تصور کنید شما نویسنده یک متن علمی ، یک شعر ادبی یا مترجم یک اثر هستید.
به احتمال زیاد شما برای نوشتن و چاپ کردن اثر خود بسیار زحمت کشیده اید
و برای آن هزینه های مادی و معنوی زیادی کردید .
اکنون اگر متوجه شوید یک شخص بدون اذن شما اقدام به کپی بخشی از نوشته های شما می کند و آن را به نام خود منتشر می نماید،
به احتمال زیاد سعی در توقف این وضع ناخوشایند و تنبیه مرتکب دارید .
با توجه به این توضیحات ذهن شما اکنون کمی پذیرای این است که درک کنید سرقت ادبی چیست، سپس در انتها انواع این عمل و مجازات اآن را نیز برای شما خواهیم گفت.
سرقت ادبی چیست؟
نوعی دستبرد فکری به معنی استفاده از ایده‌ها و بیانات و عبارات دیگران بعنوان ایده و نظر خود می باشد، این واژه از اصطلاح لاتین(plagiarism) می آیدکه در فارسی به عنوان پلیجریزم یا پلاجیارسیم نیز نامیده میشود.
این نوع دستبرد فکری می‌تواند مربوط به تمام یا بخشی از کار دیگران باشد،
بدین معنی که سارق ادبی به طور کامل محتوای تولیدی شخصی دیگر را تغییر می دهد و یا بخش هایی از آن را بدون ذکر منبع مورد استفاده قرار می دهد.
شایان ذکر است که در مقالات ISI، سرقت ادبی اهمیت زیادی دارد چون ویراستاران اولین کاری که بعد از دریافت مقاله انجام می‌دهند بررسی درصد پلاجیاریسم آن است.
نویسنده حتی نمی‌تواند بدون ذکر منبع به مقالات و پژوهش‌های پیشین خود نیز ارجاع بدهد.
نسبت به محتوایی که سرقت در آن اتفاق افتد تعاریف مختلفی موجود است:
اگر سرقت در زمینه ی ادبیات باشد، سرقت ادبی خواهد بود،
اگر در حوزۀ هنر باشد، دزدی هنری و اگر در یک پژوهش علمی شاهد چنین اتفاقی باشیم، سرقت علمی نامیده میشود.
مواد قانونی
سرقت ادبی در ماده 23 قانون حمایت مولفان نیز مورد توجه است وعنوان می دارد که هر شخص تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او عالما یا عامدا به نام شخص دیگری غیر از خود پدید آورنده ، نشر یا پخش یا عرضه کند ، مجازات خواهد شد . هم چنین چاپ و نشر اثری که ترجمه شده است به نام خود یا دیگری نیز در ماده 24 همین قانون جرم شناخته شده است .
انواع این جرم
- سرقت ادبی در سبک نگارش
- سرقت ادبی مستقیم (کپی کردن)
- سرقت ادبی تغییر و تحریف کلمات
- سرقت ادبی از نوع تشبیه و یا استعاره
- سرقت ادبی ایده
- سایه‌نویسی
همه این موارد جزو این عمل محسوب میشود:
تغییر نام اثر دیگران به عنوان اثر خودتان
کپی کردن گفته‌ها و ایده‌های سایر افراد بدون پرداخت حق الزحمه آن
استفاده و کپی دقیق از گفته‌ها و ایده‌های دیگران در نوشته‌ها بدون استفاده از علامت گیومه که با دو چنگک ( “” ) در طرفین جمله مشخص می شود.
ارائه اطلاعات غلط در مورد نوشته نقل قولی
تعویض و یا تغییر کلمات متن مورد نقل قول
بی دقت به ساختار جمله و بدون دادن حق زحمت
رو نوشت کردن تعداد زیادی از ایده های یک منبع که بیشتر اثر شما را تشکیل دهد، هر چند مبلغ آن پرداخت شود یا خیر.
مجازات سرقت ادبی چیست؟
طبق تبصره 2 ماده 6 قانون مطبوعات ، مجازات سرقت ادبی معادل حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا هفتاد و چهار ضربه خواهد بود که در ماده 698 قانون مجازات اسلامی تعیین است .
افزون بر این ماد 23 قانون حمایت حقوق مولفان برای مشمولین این ماده مجازات حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال را در نظر گرفت و ماده 24 نیز مجازات حبس تادیبی از سه ماه تا یک سال را برای مرتکبین جرم سرقت ادبی مشمول این ماده است .