سفته چیست؟ شرایط، انتقال و اقدامات قانونی در صورت عدم پرداخت
سفته یا فته طلب، یک سند تعهدآور است که به موجب آن، فردی (صادرکننده) متعهد می‌شود مبلغ معینی را در زمان مشخص یا عندالمطالبه به فرد دیگری (دارنده) یا به حواله‌کرد او پرداخت کند. این سند در معاملات تجاری کاربرد فراوانی دارد و شناخت دقیق آن برای همه افراد، به‌ویژه فعالان اقتصادی، ضروری است.
طرف‌های درگیر در سفته
- صادرکننده: شخصی که سفته را امضا می‌کند و متعهد به پرداخت مبلغ می‌شود.
- دارنده: فردی که در حال حاضر سفته را در اختیار دارد و می‌تواند مبلغ آن را مطالبه کند.
- ظهرنویس: کسی که قبلاً دارنده سفته بوده و آن را به شخص دیگری انتقال داده است (با امضای پشت سفته).
ارکان اصلی سفته
برای اینکه یک نوشته به عنوان سفته معتبر شناخته شود، باید دارای ارکان و مشخصات زیر باشد:
- امضا یا مهر صادرکننده: سفته باید حتماً توسط صادرکننده امضا یا مهر شده باشد. بدون امضا یا مهر، نوشته فاقد اعتبار قانونی است و حتی به عنوان سند عادی نیز محسوب نمی‌شود.
- نام و نام خانوادگی صادرکننده: درج کامل نام و نام خانوادگی صادرکننده بر روی سفته الزامی است.
- تاریخ صدور سفته: تاریخ صدور سفته باید به طور دقیق (روز، ماه و سال) قید شود. عدم درج تاریخ صدور، سفته را از اعتبار ساقط می‌کند. نیازی به نوشتن تاریخ به صورت حروفی نیست، اما ذکر کامل آن ضروری است.
- مبلغ قابل پرداخت: مبلغی که صادرکننده متعهد به پرداخت آن است باید به صورت عددی در سفته درج شود. طبق قانون، توصیه می‌شود مبلغ به صورت حروفی نیز نوشته شود، اما عدم رعایت این امر موجب بی‌اعتباری سفته نمی‌گردد.
- مثال: اگر مبلغ سفته ده میلیون ریال باشد، باید به صورت “10.000.000 ریال” نوشته شود و توصیه می‌شود عبارت “ده میلیون ریال” نیز در کنار آن قید گردد.
- گیرنده وجه (دارنده اولیه): نام شخصی که سفته در وجه او صادر می‌شود باید مشخص گردد. با این حال، سفته می‌تواند “در وجه حامل” نیز صادر شود، به این معنا که هر کس دارنده آن باشد، می‌تواند مبلغ آن را مطالبه کند. عبارت “حواله‌کرد” نیز به این موضوع اشاره دارد که گیرنده اولیه می‌تواند سفته را به شخص دیگری منتقل کند.
- تاریخ پرداخت (سررسید): زمان دقیق پرداخت مبلغ سفته باید مشخص شود. عدم تعیین تاریخ پرداخت، سفته را از نظر شکلی ناقص کرده و آن را از اعتبار به عنوان سند تجاری خارج می‌کند. در این صورت، برای وصول مبلغ می‌توان مطابق مقررات قانون مدنی به عنوان یک سند عادی اقدام کرد.
انواع سررسید سفته
تاریخ پرداخت سفته می‌تواند به یکی از اشکال زیر تعیین شود:
- موعد معین: در این حالت، یک روز مشخص به عنوان زمان پرداخت وجه سفته تعیین می‌شود.
- مثال: “تاریخ پرداخت: 1403/08/30”
- عندالمطالبه (به رویت یا بی‌وعده): به این معناست که دارنده سفته هر زمان که بخواهد می‌تواند به صادرکننده مراجعه کرده و مبلغ آن را مطالبه کند و صادرکننده موظف به پرداخت است.
نحوه انتقال سفته به دیگران
سفته می‌تواند به روش‌های مختلفی به شخص دیگری منتقل شود:
- سفته در وجه حامل: در این نوع سفته، برای انتقال نیازی به امضا کردن پشت آن توسط انتقال‌دهنده نیست و صرفاً با تحویل دادن سفته به شخص جدید، انتقال انجام می‌شود. با این حال، اگر انتقال‌دهنده پشت سفته را امضا کند، در مقابل دارنده جدید و سایر مسئولین سفته، دارای مسئولیت تضامنی خواهد بود. یعنی دارنده می‌تواند برای دریافت کل مبلغ به هر کدام از امضاکنندگان (از جمله انتقال‌دهنده) مراجعه کند. اما اگر انتقال بدون امضا صورت بگیرد، انتقال‌دهنده در مقابل دارنده جدید هیچ مسئولیتی نخواهد داشت.
