اعاده دادرسی حقوقی
اعاده دادرسی حقوقی موضوع بحث امروز ما است.
۱-آیا امکان رسیدگی مجدد ( اعاده دادرسی) نسبت به احکامی که طبق موازین قانونی صادر می شود وجود دارد؟
۲-اگر امکان اعاده دادرسی وجود دارد شرایط پذیرش اعاده دادرسی چیست؟
۳-آیا با اثبات تخلف انتظامی قاضی در دادگاه انتظامی قضات امکان اعاده دادرسی وجود دارد؟
۴-به عبارت دیگر به چه علت و جهتی می توانیم اعاده دادرسی انجام بدهیم؟
۵-مهلت انجام اعاده دادرسی چه زمانی می باشد؟
۶-دادگاه چگونه به درخواست مدعی اعاده دادرسی رسیدگی می کند؟
۷-آیا درخواست اعاده دادرسی سبب توقف حکم می گردد؟
۸-آیا در اعاده دادرسی می توانیم نسبت به طرح دعاوی طاری همچون جلب ثالث اقدام کنیم؟
در ادامه با ما همراه باشید تا به تمام سوال های بالا پاسخ بدهیم.
اعاده دادرسی در قانون آیین دادرسی مدنی
دادگستری به هر دعوا فقط یک بار رسیدگی می کند و در صورت طرح مجدد همان دعوا دادگاه با صدور قرار رد دعوا به علت اعتبار امر قضاوت شده از استماع دعوای شما خودداری می کند
اما در بعضی موارد شما می توانید نسبت به حکم قطعی در همان مرجعی که رای را صادر می کند
تحت عنوان اعاده دادرسی اعتراض کنید و رسیدگی دوباره به دعوا را در دادگاه صادر کننده حکم درخواست کنید.
البته باید شرایطی را که در ادامه به توضیح آن می پردازیم رعایت کنید چرا که در غیر این صورت با توجه به ذات آدمیزاد که هیچ گاه به حق خود راضی نیست
هیچ گاه آرای دادگستری قطعی نمی شود و طرفین به حق طرف مقابل اذعان نمی کنند و تا قیام قیامت درصدد اعتراض به آرای دادگستری هستند.
شرایط پذیرش اعاده دادرسی
بحث اعاده دادرسی حقوقی را با شرایط پذیرش اعاده دادرسی ادامه می دهیم.
با توجه به آنچه که گفتیم قاعدتاً آرایی محدود قابلیت اعاده دادرسی دارند و این آرا نیز باید واجد شرایط قانونی باشند و از طرف اشخاص ذی نفع تقدیم دادگاه گردد.
و فقط در صورت وجود جهات زیر قادر به اعاده دادرسی خواهید بود و حتی مثلاً تخلف انتظامی قاضی و اثبات آن در دادسرا و دادگاه انتظامی قضات به شما جواز اعاده دادرسی را نمی دهد.
در ادامه به علل و جهات اعاده دادرسی می پردازیم.
جهات اعاده دادرسی
جهات اعاده دادرسی به صراحت هر چه تمام در ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است و فقط در این موارد شما می توانید تقاضای اعاده دادرسی خود را به دادگاه تقدیم کنید.
۱-مورد ادعا نبودن موضوع حکم
در این مورد باید دقت کنید که هر ادعایی که در هر زمانی از دادرسی مطرح شود مقصود نمی باشد مثلا شما بعد از ارایه دادخواست بدوی در شرایط خاصی می توانید افزایش خواسته بدهید یا ادعای جدیدی را مطرح کنید و اگر قاضی نسبت به آن موارد بی توجه باشد موجب اعاده دادرسی برای شما نمی باشد.
برای تشخیص تحقق این جهت از جهات اعاده دادرسی حتما با وکیل مشورت کنید
و وقت و هزینه اضافی و امید خود را برای امور واهی هدر ندهید چرا که تشخیص این امر کاملاً تخصصی است و از دایره توانایی شما خارج می باشد.
به عنوان مثال خواهان درخواست خلع ید از ملکی را اقامه می کند و قبل از صدور رای تقاضای خسارت وارد بر ملک را نیز در جلسه رسیدگی مطرح می کند و قاضی نسبت به آن رای صادر می کند
در این صورت تقاضای اعاده دادرسی مورد پذیرش قرار می گیرد
چرا که طبق قانون صدور رای نسبت به خسارت با توجه به موازین حاکم بر قانون آیین دادرسی مدنی غیر قابل پذیرش است.
