امروز در این مطلب قصد داریم به شکایت از کلاهبرداری بپردازیم.
این که کلاهبرداری چیست ، شرایط تحقق این جرم کدام اند؟ مجازات شخص کلاهبردار چه می باشد؟ آیا در این جرم تخفیف مجازات شامل حال مجرم می گردد؟
و یا از جرایمی است که مرور زمان در آن تاثیر دارد یا خیر؟
برای شکایت کلاهبرداری و دانستن پاسخ سوالات فوق اول باید بدانید که چه هنگام می توان گفت که کلاهبرداری اتفاق می افتد تا بتوان از شخص کلاهبردار شکایت به عمل آورد. زیرا گاهی اشخاص به صرف اینکه مال از دست می دهند و کسی مال آن ها را می برد گمان می کنند این جرم رخ داده است و در صدد شکایت کلاهبرداری بر می آیند. چه بسا در این راستا وقت و هزینه مالی نیز صرف می کنند. اما بنا به دلایلی نتیجه ای نمی گیرند. یکی از همین دلایل ممکن است این باشد که اصلا به اشتباه فکر کردند کلاهبرداری اتفاق افتاده است.
پس پیش از این که وارد توضیحات شویم به شما پیشنهاد می کنیم نه تنها در مسائل کیفری و حقوقی خود بلکه در هر زمینه ای در زندگی که نیاز به انجام کاری هست که در آن حیطه تخصص ندارید کار را به متخصصین آن امر بسپارید و وقت و هزینه خود را تلف نکنید در این صورت با خیال راحت در آن مسیر گام بر میدارید و می شود گفت که احتمال خطا و اشتباه را به صفر می رسانید.
کلاهبرداری به چه معناست؟
کلاهبرداری به معنای بردن مال شخصی دیگر از طریق توسل به وسایل یا عملیات متقلبانه با سوءنیت است.
توجه کنید برای تحقق این جرم، ضرورت دارد برای فریب شخص مالباخته توسل به وسایل متقلبانه فریب انجام گیرد. به عبارتی کلاهبردار باید مرتکب “مانور متقلبانه” بشود.
همین فاکتور “مانور متقلبانه” تشخیص جرم کلاهبرداری را دشوار می نماید یعنی باید عملیات یا مانوری برای فریب حتما صورت بگیرد.
اکثر مردم فکر می‌کنند شخصی که با دادن یک وعده واهی و با یک دروغ ساده، مال آنان را می برد کلاهبردار است. اما صرف گفتن دروغ ، را نمیشود “مانور متقلبانه” تلقی کرد.
یکی دیگر از شرط تحقق آن حصول نتیجه خاص «بردن مال دیگری» می باشد. یعنی بردن مال در خصوص شکایت کلاهبرداری مستلزم تحقق دو چیز است:
1- وارد شدن ضرر مالی به قربانی.
2- انتفاع مالی کلاهبردار یا شخص مورد نظر وی.
در اصل حتما باید ضرری برسد وگرنه در صورتی که شخص فریب بخورد اما ضرر مالی به او وارد نگردد اتفاقی به عنوان کلاهبرداری صورت نخواهد گرفت.
مجازات جرم کلاهبرداری در قانون جدید کاهش چه تغییراتی کرد؟
مجازات کلاهبرداری طبق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۵/۹/۱۳۶۷ حبس ۱ تا ۷ سال است. طبق ماده ۱۱ قانون جدید کاهش حبس های تعزیری مصوب ۲۳/۲/۱۳۹۹ مجازات کلاهبرداری دچار تغییر شد و مرتکب جرم کلاهبرداری، به حبس ۱ تا ۷ سال محکوم نمیشود.
مجازات کلاهبرداری بنا بر قانون جدید کاهش حبس های تعزیری
مجازات کلاهبرداری به موجب تبصره ماده ۱۱ قانون مذکور،به این گونه کاهش یافته است؛ “حداقل و حداکثر مجازاتهای حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون برای جرایم قابل گذشت به نصف تقلیل می یابد”.
از طرفی دیگر صدر ماده عنوان میدارد: گر مبلغ مال موضوع جرم کلاهبرداری و نصاب مالی مال مورد کلاهبرداری از ۱۰۰ میلیون تومان بیشتر نباشد، جرم مذکور داخل در انواع جرایم قابل گذشت است لذا مفاد مندرج در تبصره این ماده از حیث قابل گذشت بودن، مشمول آن میشود.
نکته: پس در صورتی که نصاب مالی، ارزش و بها و میزان مال موضوع جرم کلاهبرداری بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان باشد، جزو جرایم قابل گذشت نیست، پس شرایط لازم برای اعمال مقررات مندرج در ماده مذکور فراهم نمی گردد.
فرمول حساب ردن مجازات کلاهبرداری طبق قانون جدید
در قانون تشدید مجازات، مجازات کلاهبرداری ۱ تا ۷ سال حبس است.
بنا بر این مطابق با ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، نظر به معیار مندرج در قانون، یعنی درنظر داشتن حداکثر مجازت حبس، مجازات کلاهبرداری درجه ۴ محسوب می گردد. همانطور که در تبصره ماده ۱۱ قانون جدید کاهش مجازات زندان مصوب ۲۳/۲/۱۳۹۹ است، جرایم تعزیری درجه ۴ الی درجه ۸ مشمول تقلیل حبس می شوند و حداقل و حداکثر مجازات حبس آنها به نصف کاهش می یابد.
در نتیجه با تحقق دو شرط، مجازات کلاهبرداری حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و نیم خواهد بود.
شرط اول برای اعمال مقررات کاهش و تقلیل حبس برای مجازات کلاهبرداری، رعایت نصاب مالی و شرط دوم، درجه مجازت تعزیری است که شرط دوم بصورت ثابت و غیرقابل تغییر می باشد و تنها تحقق و وجود شرط نخست بسیار اهمیت دارد.
چون شرط اول ، معیار تعیین این امر است که جرم کلاهبرداری که صورت گرفته جزو جرایم قابل گذشت است یا نه.
قانون کاهش مجازات ها شامل کدام کلاهبرداری می شود؟
طبق قانون جدید کاهش مجازات زندان ، منظور جرم کلاهبرداری موضوع ماده ۱ قانون تشدید با رعایت شرایط مذکور در پاراگراف قبل و همه جرایم در حکم کلاهبرداری و جرایمی است که مجازات کلاهبرداری درباره آنها مقرر می شود،است.
س باید در هر پرونده کیفری با موضوع جرم مذکور، جهت تعیین میزان مجازات به مجموع موارد و شرایط مندرج در مواد قانونی دقت نمود.
جزای نقدی در جرم کلاهبرداری
یکی از مجازاتهای جرم کلاهبرداری، تعیین جزای نقدی، معادل مالی است که شخص کلاهبردار اخذ کرده است.
در نتیجه دادگاه موظف است برای تعیین میزان جزای نقدی، تحقیق و رسیدگی کافی را بعمل آورد.
و در موارد مقتضی، برای احراز کمیت و کیفیت مال موضوع جرم کلاهبرداری، این امر به کارشناس ارجاع می گردد. چون قرار است طبق آن، جزای نقدی تعیین بشود.
در شکایت از کلاهبرداری آیا تخفیف مجازات شامل حال متهم می شود؟
جهات تخفیف مجازات در قانون
براساس ماده 38 قانون مجازات اسلامی جهات تخفیف مجازات شامل موارد زیر
است:
رضایت شاکی
همکاری متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصل از جرم
اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم
اعلام متهم قبل از تعقیب
یا اقرار مؤثر او هنگام تحقیق و رسیدگی
پشیمانی متهم، حسن سابقه و یا وضعیت متهم مثل کهولت یا بیماری
تلاش متهم برای تخفیف آثار جرم یا اقدام او برای جبران زیان ناشی از آن
خفیف بودن زیان وارد به شاکی یا نتایج زیانبار جرم
مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم
شرایط تخفیف مجازات کلاهبرداری (شکایت از کلاهبرداری)
بنا بر تبصره 1 ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، درصورت وجود جهات تخفیف ، دادگاه می تواند مجازات مجرم را تا میزان حداقل حبس مندرج در این ماده کاهش بدهد. براساس قانون مرقوم درصورت وجود دلایل تخفیف مجازات در کلاهبرداری دادگاه فقط میتواند یک سال حبس را مورد حکم قرار بدهد و به کمتر از یک سال حبس نمیتواند رای صادر نماید.
