خیانت در امانت
خیانت در امانت موضوع بحث امروز ما است.
یکی از مهم ترین صفات اخلاقی، امانت داری است. در قرآن کریم بر این امر مهم تاکید می شود و آیه ۵۸ سوره نساء به بازگرداندن امانت به اهل آن تاکید می گردد.
در نظر بسیاری از مردم برنگرداندن امانت و خیانت در آن حتی از دزدی نیز زشت تر می باشد
چرا که در خیانت در امانت علاوه بر از دست رفتن مال امانت دهنده از اعتماد او نیز سوء استفاده می شود و منجر به رواج بی اعتمادی در جامعه می گردد
حال آنکه در سرقت فقط بحث ربایش مطرح است و از اعتماد دیگران سوء استفاده نمی گردد.
رد امانت تا آن اندازه مهم است که حضرت علی علیه السلام در نهج ابلاغه توصیه به رد امانت حتی نسبت به قاتل فرزند پیامبر می کنند.
نمونه های فراوان این جرم در دادسرا و دادگاه
متاسفانه آمار شکایت بر مبنای خیانت در امانت در دادسرا ها و دادگاه ها رو به فزونی است و هروز شاهد طرح این دعوا از سوی اشخاص مختلف علیه یکدیگر می باشیم از جمله کارگر علیه کارفرما در خصوص سفته حسن انجام تعهد،
یا مستاجر علیه موجر در مورد چک تضمین تخلیه یا دعوای خریدار علیه فروشنده ای
که علی رغم فسخ بیع چک خریدار را به اجرا می گذارد یا خرج می کند.
حتی در دادگاه ها مشاهده می کنیم که خیانت در امانت برای سگی مطرح می گردد که به دیگری به صورت امانت سپرده شده است و در بعضی موارد قضات نسبت به آن حکم خیانت در امانت نیز صادر می کنند
چرا که سگ به عنوان مال در جامعه مورد خرید و فروش قرار می گیرد و واجد مالیت است.
معنای خیانت در امانت
طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی ( تعزیرات و مجازات های بازدارنده) خیانت در امانت هنگامی اتفاق می افتد که
اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شود و بنابراین بوده باشد
که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید.
پس اگر مال منقول( مثلا ماشین) یا غیر منقول ( مثل خانه) به کسی در راستای اجاره یا امانت یا رهن یا وکالت و دیگر موارد سپرده شود
اما شخص امین به جای اینکه مال را برگرداند یا به مصرف مقرر میان طرفین برساند آن را
استعمال و استفاده کند یا از بین ببرد یا آن را مفقود کند یا آن را تصاحب کند مرتکب خیانت در امانت شده است.
مثال های استعمال و اتلاف و تصاحب
در استعمال، امین از مال مورد امانت استفاده می کند و آن را مورد مصرف قرار می دهد مثلا با ماشینی که در دستش امانت است به مسافرت می رود
یا جواهری را که امانت گرفته بوده را در مهمانی آخر هفته به گردن می آویزد.
در اتلاف کردن مال، امین مال مورد امانت مثلاً ظرفی گران قیمت را می شکند، چک را پاره می کند، پارچه را می سوزاند.
اما مفقود کردن مال هنگامی اتفاق می افتد که مالک دیگر امکان دسترسی به مال را پیدا نمی کند مثلا امین گردنبند را از پنجره به بیرون پرت می کند.
رفتار مالکانه کردن با مال به معنای تصاحب مال است. مثلا ما هنگامی می توانیم مال را اجاره بدهیم یا آن را گرو بگذاریم یا حتی به دیگران امانت بدهیم که مالک مال باشیم.
پس وقتی با مال دیگران مانند مال خودمان رفتار می کنیم در واقع مرتکب خیانت در امانت نسبت به مال دیگران شده ایم.
تفاوت خیانت در امانت و کلاهبرداری
این دو جرم با یکدیگر شباهت هایی دارند که بعضی مواقع تشخیص آنها از یکدیگر را مشکل می سازد.
در هیچ کدام از این جرایم بحث ربایش با استفاده از غفلت مالک مطرح نیست یعنی آنچه که در سرقت اتفاق می افتد.
شباهت این دو جرم در کجا است؟
در هر دوی این موارد امانت دهنده و شخصی که مورد کلاهبرداری قرار می گیرد
مال را با کمال میل و رضایت به کلاهبردار و شخص خائن در امانت تسلیم می کند.