۲-حکم به میزان بیشتر از خواسته
تشخیص این جهت اعاده دادرسی سخت نمی باشد چرا که خواهان در دادخواست خود صراحتاً میزانی که ادعای استحقاقش را دارد قید می کند مثلاً می نویسد صد سکه بهار آزادی، پانصد میلیون تومان یا صد هزار یورو
و اگر قاضی به بیشتر یا کمتر از آنچه خواهان درخواست می کند حکم دهد این جهت اعاده دادرسی محقق می گردد.
البته طبق قانون خواهان در مواردی حق افزایش یا کاهش خواسته را دارد که در تحقق این جهت اعاده دادرسی باید مدنظر قرار بگیرد.
۳-وجود تضاد در مفاد یک حکم
تضاد به معنای اختلاف و مخالفت است که اگر در یک حکم اتفاق بیافتد برای شما حق اعاده دادرسی را به وجود می آورد.
مثلاً شما درخواست خلع ید را با استناد به سند رسمی ملک مطرح می کنید.دادگاه مالکیت شما را احراز می کند اما در نهایت شما را به علت عدم مالکیت محکوم به بی حقی می کند.
۴-صدور احکام متضاد
طبق قانون چهارمین جهت اعاده دادرسی عبارت است از:
” اگر حكم صادره با حكم ديگري درخصوص همان دعوا و اصحاب آن، كه قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون آنكه سبب‌قانوني موجب اين مغايرت باشد.”
۵-حیله و تقلب موثر در حکم دادگاه
اگر طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کار ببرد که در حکم دادگاه موثر باشد پنجمین جهت اعاده دادرسی محقق می گردد.
همان گونه که ملاحظه می فرمایید حیله و تقلب عنوانی کلی و عام می باشد که می تواند طیف مختلف و متفاوتی از رفتارها را در بر گیرد
مثلاً شهادت دروغ، سوگند دروغ و هر امر دیگری که حیله و تقلب بر آن صدق کند می تواند مستند اعاده دادرسی قرار بگیرد اما دو نکته بسیار مهم را در این خصوص باید در نظر داشته باشید و اگر این دو نکته رعایت نگردد اعاده دادرسی شما رد می گردد
الف-حیله و تقلب مستند اعاده دادرسی باید در حکم دادگاه موثر باشد و دادگاه با استناد به آن رای صادر کرده باشد پس اگر طرف مقابل حیله و تقلب به کار ببرد
اما دادگاه به آن توجه نکرده باشد و در رای دادگاه موثر نباشد نمی توانید به استناد این جهت اعاده دادرسی انجام بدهید
مثلاً طرف مقابل شما شاهدان دروغین به دادگاه معرفی می کند اما دادگاه به آن توجهی نمی کند و با توجه به قدرت دلیل های دیگر اصلاً به شهادت دروغ عنایت نمی کند
که در این شرایط درخواست اعاده دادرسی مورد قبول قرار نمی گیرد
ب-رعایت نکته دوم از نکته نخست نیز مهم تر می باشد
تنها ادعای حیله و تقلب کفایت نمی کند چرا که در این صورت همه می خواهند که با ادعای حیله و تقلب شانس خود را برای دادرسی مجدد امتحان کنند
در این مورد ابتدا باید ادعای حیله و تقلب در دادگاه اثبات گردد و حکم دادگاه نهایی نیز گردد و بعد از نهایی شدن حکم با استناد به حکم نهایی حیله و تقلب اعاده دادرسی صورت گیرد.
6-مستند بودن حکم دادگاه به اسناد جعلی
ششمین مستند اعاده دادرسی زمانی رخ می دهد که
“حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن آنها ثابت شده باشد.”
آنچه که در خصوص مورد پنجم اعاده دادرسی مطرح کردیم در اینجا نیز صادق است.
یعنی باید اسناد جعلی در حکم دادگاه موثر باشد و به عبارت دیگر حکم دادگاه مستند به آن اسناد باشد و جعلی بودن نیز طبق حکم نهایی دادگاه مورد تایید قرار گرفته باشد.