- سفته به حواله‌کرد: این نوع سفته از طریق ظهرنویسی تجاری منتقل می‌شود. ظهرنویسی به معنای امضا کردن پشت سفته توسط دارنده قبلی و قید نام منتقل‌الیه (شخص جدید) است.
وکالت در وصول وجه سفته
دارنده سفته می‌تواند برای دریافت وجه آن به شخص دیگری وکالت دهد. در این صورت، اگر ظهرنویس عبارت “وکالت در وصول” را در پشت یا روی سفته قید کند یا از شواهد و قرائن این موضوع مشخص شود، وکیل می‌تواند وجه سفته را دریافت کرده و حتی برای وصول آن اقدام قانونی (اقامه دعوی) نماید.
عدم پرداخت سفته در موعد مقرر: واخواست و مسئولیت تضامنی
اگر سفته در تاریخ سررسید پرداخت نشود، دارنده باید اقدامات زیر را انجام دهد:
- واخواست سفته: دارنده سفته باید ظرف ده روز پس از تاریخ سررسید، نسبت به واخواست آن اقدام کند. واخواست به معنای اعتراض رسمی به عدم پرداخت وجه سفته است. برای این کار، دارنده باید واخواست‌نامه‌ای تنظیم و به دادگاه صالح (رسیدگی‌کننده به امور حقوقی) تقدیم کند. واخواست‌نامه باید در سه نسخه تهیه شده و حاوی رونوشت کامل سفته باشد. پس از الصاق تمبر قانونی، دادگاه دستور ابلاغ آن را به صادرکننده سفته می‌دهد.
- مسئولیت تضامنی: در صورتی که سفته دارای ظهرنویسی‌های متعدد باشد، صادرکننده و تمامی ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده، دارای مسئولیت تضامنی هستند. این بدان معناست که دارنده می‌تواند برای دریافت کل مبلغ سفته به هر کدام از این افراد مراجعه و مطالبه وجه کند. فردی که مبلغ را پرداخت کرده است، حق دارد برای بازپس‌گیری مبلغ پرداختی به امضاکننده قبلی خود (و در نهایت به صادرکننده) مراجعه کند.
حق بازداشت در صورت عدم پرداخت سفته
برای استفاده از مسئولیت تضامنی ظهرنویس‌ها و وصول طلب، دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست یا اعتراض عدم تادیه، دادخواست خود را علیه آن‌ها به دادگاه صالح تقدیم کند. در غیر این صورت، پس از گذشت این مدت، دعوی علیه ظهرنویس‌ها در دادگاه مسموع نخواهد بود.
همچنین، دارنده سفته می‌تواند بر اساس بند (ج) ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، از دادگاه تقاضای تأمین خواسته کند. به این ترتیب، دادگاه پیش از رسیدگی و صدور حکم، مالی از اموال طرف دعوی (معادل مبلغ سفته) را به منظور اطمینان از وصول طلب، توقیف می‌کند. پس از صدور حکم، حتی اگر ضامن سفته مبلغ آن را پرداخت کند، امکان وصول طلب از مال توقیف شده وجود دارد.
در صورتی که پس از صدور حکم، اموالی از محکوم‌علیه (صادرکننده یا مسئول پرداخت) یافت نشود، دارنده سفته می‌تواند با استناد به ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، تقاضای بازداشت شخص محکوم را از دادگاه بنماید.
نقش وکیل در مسائل مربوط به سفته
وکیل می‌تواند نقش مهم و مؤثری در مسائل مربوط به سفته ایفا کند. از جمله وظایف وکیل در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشاوره حقوقی: ارائه مشاوره تخصصی به صادرکننده، دارنده یا ظهرنویس سفته در خصوص حقوق و تکالیف قانونی آن‌ها، شرایط صدور، انتقال و وصول وجه سفته.
- تنظیم قراردادهای مرتبط: کمک به تنظیم قراردادهایی که ممکن است در خصوص سفته بین طرفین منعقد شود.