حتما بخوانید:
مشاهده ابلاغیه الکترونیکی سامانه ثنا با مشاوره کاملاً رایگان
اما تفاوت این دو جرم درکجا است؟
در کلاهبرداری مانورهای متقلبانه ای که شخص کلاهبردار انجام می دهد باعث می شود که به او اطمینان کنیم و مال مان را به دست او بدهیم
در خیانت در امانت، امین هیچ کاری برای جلب رضایت ما و فریب مان انجام نداده است بلکه ما با اعتماد به او مال مان را به او می سپاریم.
پس یک عمل نمی تواند هم کلاهبرداری نام بگیرد و هم خیانت در امانت.
مجازات خیانت در امانت
در صورت اثبات جرم خیانت در امانت مجازات آن حبس از ۶ ماه تا ۳ سال خواهد بود.
اما آیا قانون کاهش مجازات حبس تعزیری تغییری در مجازات جرم خیانت در امانت به وجود آورده است؟
در تاریخ ۲۳/۲/۱۳۹۹ قانونی تحت عنوان قانون کاهش مجازات حبس تعزیری به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این قانون در مواردی نسبت به کاهش حبس های تعزیری مقرر در قانون اقدام کرد
و در موارد دیگری در مفاهیم قانونی مانند تعدد جرم، تکرار جرم، مصادیق خاص شروع جرم و معاونت در جرم، تبدیل مجازات، تعلیق مجازات،
جایگزین‌های حبس، مجازات تکمیلی، نظام نیمه آزادی، نظارت با سامانه‌های الکترونیکی تغییر ایجاد کرد.
در پاسخ باید بگوییم که قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در مجازات جرم خیانت در امانت که حبس از ۶ ماه تا ۳ سال می باشد تغییری ایجاد نکرد
اما طبق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی با رعایت شرایطی جرم خیانت در امانت در دسته جرایم قابل گذشت طبقه بندی گردید.
جرم قابل گذشت جرمی است که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات منوط می شود به شکایت شاکی و عدم گذشت او.
در مقابل جرم غیر قابل گذشت، جرمی است که شکایت شاکی و گذشت او در شروع به تعقیب و رسیدگی و ادامه رسیدگی و اجرای مجازات تاثیری ندارد و می تواند از جهات تخفیف تلقی گردد.
طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، خیانت در امانت که تا قبل از تصویب این قانون در دسته جرایم غیر قابل گذشت قرار می گرفت با رعایت شرایطی در دسته جرایم قابل گذشت قرار می گیرد.
جبران خسارت در جرم خیانت در امانت
در بعضی موارد در قانون مجازات اسلامی به خصوص در جرایمی که علیه اموال و حقوق مالی مردم اتفاق می افتد
بعد از ذکر مجازات مجرم به رد مال به مالباخته نیز اشاره شده است.
مثلا در سرقت علاوه بر مجازات مقرر برای سارق به رد مال مسروقه به مالباخته اشاره می شود.
یا در کلاهبرداری یکی از مجازات ها رد اصل مال به صاحبش می باشد.
اما در خصوص خیانت در امانت به رد مال به مالباخته اشاره نشده است. در این مورد تکلیف مالباخته چیست؟
چون در قانون نسبت به رد مال نسبت به شخص اشاره نشده است دادگاه به رد مال حکم نمی دهد بلکه شخص باید با ارایه دادخواستی جداگانه نسبت به مطالبه مالی که نسبت به آن خیانت در امانت اتفاق افتاده است اقدام کند
که اگر عین مال موجود باشد دادگاه به رد عین مال حکم می دهد
و اگر مال تلف شده باشد دادگاه به مثل یا قیمت آن حکم می دهد.
البته طبق قاعده تبعیت دادگاه حقوقی از حکم دادگاه کیفری اگر دادگاه کیفری حکم به خیانت در امانت بدهد
دادگاه حقوقی نیز حکم به رد مال می دهد و نمی تواند ایراد و اشکالی به حکم دادگاه کیفری وارد کند.
یک پاسخ
سلام
من با طرف مقابل امانت نامه نوشته ام اما سند رسمی ملکم را هم در دفتر اسناد رسمی به نام او کرده ام آیا می توانم خیانت در امانت شکایت کنم؟ آخه سند رو هم به نامش زدم.
چیکار کنم خواهش میکنم راهنمایی ام کنید.