در اینجا نیاز به اضافه کردن قید دیگری نیز می باشد جعلی بودن اسناد باید پس از صدور حکم مشخص گردد پس اگر در طول دادرسی اسناد جعلی وجود داشته و
شما از آن آگاه بوده اید اما به آن اعتراض نکردید احتمال دارد که حق تان ساقط گردد.
7-اسناد و مدارک مکتوم
هفتمین و آخرین جهت اعاده دادرسی عبارت است از
” پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.
مهم ترین قیدی که در اعاده دادرسی به استناد این ماده باید مدنظر داشته باشید این است که اسناد و مدارک باید در جریان دادرسی مکتوم باشد. مکتوم به معنای پوشیده و پنهان است.
شما برای درخواست اعاده دادرسی به استناد این بند باید نشان بدهید که اسناد و مدارک پنهان و در اختیار شما نبوده است و قاعدتاً اگر مشخص گردد که مدارک پنهان نبوده و
شما در جریان دادرسی نیز از آن آگاه بودید درخواست اعاده دادرسی شما رد می گردد.
اهمیت این جهات
جهاتی که به شرح آن پرداختیم به اندازه ای اهمیت دارند که دادگاه ابتدا نسبت به بررسی آنها اقدام می کند و بر اساس وجود یا عدم وجود این جهات نسبت به قبول یا رد درخواست اعاده دادرسی شما اظهارنظر می کند.
نکته دیگر اینکه دادگاه فقط نسبت به جهتی که شما در دادخواست اعاده دادرسی نوشته اید اظهارنظر می کند. پس استناد دقیق به یک کدام از مواردی که به آن اشاره کردیم بسیار مهم می باشد.
و در نهایت اگر درخواست شما را قبول کند نسبت به ماهیت وارد رسیدگی می گردد.
مهلت انجام اعاده دادرسی
رعایت مهلت در انجام اعاده دادرسی بسیار مهم می باشد متاسفانه بسیاری اشخاص حق خود را در درخواست اعاده دادرسی با عدم رعایت مهلت از دست می دهند مثلاً بعضی اشخاص با زحمت و رنج فراوان جعلی بودن اسناد و مدارک مستند حکم دادگاه را اثبات می کنند و با خیال راحت بعد از 30 روز از حکم نهایی اقدام به اعاده دادرسی می کنند
غافل از اینکه مهلت اعاده دادرسی 20 روز از تاریخ ابلاغ حکم نهایی مربوط به اثبات جعل می باشد که در صورت عدم رعایت این مهلت اعاده دادرسی شما به راحتی رد می گردد.
البته این مهلت برای اشخاص خارج از کشور دو ماه می باشد.
سایر نکات مهم در مهلت اعاده دادرسی
مهلت اعاده دادرسی 20 روز یا دو ماه ( برای افراد خارج از کشور) می باشد
1-نسبت به آرای حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ
2- نسبت به آرای غیابی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدیدنظر.
3-اگر اعاده دادرسی به جهت مغایر بودن دو حکم باشد ابتدای مهلت از تاریخ آخرین ابلاغ هر یک از دو حکم است
4-اگر جهت اعاده دادرسی جعلی بودن اسناد یا حیله و تقلب طرف مقابل باشد، ابتدای مهلت اعاده دادرسی، تاریخ ابلاغ حکم نهایی مربوط به اثبات جعل یا حیله و تقلب می‌باشد.
5-هرگاه جهت اعاده دادرسی وجود اسناد و مدارکی باشد که مکتوم بوده، ابتدای مهلت از تاریخ وصول اسناد و مدارک یا اطلاع از وجود آن محاسبه می‌شود.
تاریخ ادعایی باید در دادگاهی که به درخواست رسیدگی می کند، اثبات گردد و در صورت گذشتن مدت قانونی اعاده دادرسی شما رد می گردد.
عذر موجه
بحث اعاده دادرسی حقوقی را با موضوع عذر موجه به اتمام می رسانیم.
با تمام حساسیتی که در مورد رعایت مهلت ذکر کردیم باید بگوییم که قانون گذار در این مورد عذر موجه را قبول می کند.
جهات موجه و عذر موجه چیست؟ قانون گذار در ماده 306 قانون مدنی به نحو صریح و دقیق به این امر اشاره می کند
و موارد زیر را عذر موجه محسوب می کند
- مرضی که مانع از حرکت است.
