سوء استفاده از سفید امضاء
سوء استفاده از سفید امضاء یا سفید مهر موضوع بحث امروز ما است و به سوال های شما در این زمینه پاسخ می دهیم.
جرم سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضاء در چه مواردی محقق می گردد
سفید امضاء یا سفید مهر به سندی گفته می شود که ابتدا امضاء می گردد و سپس مندرجات آن تکمیل می شود به عنوان مثال تاجری قصد سفر دارد و احتمال می دهد در مدتی که در سفر به سر می برد نیاز به چکی از او برای انعقاد معامله ای باشد
چکی را امضاء می کند و به عوامل شرکت یا حسابداری شرکت تحویل می دهد تا با نوشتن مندرجات آن در جهت اهداف شرکت
به کار رود اما کارمند شرکت یا حسابدار شرکت مندرجات چک را به نام خود پر می کند و چک را به بانک می برد و نقد می کند
تاجر از همه جا بی خبر وقتی از مسافرت بازمی گردد متوجه می شود که مبلغی کلان از حساب او بابت چک برداشت شده است
در حالی که به آن شخص بدهکار نبوده است
و مندرجات سند به ناحق و به ضرر او پر شده است
این جا است که قانون گذار به او حق می دهد به خاطر سوء استفاده از سفید امضاء از طرف مقابل شکایت کند
قانون در این مورد بیان می کند
“هرکس از سفید مُهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به دست آو‌رده سوء استفاده نماید به شش ماه تا یک سال و شش ماه حبس محکوم خواهد شد.”
البته مطابق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مجازات این ماده کاهش پیدا کرده است و جرم قابل گذشت نیز تلقی می گردد اما این کار همچنان از نظر قانون گذار قابل مجازات می باشد
نمایندگی در سند سفید امضاء
شاید این سوال به ذهن شما هم خطور کند که چرا سند، سفید امضاء تنظیم می گردد؟
به مثال هایی که در بالا زدیم دقت کنید.
بعضی اوقات ضرورت سبب استفاده از سند سفید امضاء می گردد مانند تاجری که قصد سفر دارد و احتمال می دهد در غیاب او نیاز به چک یا سفته ای از او باشد پس اقدام به امضای چک و سفته می کند.
بعضی اوقات اشخاص بی احتیاطی می کنند و سندی را سفید امضاء در دفتر کار یا مکانی دیگر باقی می گذارند و اشخاصی از آن سوء استفاده می کنند مانند شخصی که با غفلت و سهل انگاری برگ های زیادی از چک را امضاء می کند و در معرض دید دیگران قرار می دهد.
اما بعضی اوقات نیز سند سفید امضاء حاکی از اعتمادی است که میان دو نفر جاری است.
به عبارت دیگر شخصی سند را امضاء می کند و به دیگری وکالت و نمایندگی می دهد تا مفاد آن را پر کند.
در این جا در حدودی که قصد و نیت اعطای وکالت و نمایندگی به دیگری را دارد مشکلی پیش نمی آید اما اگر طرف مقابل
از حدود وکالت و نمایندگی تجاوز کند و مبلغی نامتعارف و خارج از حدود نمایندگی را در سند درج کند مرتکب سوء استفاده از سفید مهر و سفید امضاء شده است.
در نهایت باید بگوییم که دادن سند سفید امضاء به دیگری به معنی اعطای نمایندگی به او برای تنظیم سند می باشد
و عرف و بازار و مردم این نمایندگی را درک می کنند و البته اگر شخص ادعا دارد که طرف مقابل با سوء استفاده از نمایندگیش، مفاد سند را پر کرده است باید مطابق آنچه که بیان کردیم از طرف مقابل شکایت کند.
سفید امضا بودن یا نبودن؟
اگر میان دو شخص اختلاف به وجود بیاید و یک کدام بگوید که سند سفید امضاء بوده است و دیگری بگوید که خیر، سند سفید امضاء نبوده است، سخن کدام یک مورد قبول می باشد؟
کدام یک باید حرف خود را اثبات کند؟
در پاسخ باید بگوییم که وقتی شخصی سندی را امضاء می کند یا مهر می زند به این معنا است که از مفاد سند آگاهی پیدا کرده است و سپس نسبت به امضای آن اقدام کرده.
پس اگر کسی برخلاف این ظاهر عرفی ادعایی دارد باید آن را اثبات کند.
به عبارت دیگر شخصی که ادعا می کند اول امضاء زده شده است و سپس مفاد و مندرجات سند کامل شده است باید ادعای خود را ثابت کند و مطابق قانون بار اثبات ادعا بر عهده او است.
تفاوت جرم خیانت در امانت و سوء استفاده از سفید امضاء
سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضاء نوعی خیانت در امانت تلقی می گردد البته کاملاً با عناصر جرم خیانت در امانت
مطابقت نمی نماید اما بسیار به خیانت در امانت شبیه است
تفاوت این دو جرم در این است که برای تحقق جرم خیانت در امانت باید ابتدا اثبات کنید که امانتی میان شما و طرف مقابل جاری و منعقد شده است
و بعد از تحقق امانت، طرف مقابل به جای اینکه مطابق مفاد امانت عمل کند خیانت می کند و مال را می فروشد یا استفاده
می کندیا تلف می کند
اما در جرم سوء استفاده از سفید امضاء شما حتی اگر به طور اتفاقی سندی را به دست بیاورید و از آن به ضرر شخصی
سوء استفاده کنید مرتکب جرم شده اید
به عبارت دیگر تحقق این جرم منوط به این نیست که امانت بودن سفید امضاء نزد شما محرز گردد و اگر شما به طور اتفاقی سفید امضایی را در خیابان پیدا کنید و از آن سوء استفاده کنید مرتکب این جرم شده اید.
نتیجه این جرم
در نهایت باید بگوییم که سوء استفاده از سفید امضاء یا سفید مهر باید منجر به سوء استفاده از شخص گردد تا قابل مجازات باشد
به عبارت دیگر، اگر مندرجات و مفاد سند برخلاف خواست و میل شما پر شود اما از آن بر علیه شما سوء استفاده نگردد
احتمال دارد که تحقق این جرم در نظر بازپرس و دادیار و دیگر مقامات تحقیق ضعیف جلوه کند و قرار جلب به دادرسی و
کیفرخواست صادر نکنند.
نکته پایانی
در نظر داشته باشید که برخلاف آنچه که در عرف و میان مردم مشاهده می کنید سند سفید امضاء منحصر
به چک و سفته نمی باشد و هر برگه ی عادی می تواند مصداق سند سفید امضاء قرار بگیرد.
اما سند رسمی هیچ گاه نمی تواند مصداق سند سفید مهر و سفید امضاء باشد.