دفاع مشروع چیست
بر اساس قانون مجازات اسلامی، انجام هر فعل یا ترک فعلی که در این قانون، مورد جرم انگاری است
و مجازات مخصوص به خود را دارد، جرم بوده و شخص را با مسئولیت کیفری و مجازات ناشی از جرم ارتکابی، روبرو خواهد کرد.
اما، مسئولیت کیفری ناشی از جرم، همیشه، عادلانه نیست؛ چراکه گاهی، شرایطی وجود دارد که
شخص مرتکب جرم، چاره ای جز ارتکاب جرم ندارد و از هیچ طریق دیگری، نمی تواند از خود، دفع خطر نماید.
به همین علت، قانون گذار، ناین هاد حقوقی را پیش بینی نمود و شرایطی را برای آن، در نظر گرفت. با توجه به اینکه این عمل، صرفا در صورت وجود شرایط آن، مورد پذیرش قاضی قرار می گیرد، باید از این شرایط، اطلاع داشت.
دفاع مشروع چیست؟
دفاع مشروع یا به عبارت دیگر دفاع قانونی از جمله موارد در حقوق کیفری است.
این قانون در حقوق به این معناست که افراد می توانند از خود یا دیگران در برابر حمله سایرین دفاع کنند.
دفاع مشروع به معنای این است که فرد برای دفاع از خود یا دیگران هیچ راه دیگری به جز ارتکاب جرم را ندارد.
در دفاع مشروع فردی که از خود دفاع می کند مجازات نمی شود و اگر خسارتی را نیز ایجاد کند از او برای ان خسارت غرامتی دریافت نخواهد شد. در اکثر قوانین حقوقی این قانون پذیرفته می شود و البته در شرایط ان اختلافات جزئی وجود دارد.
هر انسانی می تواند در هنگام خطر از جان، مال و ناموس خود و افرادی که دفاع از آنان بر وی واجب است، دفاع کند. این کار را دفاع مشروع می گویند .به این موضوع در قانون اسلامی و فقه پرداخته شده است.
دفاع مشروع در قوانین ایران افراد حق دفاع از جان، مال، عرض، ناموس و آزادی خود را در هنگام تجاوز یا خطر حتمی قریب‌الوقوع
با ارتکاب جرم دارند. مشروط بر اینکه دفاع آن‌ها با خطر متناسب باشد و توسل بدون فوت وقت قوای دولتی عملاً ناممکن باشد. همین شرایط در مورد دفاع از افراد دیگر نیز صادق است به‌شرطی که خود آن‌ها ناتوان از دفاع بوده یا نیاز به کمک داشته باشند.
شرایط محقق شدن دفاع مشروع چیست؟
در خصوص بحث دفاع به جهت مشروع باید شرایطی وجود داشته باشد
و فرد تحت این شرایط از خود دفاع نماید تا برای او مطابق قانون، عمل صورت‌گرفته جرم محسوب نگردد و بتواند از مجازات عمل انجام شده مبرا شود در این خصوص قانون به مواردی اشاره کرده است که به آن‌ها می‌پردازیم:
ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی در این خصوص بیان داشته است که هر زمان شخصی به موجب دفاع از جان و مال و ناموس خود یا فرد دیگری در مقابل خطری که به صورت فعلی رخ‌داده و یا قریب‌الوقوع می‌باشد اقدام به عملی نماید که مطابق قانون جرم محسوب می‌گردد در صورت وجود شرایطی مجازات نمی‌شود.
شرایط مشروع بودن دفاع از دیگران چیست؟
گاهی ممکن است شخصی برای دفاع از دیگران رفتار مجرمانه‌ای انجام بدهد. درصورتی می‌توان این دفاع را مشروع دانست که علاوه‌بر شرایط ذکرشده یکی از عوامل زیر نیز وجود داشته باشد:
- دفاع شونده از نزدیکان دفاع‌کننده باشد؛
- مسئولیت دفاع از او (دفاع‌شونده) برعهده‌ی دفاع‌کننده باشد؛
- دفاع‌شونده نتواند از خود دفاع کند؛
- دفاع‌شونده از دیگران تقاضای کمک کند یا در وضعیتی باشد که امکان کمک گرفتن از دیگران را نداشته باشد.