگر تصرفی که به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا دفع ضرر از خود باشد . یعنی مالک حق ندارد در ملک خود
تصرفی انجام دهد که برای همسایه ضرر ایجاد کند.این ضرر شامل ضرر های مادی و معنوی است .
البته این قانون استثناهایی دارد . یعنی وقتی تصرف زیان بار مجاز است
که برای رفع نیاز (نیازهای مادی و معنوی) و البته قدر متعارف باشد یعنی از نگاه عرف زیاده خواهی محسوب نشود.
اگر تصرفی غیر متعارف باشد یا نیازی را برطرف نکند، طبق اصل 40 قانون اساسی و ماده 132 قانون مدنی، ممنوع است .
البته این چارچوب کلی و قانونی است و در مصادیق مختلف ممکن است اختلاف نظر پیش آید .
به عنوان نمونه شخصی انجام تصرفی را رفع نیاز خودش بداند و همسایه اش چنین نظری نداشته باشد .
در این صورت قاضی دادگاه با توجه به موقعیتفراگیری محل و با توجه به شرایط اجتماعی،
فرهنگی و اخلاقی حاکم بر قضیه، نظریه نهایی را می دهد .
به نظر می رسد که حکم قانون گذار بر مبنایی عقلی و منطقی تدوین شده است.
تمام مصادیق مختلف تصرفاتی که مالک در ملک خود می کند . مشمول ماده 30 قانون مدنی است
که می گوید (هر کسی می تواند در مال و ملک خود انواع تصرفات را انجام دهد .)
این قانون بر گرفته از یک قاعده کلی فقهی به نام قاعده (تسلیط) است
که اشخاص را مسلط به اموال و مجاز به تمام تصرفات مالکانه بر ملک خود دانسته است.
به این معنا که انسان ها به عنوان موجوداتی اجتماعی، دارای فهم لازم برای زندگی در کنار یکدیگر هستند
و بر این اساس از تصرفات و اقداماتی که به حکم عقل و منطق مخل آسایش دیگران است
و موجب محرومیت آنها از زندگی توام با آرامش و برخورداری از حقوق خود می شود پرهیز و اجتناب می کنند .
بنابر آنچه گفته شده مشخص است که قاعده (تسلیط) اصل 40 قانون اساسی ماده 30 قانون مدنی و یا ماده 132 آن قانون چارچوب کلی و قانونی هستند .
بدیهی است وقتی ملک محل سکونت از شکل ویلایی با حریم شخصی به شکل یک چهار دیواری
در آپارتمانی چند طبقه که در هر طبقه چند واحد دارد در می آید محدودیت هایی ایجاد می شود.
کلام آخر: این درست که هر کس حق دارد در محدوده آپارتمان خود موزیک گوش دهد، تلوزیون ببیند،
با اعضای خانواده صحبت کند و … اما بایستی در نظر داشت این حق تا جایی قابل اعمال است
که به حقوق دیگران تجاوز نکند و باعث ناراحتی آنان نشود .
بلند کردن صدای موزیک یا تلوزیون در جایی که ده ها همسایه در مجاورت ما زندگی می کنند
یا در حال استراحت هستند، تجاوز به حقوق آنان است .
زندگی ماشینی که ترافیک همراه با سر و صدای فراوان و دود و انواع و اقسام ماشین ها
و خلاصه آلودگی هوا و آلودگی صوتی از مظاهر اولیه آن است خود به خود مشکلات و سختی های خاص خود
را به همراه دارد که در هر حال اثرات نامطلوبی بر روح و روان شهروندان می گذارد .
بدیهی است تجاوز به حقوق همسایگان به هر شکل و به هر نحو اثرات نامطلوب را مضاعف می کند .
احترام به حقوق دیگران نشانه رشد فرهنگ شهر نشینی است .
سعی کنیم ضمن آشنایی نسبی با قوانین مختلف به تکالیف شهروندی خود عمل کرده و به حقوق دیگران نیز احترام بگذاریم.
