تبدیل تامین
برخی اوقات مالی که در راستاي قرار تامین خواسته بازداشت می گردد،
تحت شرایطی بی این که در قرار موثر باشد تبدیل مال تامین به مال دیگري می گردد.
طبق معمول وقتی مال توقیف شود تا زمان روشن شدن نتیجه یا قطعیت دعوا این توقیف به قوت خود باقی می ماند.
ما دو موضوع ممکن است که طرفین را وادار بکند، به اینکه جایگزینی مال توقیفی را با یک مال دیگر از دادگاه تقاضا بکند.
این درخواست ممکن است هم از طرف خواهان و هم از طرف مقابل به عمل آید.
تبدیل تامین خواسته چیست ؟
هر کدام از خواهان و طرف مقابل پس از صدور حکم توقیف مال می توانند درخواست کنند
که مال توقیفی در راستای تامین خواسته عوض و به مال دیگری تبدیل بشود.
تبدیل تامین چه نتیجه ای را در بر دارد؟
قبل از اینکه به مبحث تبدیل تامین بپردازیم لازم است در مورد تامین خواسته توضیح دهیم. تامین خواسته به معنی توقیف اموال است،
این اموال می تواند منقول یا غیر منقول باشند.
گاهی دعوا مطرح می گردد که در این دعوا خواهان نگران این است که نکند
قبل از صدور حکم قطعی به سود او، طرف مقابل اموال خود را از دسترس خارج کند
و بعد از این که رای قطعی به نفع خواهان صادر شود ، همچنان نتواند به حق خودش دسترسی پیدا کند ،
از این جهت پیش از صدور حکم قطعی درخواست تامین خواسته را مطرح می کند
و اموالی از طرف مقابل توقیف میکند.
اما از طرفی قانون گذار این حق را به طرف مقابل هم اعطا کرده
تا بعد از توقیف اموالش درخواست تبدیل تامین دهد و مال دیگری را به جای مال توقیفی در بازداشت قرار بدهد.
مواد قانونی مربوطه
قانونگذار در ماده 124 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد:
“طرف مقابل می تواند به عوض مالی که دادگاه می خواهد توقیف کند و یا توقیف کرد،
وجه نقد یا اوراق بهادار به میزان همان مال در صندوق دادگستری یا یکی از بانکها ودیعه بگذارد.
همچنین می تواند درخواست تبدیل مال توقیفی را به مال دیگر بنماید مشروط به اینکه
مال پیشنهادی از نظر قیمت و سهولت فروش از مالی که از قبل
توقیف است کمتر نباشد. در مواردی که عین خواسته توقیف شده باشد تبدیل مال منوط به رضایت خواهان است.”
و همینطور قانون گذار در ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی مقرر کند که:
“هر زمان مالی از محکوم‌علیه در قبال خواسته یا محکوم‌به توقف شده باشد محکوم‌علیه می‌تواند
یک بار تا قبل از شروع به عملیات راجع‌به فروش درخواست تبدیل مالی را که توقیف شده است به مال دیگری بنماید
مشروط بر اینکه مالی که پیشنهاد می‌شود از حیث قیمت و سهولت‌فروش از مالی که قبلاً توقیف شده است کمتر نباشد. محکوم‌له نیز می‌تواند یک بار تا قبل از شروع به عملیات راجع به فروش درخواست تبدیل مال توقیف‌شده را بنماید. در صورتی که محکوم‌علیه یا محکوم‌له به تصمیم قسمت اجرا معترض باشند می‌توانند به دادگاه صادرکننده اجراییه مراجعه نمایند. تصمیم دادگاه در این مورد قطعی است.”
مرجع صالح جهت درخواست تبدیل تامین کدام مرجع است؟
مرجع صالح برای درخواست تبدیل تامین نظر به زمان تقدیم تقاضا متفاوت است.
در صورتی که درخواست تبدیل تامین هنگامی تحویل شود که هنوز پرونده اجرایی تشکیل نیست در صلاحیت دادگاه است.
قانون گذار در ماده ۱۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص عنوان می دارد:
“درخواست تبدیل تامین از دادگاهی می شود که قرار تامین را صادر کرده است. دادگاه مکلف است ظرف دو روز به درخواست رسیدگی کرده ، قرار مقتضی صادر نماید.”
اگر درخواست تبدیل تامین بعد از تشکیل پرونده اجرایی تحویل شود در این صورت به استناد ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی
تبدیل تامین به گردن قسمت اجرا است.
قانونگذار در ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی تبدیل تامین را به درخواست محکوم له و محکوم علیه و شخص ثالث مجاز دانسته است
و تفاوتی هم بین عین معین بودن خواسته و یا این که مالی باشد که جهت فروش معرفی می گردد قائل نیست
و هم چنین اهمیتی ندارد که مال در اجرای قرار تامین خواسته مورد بازداشت قرار گرفته و یا اینکه در اجرای قرار تامین خواسته بازداشت است.
تبدیل تأمین به درخواست خوانده:
طبق ماده ۱۲۴ ق.آ.د.م:
اگر مال بازداشتی عین معین نباشد خوانده می تواند به عوض آن و به میزان همان مال وجه نقد یا اوراق بهادار به دادگاه معرفی کند و در صندوق دادگستري بسپارد یا به حساب یکی از بانک ها به ودیعه گذارد.
اگر معادل ارزشی مال توقیف شده یا مالی که دادگاه درصدد توقیف آن هست خوانده دعوا وجه نقد و یا اوراق بهادار بپردازد و یا به امانت بگذارد در این صورت با جمع شدن شرایط دیگر قابلیت تبدیل رابه درخواست خوانده خواهد داشت.
تبدیل تأمین به درخواست خواهان:
بر اساس ماده ۵۳ قانون اجراي احکام مدنی خواهان فقط یک بار حق درخواست تبدیل تأمین را دارد.
قانونگذار شرایط خاص دیگري براي تبدیل مال مورد تامین خواسته به مال دیگر پیش بینی ننمود، و می بایست طبق شرایط خاص با وکیل در این مورد مشورت نمود.
در تبدیل تامین وجود دو شرط ضروری می باشد:
تبدیل تامین تنها برای یک بار مجاز می باشد: متقاضی تامین به صراحت ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی ،تبدیل تامین را فقط برای یک بار مجاز اعلام کرده است که البته آن هم بایستی تا قبل از شروع عملیات اجرایی راجع به فروش صورت گیرد.
تبدیل تامین از عین خواسته امکان پذیر نیست مگر با رضایت خواهان.
شرط دیگر که در تبدیل تامین لازم است در نظر گرفت این است که مال مورد توقیف نباید عین خواسته باشد، چون در صورتی که اینطور باشد و خواسته عین معین باشد و مورد توقیف قرار بگیرد، مطلوب خواهان حاصل می شود.
و اگر در این مورد قصد تبدیل تامین وجود داشته باشد، باید رضایت خواهان در این خصوص مد نظر باشد.