۲- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
۳- حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
۴- توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر درخواست اعاده دادرسی را تقدیم کرد.
در صورتی که عدم تقدیم درخواست اعاده دادرسی در مهلت مقرر به یکی از علل بالا باشد باید در درخواست خود آن را ذکر کنید تا دادگاه ادعای عذر موجه شما را بررسی کند.
دادگاه در صورت قبول عذر موجه شما نسبت به درخواست اعاده دادرسی اظهارنظر می کند و در غیر این صورت به سبب خارج از موعد بودن درخواست نسبت به رد آن اقدام می کند.
اعاده دادرسی اصلی و طاری
اعاده دادرسی طبق قانون به دو صورت می باشد
اگر شما به صورت مستقل درخواست اعاده دادرسی انجام دهید به آن اعاده دادرسی اصلی می گویند
اما فرض کنید که در دادگاهی به عنوان خوانده حضور دارید و یکی از دلایل طرف مقابل علیه شما حکم دادگاهی دیگر می باشد که شما آن را به علتی قبول ندارید
در این صورت کسی که حکم علیه او ابراز می شود می تواند درخواست اعاده دادرسی کند که به آن اعاده دادرسی طاری می گویند.
دادگاه صالح برای تقدیم اعاده دادرسی
دادگاه صالح برای تقدیم اعاده دادرسی برحسب اعاده دادرسی اصلی و طاری متفاوت می باشد
1-دادخواست اعاده دادرسی اصلی به دادگاهی تقدیم می‌شود که صادرکننده همان حکم بوده است
2-درخواست اعاده دادرسی طاری به دادگاهی تقدیم می‌گردد که حکم در آنجا به عنوان دلیل ابراز شده است و این دادگاه موظف است که درخواست اعاده دادرسی را به دادگاه صادر کننده حکم ارسال کند و
البته در مواردی در صورت تشخیص دادرسی خود را نیز به تاخیر می اندازد به خصوص زمانی که دلایل درخواست را قوی بداند.
شرایط دادخواست اعاده دادرسی
در دادخواست اعاده دادرسی که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم دادگاه صالح می گردد باید موارد زیر درج گردد.
1-نام و نام خانوادگی و محل اقامت و سایر مشخصات درخواست کننده و طرف او.
۲- حکم مورد درخواست اعاده دادرسی
۳- مشخصات دادگاه صادرکننده حکم.
۴- جهت موجب اعاده دادرسی
در صورتی که درخواست اعاده دادرسی را وکیل تقدیم نماید باید مشخصات او در دادخواست ذکر و وکالتنامه نیز پیوست دادخواست گردد
توقف اجرای حکم
بحث اعاده دادرسی حقوقی را با مبحث توقف اجرای حکم ادامه می دهیم.
توقف اجرای حکم در اعاده دادرسی بستگی به مالی یا غیرمالی بودن ادعای شما دارد
با درخواست اعاده دادرسی در محکوم به غیر مالی اجرای حکم متوقف می گردد.
اما در محکوم به مالی اگر امکان اخذ تامین و جبران خسارت احتمالی باشد به تشخیص دادگاه از محکوم له تامین مناسب اخذ و اجرای حکم ادامه می یابد.
طرح دعاوی طاری در اعاده دادرسی
در این خصوص باید توجه داشته باشید که طبق قانون طرح دعاوی طاری در مرحله اعاده دادرسی امکان پذیر نمی باشد چرا که طبق قانون در اعاده دادرسی به جز طرفین دعوا شخص دیگری به هیچ عنوان نمی‌تواند داخل شود.
بیشتر بخوانید: دعاوی طاری( ورود ثالث، جلب ثالث، دعوای تقابل و اضافی)
رسیدگی دادگاه
بحث اعاده دادرسی حقوقی را با مبحث رسیدگی دادگاه به اتمام می رسانیم.
هرگاه پس از رسیدگی، دادگاه درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می نماید. در صورتی که درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حکم باشد، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می‌گردد.
اما اگر جهت اعاده دادرسی مغایرت دو حکم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی حکم دوم را نقض و حکم اول به قوت خود باقی خواهد بود.
مطالب تصادفی
مغایرت میان سامانه صیاد و لاشه چک