قانون مجازات اسلامی در خصوص مرور زمان مقرر می دارد:
مرور زمان، در صورتی تعقیب جرایم موجب تعزیر را موقوف خواهد کرد که از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا حقیقی تا انقضای این مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نشده باشد:
- جرایم تعزیری درجه یک تا 3 با انقضای پانزده سال
- جرایم تعزیری درجه 4 با انقضای ۱۰ سال
- جرایم تعزیری درجه 5 با انقضای هفت سال
- جرایم تعزیری درجه 6 با انقضای پنج سال
- جرایم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای ۳ سال
نظر به موارد بالا نکته مهم اینجاست که جرایم تعزیری، جرایمی هستند که مجازاتشان را قانون گذار تعیین می کند نه شرع و اسلام.
توجه کنید که فقط جرایم تعزیری شامل قانون مرور زمان می گردند.
نکته دیگر این که در مجازات های تعزیری جرایم به هشت درجه تقسیم می گردند.
درجه ۱ شامل سنگین ترین مجازات های حبس و جزای نقدی میشود و به همین ترتیب تا درجه ۸ مجازات ها کمتر می گردند.
پس با توجه به ماده ، جرایم تعزیری نسبت به درجه مجازات آنها شامل مرور زمان خواهند شد.
البته ماده مذکور در مورد مرور زمان تعقیب متهم و شروع به رسیدگی به جرم است. یعنی مجرمی که مرتکب جرم درجه ۶ مجازات تعزیری می شود. چنانچه شاکی و متضرر تا ۵ سال اقدام قانونی نسبت به تعقیب مجرم ننمایند. یا از آخرین اقدام تعقیبی و تحقیقی نسبت به مجرم پنج سال گذرد، دیگر نمی‌توان ادعایی نسبت به آن جرم داشت و شکایت در مراجع قضایی مسموع نیست.
اما در صورتی که رسیدگی به جرم صورت گیرد و حتی به صدور حکم قطعی هم منتهی شود اما شاکی در خصوص اجرای حکم اقدامی نکند، با گذشت مدت زمان خاصی دیگر نمی توان تقاضای اجرای حکم داشت.
قانون مجازات اسلامی هم مقرر داشته:
مرور زمان اجرای احکام قطعی تعزیری را موقوف می نماید و مدت آن از تاریخ قطعیت حکم دین گونه است:
- جرایم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای ۲۰ سال
- جرایم تعزیری درجه چهار با انقضای ۱۵ سال
- جرایم تعزیری درجه پنج با انقضای ۱۰ سال
- جرایم تعزیری درجه شش با انقضای ۷ سال
- جرایم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای ۵ سال
مرور زمان در شکایت کلاهبرداری
مجازات حبس جرم کلاهبرداری ساده یک تا هفت سال و کلاهبرداری مشدد دو تا ده سال است.
بر طبق مرور زمان کلاهبرداری در قانون جدید اگر ارزش ریالی مال تا سقف یک میلیارد ریال باشد در این صورت از جرایم قابل گذشت محسوب می شود.
و متضرر باید ظرف یکسال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم اقدام به طرح شکایت کند.
در غیر اینصورت حق شکایت ساقط خواهد می گردد.
مگر اینکه شخص تحت سلطه متهم یا به دلیلی خارج از اختیار قادر به طرح شکایت نباشد.
در صورتی که قبل از انقضای این مدت شخص متضرر فوت کرد ورثه اش می توانند ظرف 6 ماه از تاریخ فوت او طرح شکایت کنند.
اگر کلاهبرداری ساده باشد مجازات از نوع درجه 4 است و در فرضی که کلاهبرداری مشدد باشد مجازات درجه 3 است.
در نتیجه اگر میزان مال کلاهبرداری بیش از یک میلیارد ریال ارزش داشت در اینصورت مرور زمان آن متفاوت است که در ادامه برای شما در این مورد خواهیم گفت.
پس همرا ما باشید در ادامه مبحث شکایت کلاهبرداری
بنا بر قانون مجازات اسلامی جرایم زیر مشمول مرور زمان تعقیب، صدور حکم و اجرای مجازات نمی گردند:
- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
- جرایم اقتصادی شامل کلاهبرداری و جرایم موضوع تبصره ماده ۳۶ این قانون با رعایت مبلغ مقرر
- جرایم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر
پس اگر میزان مال کلاهبرداری بیش از صد میلیون تومان بود، مشمول مرور زمان نمی شود و با گذشت زمان حق شکایت از شخص شاکی ساقط نمی گردد.
مطلب پیشنهادی: کلاهبرداری اینترنتی