شکوائیه ای است که به مراجع قضایی به صورت نوشتاری یا گفتاری عرضه می شود . دادخواست وسیله ی رسمی احقاق حق است که از طریق مراجعه به دادگاه صورت می گیرد . دادخواست نوشتاری به وسیله ی برگه ای به نام برگه دادخواست انجام می گیرد.
دادخواست با درخواست فرق دارد .
دادخواست درخواستی است که در قالب و فرم ویژه ای به دادگاه عرضه می شود، دادخواست همچنین با اظهارنامه تفاوت دارد .
اظهارنامه وسیله ی رسمی مطالبه ی حق است که از سوی اداره ثبت اسناد یا دفاتر یا دادگاه ها ابلاغ می شود ولی دادخواست را از راه مراجعه به دادگاه عرضه می کنند.شرایط دادخواست:
در ایران، دادگاه ها موظفند بدون عرضه ی دادخواست از سوی افراد ذی نفع، به دعوی ها رسیدگی نکنند، دادخواست دریافتی باید به زبان فارسی (زبان رسمی ایران) به صورت کتبی و بر روی برگه های چاپی ویژه ای تهیه شود .
(در صورت فوریت می توان از برگه های معمولی نیز استفاده کرد .) مشخصات خواهان، خوانده و خواسته باید در دادخواست درج شود،
برگ دادخواست می تواند همچنین دارای پیوست هایی باشد.
ویژگی های دادخواست:
رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگستری مستلزم تقدیم دادخواست از طرف مدعی (خواهان) می باشد .
دادخواست به دفتر دادگاه و در نقاطی که چندین شعبه وجود دارد، به دفتر شعبه ی اول تسلیم می گردد .
دادخواست به برگه چاپی مخصوصی گفته می شود که در خواست خواهان در آن قید شده است یه به عبارت دیگر «دادخواست بیان ادعا نزد مراجع قضایی در اوراق مخصوص است .»
دادخواست را می توان از محل فروش اوراق قضایی واقع در کلیه ی دادگستری ها و مجتمع های قضایی در سراسر کشور تهیه نمود، دادخواست اغلب حاوی نکات زیر می باشد:
نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و در صورت امکان شغل خواهان (خواهان یا مدعی شخصی است که از دادگاه حقی برای خود و به ضرر دیگری می خواهد) در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود، مشخصات وکیل باید درج گردد.
قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن باعث رّد دادخواست خواهان می گردد . نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و شغل خوانده (خوانده یا مدعی علیه شخصی است که دعوی به او توجه دارد .
به عبارت دیگر، شخصی است که ادعا علیه او اقامه شود) در صورت قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن،
دادگاه طی یک اخطاریه به خواهان فرصت می دهد تا نسبت به رفع نقص اقدام نماید، در غیر این صورت دادخواست خواهان رّد خواهد شد.
تعیین خواسته و بهای آن مگر آنکه تعیین بها ممکن نبوده یا خواسته «مالی» نباشد .
آنچه را که مدعی از دادگاه تقاضا می نماید خواسته یا «مدعی به» گویند. (خواسته یا مالی است یا غیر مالی)
تعهدات یا جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد . آنچه را که خواهان از دادگاه درخواست دارد (عنوان دادخواست)
شرح دادخواست:
ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشته ها،شهود و غیره، امضای خواهان و در صورت عجز از امضاء اثر انگشت او.
ارکان دادخواست:
اما بد نیست بدانید که یک دادخواست از سه ضلع اصلی و چندین رکن فرعی خواهان (شاکی) خوانده و موضوع دادخواست تشکیل شده است.
الف) خواهان (رکن اول دادخواست) : خواهان یا مدعی شخصی است که از دادگاه حقی برای خود و به ضرر دیگری می خواهد.
ب) خوانده (رکن دوم دادخواست) :خوانده یا مدعی علیه شخصی است که دعوی به او توجه دارد . به عبارت دیگر، شخصی است که ادعا علیه او اقامه شود
ج) خواسته یا موضوع دعوی (رکن سوم دادخواست) : آنچه را مدعی از دادگاه تقاضا می کند، خواسته یا مدعی به گویند، به عبارت دیگر، آن موضوعی را که در مرافعات و امور حسبی از دادگاه می خواهد اصطلاحاً خواسته نامند.
د) تمبر و هزینه ی دادرسی (رکن چهارم دادخواست) : عبارت است از هزینه ی برگه ای که به دادگاه داده می شود،
به اضافه ی هزینه ی قرار و احکام و در واقع هزینه ی رسیدگی به شکایت از سوی دادگاه است .
بهای اوراق دادخواست و اظهار نامه و برگ اجرائیه احکام دادگاه ها و هیئت های حل اختلاف، هزینه ی دادرسی مرحله ی بدوی رسیدگی،
هزینه ی دادرسی مرحله ی تجدید نظر خواهی، هزینه ی دادرسی دعاوی غیر مالی و درخواست تامین دلیل خواسته در تمامی مراجع قضایی،
هزینه ی اجرای موقت احکام، هزینه ی تطبیق اوراق با اصل آنها در دفاتر دادگاه ها و دیگر مراجع قضایی،
هزینه ی ابلاغ اظهارنامه و واخواست نامه، هزینه ی اجرای احکام تخلیه از جمله هزینه های دادرسی است که در قانون تصریح شده و مشخص است.
و) شرح دادخواست (رکن پنجم دادخواست) :
شرح دعوی و دلایل او و پیوست های آن در مورد شکایت شده، شرح دادخواست نامیده می شود، بدین ترتیب با تقدیم دادخواست و تکمیل آن به صورت دقیق یک شکایت مطرح می شود
و سپس در مراحل رسیدگی قرار می گیرد.
زمانی که شما به هر دلیل دادخواستی را به دادگاه تقدیم می کنید باید در نظر داشته باشید که در مقابل دادخواست مفهومی به نام درخواست وجود دارد .
دادخواست برای دعاوی ترافعی است (برای رفع و حل یک مرافعه) ولی درخواست برای دعاوی غیر تدافعی است .
دادخواست الزاماً باید در فرم مخصوص چاپی که در دادگاه های سراسر کشور به فروش می رسد تنظیم شود ولی درخواست چنین نیست،
در درخواست خیلی از تشریفاتی را که در دادخواست وجود دارد لازم ندارد . و در درخواست دیگر نیازی به نوشتن آن در فرم چاپی نیست . نکته بسیار مهم این است که هر دادخواستی نوعی درخواست است .
به طور کلی درخواست هایی که به مراجع قضایی تقدیم می شود، برخی باید حتماً در برگ چاپی مخصوص باشد
و بعضی دیگر لازم نیست در فرم مخصوص چاپی تنظیم شود، دسته ی دوم را به اصطلاح درخواست می گویند.
درخواست هایی که به تنظیم دادخواست نیاز ندارد:
1.درخواست تامین دلیل
2.درخواست صدور گواهی انحصار وراثت
3.درخواست مهر و موم ترکه
4.درخواست تحریر ترکه درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش
