جعاله چیست؟
اشخاص، با هدف های متفاوت، با یکدیگر، اقدام به انعقاد قرارداد می کنند و به موجب قانون مدنی، تمام قراردادهای بین اشخاص، در صورتی که خلاف قواعد آمره نباشند، صحیح می باشند. طبق قانون، عقود به دو دوسته عقود معین و نامعین، تقسیم می گردند که هر کدام، قواعد و ارکان مخصوص به خود را دارا هستند.
عقود معین، در قانون مدنی، اسم و نام مشخص دارند؛
مانند عقد بیع، عقد ضمان و …. ، که از جمله عقود معین هستند.
عقد جعاله که در عرف به آن، عقد جایزه هم می گویند، نیز عقد معینی می باشد که ارکان مخصوص به خود را دارد و اگر این عقد، بر مبنای موارد مورد نظر قانون گذار، منعقد نشود، اثر حقوقی نخواهد داشت.
از این جهت، در این مطلب، قصد داریم، به بررسی این پرسش بپردازیم که معنی این عقد چه می باشد.
جعاله چیست؟
در واقع به معنای دستمزد و اجرت است.
بنا بر ماده 561 قانون مدنی، منظور از جعاله، پرداخت اجرت و دستمزد در قبال کار مورد انجام توسط یک شخص برای شخصی دیگر، است.
این عقد، عقدی است معین که طبق آن شخصی تعهد به پرداخت اجرت و دستمزد به شخصی که کار مورد نظر را انجام می دهد، می گردد.
به عنوان مثال پاداش دادن به شخصی که وسیله مفقود را پیدا کند و سپس تحویل دهد.
فرض را بر این بگذارید که یک شخص یک قطعه طلا مثلا انگشتر طلا گم می کند. برای راحت تر پیدا شدن آن، یک آگهی در اماکن عمومی نصب می کند، مبنی بر این که هر کس که انگشتر طلا با مشخصات … را پیدا کند و با شماره … تماس بگیرد و به من تحویل بدهد، مبلغ … را به عنوان مژدگانی دریافت خواهد کرد. این عمل جعاله نامیده می شود.
ارکان عقد جعاله کدامند؟
از سه رکن جاعل، عامل و جُعل تشکیل می‌شود:
1-جاعل
2-عامل
3- جُعل یا (جعیله)
جاعل:
کسی که انجام کاری را درخواست می‌کند.
عامل:
کسی که کار درخواستی را انجام می‌دهد.
جُعل یا (جعیله):
عوض و مزد را می‌گویند.
جعاله در نظام بانکی:
در قانون عملیات بانکی و برای این که سودهای بانکی جنبه شرعی پیدا نمایند، 19 عقد شرعی مورد پیش‌بینی واقع شد که چند قرارداد دیگر به آنها اضافه و عقد جعاله یکی از این قراردادها است.
در این نوع قرارداد ، علم اجمالی طرفین به عوضین کافی می باشد و از طرفی دیگر طرف مقابل جاعل نیز می‌تواند نامعین باشد.
این عقد نسبت به دیگر قرارداد های معین از این امتیازات برخوردار است و نظر به این ویژگی ها در قانون بانکداری بدون ربا تاکید شده است که بانک ها می‌توانند به منظور ایجاد قابلیت های متعدد از این عقد استفاده نمایند.
قانون عملیات بانکی بدون ربا و دستورالعمل اجرایی جعاله کاربرد های جعاله در بانکداری را عنوان می دارد.
طبق این مقررات بانک‌ها در موارد زیر از جعاله استفاده می نمایند: مواردی که بانک عامل جعاله است و مواردی که جاعل است.
بنابر این بانک می‌تواند به عنوان هر یک از طرف‌های عقد جعاله ظاهر گردد و قرارداد جعاله منعقد نمایند.
معمولا بانک‌ها در نقش عامل ظاهر می‌شوند و به انجام خدمات بانکی، سرمایه‌گذاری مستقیم از طریق شرکت‌های تابعه و انعقاد جعاله ثانویه می‌پردازند. گشایش اعتبارات اسنادی، صدور ضمانت‌نامه‌های بانکی و سرمایه‌گذاری مستقیم از طرف بانک‌ها می‌تواند در قالب این عقد انجام شود.