(هدیه)آیا می توان مال هدیه داده شده را پس گرفت؟

آیا می توان مال هدیه داده شده را پس گرفت؟
پاسخ:

گاهی اوقات اشخاص مالی را به یکی هدیه می کنند و بعد از مدتی احساس پشیمانی سراغشان می آید

که چرا آن را بخشیده اند، در نتیجه تلاش می کنند تا مال داده شده را پس بگیرند،

این متن نوشتاری است در مورد بخشش و اینکه آیا افراد می توانند مال هدیه داده شده را برگردانند.

آیا می دانید هدیه دادن جدا از اینکه یک کار عاطفی است یک عمل حقوقی است؟

هبه یا هدیه در قانون کشور ما یک عقد است، عقدی که بر طبق آن یک نفر مال خود

را به طور رایگان به شخص دیگری می بخشد، در این عقد سه طرف وجود دارد:

واهب: واهب کسی است که مالش را می بخشد

متهب: متهب کسی است که مال به او داده می شود

عین موهوبه: عین موهوبه هم مالی است که هدیه می شود.

واهب برای انجام هبه باید عاقل و بالغ باشد و با قصد و اراده مال را به دیگری بخشد،

از طرفی او نمی تواند از مال دیگری ببخشد و خودش باید مالک عین موهوبه باشد.
با توجه به این مفاهیم در صورتی که مالی به شما هبه شد برای اینکه خیالتان جمع باشد

که عقد واقع و کار تمام شده است باید هدیه را قبول کنید و مال را در اختیار بگیرید .

یعنی تا زمانی که مال را دریافت نکنید این عقد واقع نمی شود، در دریافت مال موهوبه سریع باشید

چرا که اگر تا قبل از دریافت مال، واهب محجور شود یا فوت کند عقد هبه دیگر واقع نخواهد شد

(عقد هبه جزء عقود عینی است که در آن قبض شرط صحت است یعنی علاوه برایجاب و قبول این عقود

برای صحت آنها به رکن سومی یعنی قبض نیز احتیاج دارند) در صورتی که گیرنده هدیه شخصی صغیر یا مجنون باشد،

«ولی» یا «سرپرست قانونی» او باید مال را دریافت کند. نکته دیگر هم این است که اگر طلبکاری طلب خود از دیگری

را به او ببخشد دیگر نمی تواند از این هبه رجوع کند. همین طور است

شخصی که مالی را به عنوان صدقه به دیگری می دهد؛ او هم حق پس گرفتن آن را نخواهد داشت.

ثبت رسمی هبه:

قانون، ثبت عقد هبه را در دفاتر اسناد رسمی الزامی ندانسته است، بنابراین اجباری در بین نیست،

با این حال خیلی صریح گفته شده است که هبه با سند رسمی نسبت به دیگر انواع هبه مستحکم تر و دارای مزیت است .

منظور از مزیت این است که در مورد هبه نامه های رسمی امکان انکار و تردید وجود ندارد .

یعنی در دعوا هیچ یک از طرفین نمی توانند مدعی شوند که در صحت و اصالت سند مزبور تردید دارند

چرا که این ادعا از نظر دادگاه پذیرفتنی نیست، در مورد هبه نامه های

غیررسمی یا عادی، ادعای انکار و تردید شنیده خواهد شد

و با طرح هر یک از دو ادعای انکار یا تردید، دادگاه موظف می شود تا سریعاً سند

را مورد بررسی قرار دهد و در مورد اعتبار آن حکم کند.

بازپس گرفتن هدیه (استرداد هدیه) :

عقد هبه دارای یک ویژگی منحصر به فرد است . ویژگی ای که آن را از عقود

دیگر متمایز می کند و آن قابلیت پس گرفتن مال هدیه داده شده است .

به این صورت که فردی که به شما هدیه ای داده است می تواند هر زمانی که بخواهد آن را پس بگیرد

حتی اگر آن مال در اختیار شما قرار گرفته باشد، به این قابلیت رجوع از هبه گفته می شود .

البته کار به این سادگی هم نیست، چرا که برای رجوع لازم است دو شرط فراهم باشد:
الف) مال مورد هدیه موجود باشد

ب) حق رجوع واهب از بین نرفته باشد.

در خصوص شرط اول که روشن است اگر عین مال از بین رفته باشد،

دیگر امکان رجوع وجود نخواهد داشت اما درباره ی شرط دوم قانونگذار می گوید واهب در 4 صورت حق رجوع ندارد:
1) در صورتی که هدیه گیرنده پدر، مادر یا فرزند واهب باشد.

