قرار چیست؟
امروز با بررسی این که قرار چیست و اقسام آن کدامند در خدمت شما عزیزان هستیم.
ابتدا معنی قرار را به لحاظ لغوی مورد بررسی قرار می دهیم.
سپس به معنای اصطلاحی آن مورد می پردازیم.
قرار چیست؟
قرار در لغت، به معنی ثبات و استوار کردن، استحکام دادن، تعیین و تأکید است.
و نیز به معنی جا گرفتن، آرام گرفتن، یا بر جا شدن در جایی، آرامش، آسودگی، رأی یا حکمی که درباره مسأله یا امری صادر شود.
علاوه بر معنای فوق الذکر در معانی دیگر نیز بکار رفته است.
قرار به معنای آنکه رأی دادگاه که قاطع دعوی نباشد و در جریان رسیدگی به منظور اقدامی و یا اجرای موقت به سود یکی از اصحاب دعوی و یادستور تحقیق در موضوعی صادر می گردد.
تعریف قانونی قرار
و اما تعریف قانونی قرار چیست؟
در قانون آئین دادرسی کیفری از قرار تعریفی ارائه نگردیده است.
پس برای رفع این خلاء قانونی ناگزیر باید به مقررات قانون آئین دادرسی مدنی رجوع نماییم.
در قانون آئین دادرسی مدنی در ماده 299 چنین آمده است:
چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوی و قاطع آن بطور جزیی یا کلی باشد، حکم، و در غیر اینصورت قرار نامیده می شود.
تعریف اصطلاحی قرار
از نظر اصطلاحی به تعاریفی که بعضی از مؤلفین از قرار ارائه داده اند می پردازیم.
برخی از مؤلفین چنین بیان کرده اند:
قرار عبارت است از تصمیم دادگاه در امر ترافعی که کلاً یا بعضاً قاطع دعوی و خصومت نباشد.
عده ای دیگر از مؤلفین چنین بیان داشته اند:
هرگاه رأی دادگاه فاقد یکی از دو عنصر تشکیل دهنده حکم (راجع به ماهیت دعوی بودن و کلاً یا جزئاً قاطع آن بودن) باشد قرار است.
آن طور که بنظر می رسد. نتوانسته اند تعریفی جامع و مانع از لحاظ حقوقی ارائه دهند.
چرا که قرار در آیین دادرسی مدنی سه حالت اصلی دارد:
الف- قرارهایی که وارد ماهیت دعوی می شوند ولی قاطع دعوی نیستند
ب- قرارهایی که وارد ماهیت دعوی نمی شوند ولی قاطع دعوی هستند
ج- قرارهایی که نه وارد ماهیت دعوی می شوند نه قاطع دعوی هستند.
تعریف قرار به بیان دکتر شمس و دکتر آشوری
بهترین پاسخ هایی که می توان در جواب اینکه قرار چیست؟ ارائه نمود.
و کاملترین تعریف که تعریفی جامع و مانع در باب قرار در آئین دادرسی مدنی می باشد را دکتر شمس این چنین بیان نموده اند:
“قرار دادگاه به تصمیم (عملی) اطلاق می شود که رأی محسوب شده و منحصراً راجع به ماهیت دعوی بوده و یا فقط قاطع آن باشد و یا هیچ یک از دو شرط مزبور را نداشته باشد که به ترتیب می توان قرار کارشناسی، قرار رد دعوی، و قرار تأمین خواسته را نام برد. بنابراین قرار، در هر حال رأی محسوب می شود و از اعمال قضایی ، به مفهوم اخص (تصمیمات ساده قضایی) ،تصمیمات حسبی و دستورهای دادگاه، متمایز می گردد.”
و بهترین تعریف از قرار که مطابق با قواعد و ضوابط آئین دادرسی کیفری می باشد، تعریفی است که دکتر آشوری از قرار نموده اند ایشان بیان کرده اند:
“در مرحله تحقیقات مقدماتی اتخاذ تصمیم قضایی از سوی مقام قضایی که از ان به قرار تعبیر می شود و ایشان درادامه قرار، تصمیم قضایی است که از سوی مقام قضایی صالح در طول تحقیقات مقدماتی و در مقام انجام دادن تحقیق و در موارد استثنایی در جریان محاکمه و رسیدگی دادگاه صادر می شود این تصمیم ممکن است ناظر به متهم سایر اشخاص یااشیاء و اموال آنان باشد.”
برای دانستن اینکه قرار چیست در ادامه مطلب اقسام قرارها را برای شما ذکر می کنیم.
اقسام قرار:
در حقوق قرار به صورت کلی به شرح زیر دسته‌بندی میگردد:
1ـ قرار مقدماتی یا عدادی :
قرارهایی که برای رسیدگی به دلایل اصحاب دعوی و آماده کردن مقدمات صدور حکم صادر می شوند.عدول از این قرارها جایز است . ( قرار ارجاع به کارشناسی ، قرار بررسی اصالت سند ، قرار اناطه و . . . از قبیل قرار مقدماتی هستند . )
2ـ قرار نهایی :
دعوی را در حدود موضوع خود خاتمه می دهد و دادرس با صدور آن خود را برای صدور حکم آماده نمی کند . این قرار بدون ورود به ماهیت دعوی ( رسیدگی شکلی ) صادر می شود و دعوی را از دادگاه خارج می کند .