- اقدام برای واخواست: در صورت عدم پرداخت سفته در موعد مقرر، وکیل می‌تواند به نیابت از دارنده، اقدامات لازم برای واخواست سفته را انجام دهد.
- پیگیری حقوقی: طرح دعوی حقوقی برای وصول وجه سفته در دادگاه و پیگیری مراحل آن تا حصول نتیجه.
- دفاع در دعاوی: در صورتی که دعوایی علیه موکل در خصوص سفته مطرح شود، وکیل می‌تواند به دفاع از حقوق او بپردازد.
- تأمین خواسته: اقدام برای توقیف اموال طرف مقابل (تأمین خواسته) به منظور تضمین وصول طلب موکل.
- اجرای حکم: پس از صدور حکم به نفع موکل، وکیل می‌تواند مراحل قانونی اجرای حکم و وصول مبلغ سفته را پیگیری کند.
به طور خلاصه، وکیل با دانش و تجربه حقوقی خود می‌تواند به افراد در تمامی مراحل مربوط به سفته، از تنظیم و انتقال گرفته تا وصول وجه و حل اختلافات احتمالی، کمک شایانی نماید و از تضییع حقوق آن‌ها جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
سفته ابزاری مهم در معاملات تجاری است که با رعایت نکات قانونی و شکلی آن، می‌تواند نقش مؤثری در تسهیل مبادلات و تضمین حقوق طرفین ایفا کند. آگاهی از ارکان، نحوه انتقال، و سازوکارهای قانونی مربوط به عدم پرداخت سفته، برای تمامی افرادی که با این سند سروکار دارند، امری ضروری است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود و حقوق آن‌ها به نحو احسن حفظ گردد.
اگر در خصوص مسائل مربوط به سفته، از قبیل نحوه تنظیم، انتقال، وصول وجه، واخواست، مسئولیت‌های قانونی و یا هرگونه اختلاف حقوقی مرتبط با آن نیاز به راهنمایی و مشاوره تخصصی دارید، می‌توانید از خدمات وکلای مجرب ما بهره‌مند شوید. برای رزرو وقت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر، لطفاً با ما تماس بگیرید یا از طریق لینک زیر اقدام نمایید.
ما آماده‌ایم تا با ارائه راهکارهای حقوقی مناسب، شما را در حفظ حقوق و منافعتان یاری کنیم.
سوالات متداول در خصوص سفته:
آیا نوشتن مبلغ سفته به صورت حروفی الزامی است؟
+ طبق قانون توصیه می‌شود، اما عدم رعایت آن موجب بی‌اعتباری سفته نمی‌شود.
اگر تاریخ پرداخت سفته مشخص نباشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
+ سفته از نظر شکلی ناقص تلقی شده و به عنوان سند تجاری معتبر نیست، اما می‌توان به عنوان سند عادی برای وصول وجه اقدام کرد.
مسئولیت تضامنی در سفته به چه معناست؟
+ یعنی دارنده سفته می‌تواند برای دریافت کل مبلغ به هر کدام از امضاکنندگان (صادرکننده و ظهرنویس‌ها) مراجعه کند.
مهلت واخواست سفته پس از عدم پرداخت چقدر است؟
+ دارنده باید ظرف ده روز پس از تاریخ سررسید نسبت به واخواست سفته اقدام کند.
برای استفاده از مسئولیت تضامنی ظهرنویس‌ها چه اقدامی باید انجام داد؟
پاسخ: باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست یا اعتراض عدم تادیه، دادخواست علیه آن‌ها به دادگاه تقدیم شود.
آیا دفتر وکالت عدل گر پرونده مطالبه وجه سفته را می پذیرد؟
+ پذیرش یا عدم پذیرش پرونده شما مستلزم بررسی دقیق جزئیات و شرایط پرونده شما در وقت مشاوره است.
وکلای ما در دفتر وکالت عدل گر با تجربه بیش از 20 سال سابقه وکالت تخصصی در امور مالی و مطالبه وجه آماده ارائه خدمات حقوقی به شما عزیزان در داخل و خارج از کشور هستند.
چگونه می توانم با وکلای عدل گر صحبت کنم؟
+ جهت رزرو مشاوره می توانید از طریق لینک زیر اقدام و یا از طریق راه های ارتباطی زیر با ما تماس بگیرید.
راه های ارتباطی دفتر وکالت عدل گر:
- 021-58784
- 021-88657789
- 0998-1288800
آدرس ما: جردن-بلوار ستاری-پلاک 3-واحد 18