2) در صورتی که گیرنده در برابر هدیه ای که دریافت کرده به واهب مالی داده یا برای او کاری انجام داده باشد

چرا که واهب می تواند شرط کند که متهب در برابر هبه به او مالی واگذار کند یا عملی را که مباح است

برای او انجام دهد مثلاً به مدت دو سال از خانه مسکونی اش مراقبت و آن را نظافت کند.

3) در صورتی که گیرنده، مال هدیه داده شده را به شخص دیگری منتقل کرده باشد

مانند این است که مال را به او فروخته است.
4) در صورتی که در مال موهوبه تغییری به وجود آمده باشد، مانند

اینکه مال مورد هبه یک شمش طلا بوده که تبدیل به گردنبند طلا شده است.

در خصوص رجوع از هبه و پس گرفتن مال موهوبه از شما، واهب باید به دادگاه حقوقی

که منزلتان در حوزه آن قرار گرفته است، مراجعه و دادخواست ارائه کند.

با توجه به ماده 48 قانون آیین دادرسی، دادخواست فرمی است

که برای شروع رسیدگی در دادگاه ارائه آن ضروری است .

در این فرم چاپی، اطلاعاتی از آغاز کننده دعوا یا خواهان خواسته شده است،

از جمله این اطلاعات مشخصات و محل اقامت خواهان یا واهب، مشخصات و محل اقامت خوانده یا گیرنده

هبه و ذکر خواسته یا همان رجوع از هبه و استرداد مال موهوبه است،

به علاوه لازم است واهب هزینه ی دادرسی هم پرداخت کند این هزینه در دعوای رجوع

با توجه به قیمت مال موهوبه محاسبه و دریافت می شود به این صورت که به ازای

یک میلیون اول 5 درصد و به ازای مازاد یک میلیون 2 درصد، هزینه ی دادرسی محاسبه و دریافت خواهد شد .

پس از این اقدامات،دادگاه کار خود را شروع و پرونده به جریان می افتد، در دادگاه یکی از این دو حالت متصوّر است؛

نخست اینکه هبه ثبت شده و دارای سند رسمی است که در این حالت واهب بدون اینکه لازم باشد هبه را به اثبات برساند

و درخواست رجوع خود را طرح می کند، دوم آنکه هبه به صورت رسمی به ثبت نرسیده باشد

(هبه نامه ی عادی یا هبه شفاهی) در این حالت واهب باید در دادگاه وقوع عقد هبه را اثبات،

سپس اعلام کند که می خواهد از عقد رجوع کند و مالش را از شما پس بگیرد .

به هر حال در هر دوی این صورت ها واهب موظف است ثابت کند که شرایط رجوع فراهم بوده و از حق رجوع برخوردار است.

با اعلام پایان یا ختم رسیدگی از سوی دادگاه، قاضی در صورت امکان در همان جلسه رأی صادر می کند

و در غیر این صورت همان طور که معمول است حداکثر تا یک هفته از زمان اعلام ختم دادرسی رأی را صادر می کند .

پس از صدور رأی و ابلاغ آن به طرفین دعوا به وسیله ی مأموران دایره ابلاغ دادگاه، نوبت به تجدیدنظرخواهی می رسد،

منظور از تجدیدنظرخواهی همان رسیدگی مجدد به دعوای رسیدگی شده است که از سوی دادگاهی با درجه بالاتر صورت می گیرد.

در دعوای رجوع از هبه با توجه به قیمت مال موهوبه که در دادخواست نوشته شده است،

مشخص می شود که آیا امکان تجدیدنظرخواهی وجود دارد یا خیر؟

در صورتی که قیمت مال موهوبه بیش از3 میلیون ریال باشد هر یک از دو طرف در صورتیکه حکم علیه او صادر شده باشد؛

می تواند درخواست تجدیدنظرخواهی کند . بنابراین از تاریخ ابلاغ رأی تا 20 روز در صورت اقامت

در ایران یا تا 2 ماه در صورت اقامت در خارج از کشور فرصت است تا با مراجعه به یکی از دو دادگاه،

محل صدور رأی یا دادگاه تجدیدنظر استان محل سکونت خود به عنوان خوانده درخواست تجدیدنظرخواهی کند .

در صورتی که قیمت مال بیش از3 میلیون ریال نباشد یا اینکه بیش از این مقدار باشد

اما در مهلت 20 روزه برای تجدیدنظرخواهی اقدام نکرده باشد حکم قطعی و اجراء و مال موهوبه پس گرفته می شود؛

همین طور است زمانی که با تجدیدنظرخواهی از رأی، دعوا مورد رسیدگی مجدد قرار بگیرد.