این قرار گاهی به دنبال ایراد خوانده مبتنی بر عدم اهلیت خواهان یا عدم صلاحیت دادگاه و گاهی نیز به دنبال استرداد دادخواست یا دعوی صادر می شود .
قرار رد دعوی ، یک قرار نهایی است .
3ـ قرار موقتی یا قرار توقیفی :
برای حفظ حقوق یکی از اصحاب دعوی یا جلوگیری از تضییع حقوق وی صادر می شود .
در اصل دعوا تأثیری ندارد . مثل ؛ قرار تأمین خواسته یا قرار درخواست دستور موقت .
4ـ قرار اجباری و الزام کننده یا تهدیدی :
در موردی که موضوع تعهد عملی است که انجام آن جز توسط شخص متعهد ممکن نباشد ، دادگاه می تواند به درخواست متعهدله در حکم راجع به اصل دعوی یا پس از صدور حکم ، مدت و مبلغی را معین کند،
که اگر محکوم علیه مدلول حکم قطعی را در آن مدت اجراء نکرد ، مبلغ مذبور را به ازای هر روز تأخیر به محکوم له بپردازد .
یا در حکم قید بشود که چنانچه ظرف دو ماه مبلغ حق کسب و پیشه یا تجارت را توزیع ننماید ، حکم لغو گردد.
اول- قرار در دعاوی حقوقی
الف-انواع قرارهای اعدادی یا مقدماتی:
- قرار ارجاع امر به کارشناسی
- قرار تحقیق و معاینه محلی
- قراراستماع گواهی و شهادت شهود
- قرار اتیان سوگند
- قرار تامین خواسته
- قرار رسیدگی به صحت و اصالت سند
- قرار مهر و موم ترکه
- قرار رفع مهر و موم ترکه
- قرار تحریر ترکه
ب- انواع قرارهای نهایی:
- قرار رد دادخواست
- قرار ابطال دادخواست
- قرار رد دعوی
- قرار سقوط دعوی
- قرار عدم استماع دعوی
- قرار توقیف دادرسی
- قرار امتناع از رسیدگی
- قرار عدم صلاحیت دادگاه
چند قرار دیگر :
- قرار قبولی :
ـ در احکام غیابی ، وقتی محکوم علیه غائب ، دعوی عدم آگاهی از مفاد حکم کند و حکم ابلاغ واقعی نشده باشد ، می تواند از دادگاه درخواست واخواهی کند . دادگاه صادر کننده رای غیابی در صورتیکه دعوی را موجه دانست ، قرار قبولی دادخواست واخواهی را صادر می نماید .
ـ محکوم علیه در احکام قطعی می تواند با تقدیم دادخواست ، تقاضای اعاده دادرسی کند . دادگاه آن دادخواست را مورد رسیدگی قرار داده و چنانچه شرایط احراز شود ، قرار قبولی دادخواست اعاده دادرسی را صادر می کند .
- قرار تأخیر و توقیف اجرای حکم :
وقتی اقدامات اجرایی به موجب برگ اجرایی لازم الاجراء در شرف جریان باشد و محکوم علیه از دادگاه تقاضای تأخیر یا توقیف عملیات اجرای حکم را نماید ، دادگاه پس ار بررسی و قبول علت تقاضا ، اقدام به صدور قرار تأخیر یا توقیف اجرای حکم می نماید .
ج- قرارهای موقتی یا توقیفی:
- قرار تامین دلیل
- قرار نیابت قضایی
برای اینکه بدانید در دعاوی کیفری قرار چیست و اقسام آن کدام است در ادامه ی مقاله شما همراه باشید.
دوم- قرار در دعاوی کیفری
الف ـ قرارهای اعدادی :
این نوع قرار در مرحله تحقیقات مقدماتی رسیدگی به شکایت صادر می گردد و با صدور آن تحقیقات مقدماتی تکمیل می شود ولی پایان نمی یابد .
- قرار معاینه محل
- قرار تحقیق محلی
- قرار ارجاع امر به کارشناس
- قرار استماع شهادت شهود .
- قرارهای اخذ تأمین :
ماده 132 قانون آیین دادرسی کیفری سبب و انواع تأمین را اینگونه بیان می کند . [ به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی ، در موارد لزوم و جلوگیری از فرار یا پنهان شدن یا تبانی با دیگری ، قاضی مکلف است پس از تفهیم اتهام به وی یکی از قرارهای تأمین کیفری زیر را صادر نماید :
1 ـ التزام به حضور با قول شرف .
2 ـ التزام به حضور با تعیین وجه التزام تا ختم محاکمه و اجرای حکم و در صورت استنکاف تبدیل به وجه الکفاله .
3 ـ اخذ کفیل با وجه الکفاله .
4 ـ اخذ وثیقه اعم از وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی یا مال منقول و غیر منقول .
5 ـ بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر در این قانون
ب ـ قرارهای نهایی :
قرارهایی هستند که تحقیقات مقدماتی با صدور آنها در دادسرا پایان می یابد . و عبارتند از :
- قرار موقوفی تعقیب
- قرار منع تعقیب
- قرار مجرمیت
دیگر قرارهای صادره در دادسرا :
- قرار امتناع از رسیدگی
- قرار تامین خواسته کیفری
- قرار اناطه
- قرار ترک تعقیب
