ساخت و ساز بدون مجوز به معنی انجام فعالیت‌های ساخت و ساز در محدوده شهری بدون اخذ مجوز مربوط از شهرداری می باشد. این عمل در قوانین شهرداری تعریف شده و نیازمند رعایت قوانین و دستورالعمل‌های مرتبط با ساخت و ساز می باشد.
ساخت و ساز بدون مجوز یک تخلف بسیار جدی محسوب می شود که به منظور حفظ نظم شهری و رعایت مسائل امنیتی و بهداشتی، محیطی و فنی ایجاد شده است.
حتما بخوانید: شکایت از ساخت و ساز مجاور
ابتدا به صورت موردی نگاهی می اندازیم عواقب ساخت و ساز بدون مجوز
ایجاد خطرات ناشی از ریزش ساختمان
افزایش احتمال آتش‌سوزی
آلودگی هوا و محیط زیست
نارضایتی عمومی
مرجع رسیدگی به این تخلف کجاست؟
اصولاً دفترخانه کمیسیون ماده 100 است،این کمیسیون یکی از مراجع اختصاصی خارج از دادگستری است که شخصیت حقوقی جداگانه‌ای نسبت به شهرداری دارد، اما در اداره شهرداری مستقر است. بنابراین، تصمیم‌گیری در مورد تخلفات ساخت و ساز بدون مجوز از اختیارات این کمیسیون است و به صورت مستقیم توسط شهرداری انجام نمی گیرد.
پس از تشکیل کمیسیون ماده 100، موارد مختلف ساخت و ساز بدون مجوز مورد بررسی قرار می گیرند و تصمیم مقتضی صورت می‌پذیرد.
این کمیسیون با حضور اعضای مختلف تشکیل می‌شود که این اعضا عبارت اند از:
۱. نماینده وزیر کشور
۲. نماینده وزارت راه و شهرسازی
۳. نماینده دادگستری
۴. نماینده شهرداری
به‌عبارت دیگر، این کمیسیون از افراد با تخصص های مختلف تشکیل شده است تا به بررسی و تصمیم‌گیری درباره موارد ساخت و ساز بدون مجوز بپردازد. نماینده شهرداری در این کمیسیون نقش توضیحی دارد و توجیهات فنی را ارائه می‌دهد.
مطلب مهم: کمیسیون ماده 77 شهرداری چیست؟
مجازات این عمل چیست؟
در جریان ساخت و ساز در محدوده شهری، اخذ پروانه از شهرداری برای انجام این فعالیت بسیار اهمیت دارد. ماده 100 قانون شهرداری به افرادی که قصد ساخت و ساز در محدوده یا حریم شهر را دارند، به اخذ پروانه یا مجوز را تاکید می نماید. عدم اخذ پروانه از جمله مهم‌ترین تخلفات مرتبط با ساخت و ساز است که تبصره 4 این ماده آن را به وضوح تعیین نموده است.
شهرداری مجاز به تخریب بناهای بدون پروانه نمی باشد؛ اما می‌تواند آن تخلف را با متوقف کردن عملیات ساخت، متوقف کند. در این مرحله، شهرداری باید پرونده تخلف را به کمیسیون ماده 100 ارجاع بدهد. این کمیسیون تصمیم می‌گیرد که آیا باید بنا بدون پروانه را تخریب کند یا این که مالک به جریمه نقدی محکوم شود.
مطلب پیشنهادی: طرح دعوای تخلیه ملک
روش اعتراض به رای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری
مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به رای کمیسیون ماده 100 شهرداری، دیوان عدالت اداری می باشد.
برای اعتراض به رای کمیسیون در دیوان باید متن اعتراض را به همراه ضمائم آن را به دیوان عدالت اداری ارسال کرد .
خوانده در این دعوی، کمیسیون ماده 100 شهرداری است که توسط خواهان ادعا می شود در مورد ساخت و ساز بدون مجوز بر خلاف قانون رای صادر کرده است.
پس از ارجاع به شعبه و احراز تکمیل بودن پرونده، شعبه بدون تشکیل جلسه حضوری به کمیسیون ماده 100 ابلاغ می نماید که مدارک و مستندات خود در ارتباط با موضوع را ضمن لایحه دفاعیه ارسال نماید. کمیسیون مکلف است ظرف 10 روز لایحه دفاعیه به همراه مستندات و مدارک مورد نیاز به شعبه دیوان عدالت اداری ارسال نماید.
شعبه دیوان پس از وصول لایحه دفاعیه و بررسی موضوع رای صادر می کند. اگر دیوان خواهان را محق تشخیص داد، حکم ابطال رای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری را صادر می کند. همچنین اگر شعبه دیوان عدالت اداری رای صادر شده توسط کمیسیون ماده 100 را مطابق با قوانین و مقررات مربوطه تشخیص بدهد، حکم تایید رای کمیسیون ماده 100 شهرداری را صادر خواهد کرد.
نتیجه گیری
طبق ماده 100 قانون شهرداری، اشخاصی که بدون دریافت مجوز اقدام به ساخت و ساز کنند، تخلف محسوب می‌شوند. در این صورت، مقامات شهرداری می‌توانند اقدامات لازم برای جلوگیری از فعالیت‌های غیر مجاز را انجام بدهند.
افزون بر موارد فوق، ماده 100 قانون شهرداری مقرر داشته است که تخلفات ساخت و ساز بدون مجوز توسط کمیسیون ماده 100 شهرداری بررسی می شوند. این کمیسیون می‌تواند به تخریب بخش های ساخته شده بنا و حتی صدور حکم جریمه نقدی برای تخلف کاران اقدام نماید.
ساخت و ساز بدون مجوز عملیاتی غیر قانونی است که ممکن است منجر به تخریب بناها و همچنین تحمیل جریمه نقدی گردد. به منظور پیشگیری از این تخلف، مالکان و سازندگان باید قبل از شروع هر پروژه ساختمانی، پروانه ساخت را از شهرداری دریافت کنند و مقررات مربوط به ساخت و ساز را رعایت کنند. این تدابیر می‌تواند به حفظ نظام شهری و ایجاد محیطی سالم و امن در شهرها کمک کند.