قرار اناطه چیست؟

قرار اناطه چیست؟

برای پاسخ به پرسش اینکه قرار اناطه چیست؟ در ابتدا لازم است معنای لغوی اناطه را بدانید تا بتوانید مفهوم این قرار را متوجه شوید.

کلمه اناطه در لغت به معنای موکول و معلق کردن است.

و در اصطلاحات حقوقی به معنای  توقف رسیدگی و اظهارنظر یک دادگاه برای اثبات و احراز امر معینی در دادگاه دیگر می باشد.

شرایط صدور قرار اناطه چیست ؟

زمانی که پرونده ای در دادگاه و یا دادسرا مطرح می شود، قاضی صالح موظف به رسیدگی به آن پرونده و صدور حکمی شایسته است.

در برخی موارد، لازمه ی رسیدگی و صدور حکم یک دعوا اثبات موضوعی است که دادگاه دیگری صالح به رسیدگی در آن امر می باشد. همچون زمانی که شخصی شکایت فروش مال غیر یک ملک را مطرح نماید و طرف مقابل( متهم) در دفاع  بیان می کند که مالک است و مال خود را فروخته و می تواند مالکیت خود را در دادگاه صالح اثبات کند.

در این صورت دادگاه اقدام به صدور «قرار اناطه» می نماید.

و رسیدگی به پرونده را تا اثبات موضوع مورد ادعای فرد و صدور رای توسط مرجع صلاحیت دار متوقف می نماید.

خواهان باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ قرار اناطه رسید اقامه دعوا در دادگاه دیگر را که رای آن موثر در دعوای مطروحه می باشد به دادگاه ارائه دهد.

پس از اثبات موضوع توسط مدعی در دادگاه صلاحیت دار، دادگاه اول به رسیدگی پرونده ادامه خواهد داد و حکم مقتضی در آن خصوص صادر خواهد کرد.

آیا قرار اناطه تنها در مراجع حقوقی و کیفری کاربرد دارد؟

خیر ممکن است در شورای حل اختلاف یا کمیسیون های ویژه و … نیز صادر شود و صرفاً برای مشخص شدن موضوع معینی در خصوص پرونده در دادگاه حقوقی یا کیفری صادر نمی شود.

به عنوان مثال:

در قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری

ماده۵۰ ـ هرگاه رسیدگی دیوان منوط به اثبات امری باشد که در صلاحیت مرجع  دیگری است، قرار اناطه صادر و مراتب به طرفین ابلاغ می شود. ذی  نفع باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ اخطاریه دیوان، به مرجع صالح مراجعه و گواهی دفتر مرجع مزبور را مبنی  بر طرح موضوع، به دیوان تسلیم نماید. در غیر این  صورت دیوان به رسیدگی خود ادامه می  دهد و تصمیم مقتضی می گیرد.

در آیین دادرسی کار

ماده۷۰ـ چنانچه بین طرفین دعوا همزمان دعوای کیفری مرتبطی با دعوای مطروحه در مرجع حل اختلاف، در مرجع دیگری مورد رسیدگی باشد که نتیجه آن به تشخیص مرجع رسیدگی کننده مؤثر در رأی باشد، صدور رأی موکول به تعیین تکلیف دعوای کیفری خواهد بود.

مواد قانونی مربوط به قرار اناطه

در آیین دادرسی مدنی

براساس ماده 19 آیین دادرسی مدنی  زمانی که رسیدگی به دعوی وابسته به اثبات ، احراز و مشخص شدن ادعایی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت مرجع دیگری اعم از کمیسیون های ویژه یا دادگاه یا دادسرا و …. باشد،

در این صورت و براساس بیان صریح قانون خواهان(مدعی موضوع) می بایست ظرف سی روز در دادگاه صالح، موضوع مورد ادعای خود را مطرح کند.

درصورتی که در مهلت مقرر شخص به اثبات موضوع ادعایی خود اقدام نکند دادگاه اقدام به صدور قرار رد دعوا خواهد نمود.

در صورت رد دعوا شما می توانید پس از اثبات ادعای خود در دادگاه صلاحیت دار مجدداً در دادگاه اول دعوای خود را مطرح کنید.

در آیین دادرسی کیفری

مطابق ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری هرگاه اثبات و احراز مجرم بودن متهم مشروط به اثبات مسائل و موضوعاتی باشد که رسیدگی به آن مسائل در صلاحیت دادگاه کیفری نباشد،

و دادگاه حقوقی صلاحیت رسیدگی به آن موضوع را داشته باشد دادگاه با تعیین ذی نفع اقدام به صدور قرار اناطه می نماید.

و تا صدور رای قطعی و مقتضی در خصوص موضوع و مسئله مذکور از مرجع ذی صلاح، تعقیب متهم و رسیدگی به پرونده به صورت معلق می ماند و موقت بایگانی می شود.

با صدور قرار اناطه توسط دادگاه کیفری در صورتی که مدعی یا ذی نفع رای  ظرف 1 ماه از تاریخ ابلاغ قرار اناطه جهت اثبات موضوع بدون عذر موجه به دادگاه صلاحیت دار مراجعه نکند و رسید و گواهی آن را به مرجع کیفری ارائه ندهد،

مرجع مزبور دعوا را از بایگانی و معلق بودن خارج می نماید و رسیدگی به پرونده را تا اتخاذ تصمیم نهایی و مقتضی ادامه خواهد داد

توجه نمایید قرار اناطه در موارد کیفری براساس ماده 21 آیین دادرسی کیفری تنها برای اموال غیر منقل مانند زمین،خانه و …… صادر خواهد شد و اموال منقول مانند اثاثیه منزل،خودرو و …  منجر به صدور قرار اناطه نخواهند شد.

هرگاه قرار اناطه توسط بازپرس دادگاه کیفری صادر شد، ظرف سه روز باید به نظر و رویت دادستان برسد.

در صورتی که دادستان با موافق نباشد قرار اناطه باطل و مطابق ماده 271 آیین دادرسی کیفری اقدام خواهد شد.

امکان اعتراض به قرار اناطه ممکن است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت بله.

از آنجا که اصل بر این است که اگر یک قرار به ضرر یک طرف صادر شد وی حق اعتراض داشته باشد، قرار اناطه نیز قابلیت اعتراض را خواهد داشت.

قرار اناطه ظرف مهلت 10 روز قابلیت اعتراض خواهد داشت و مرجع رسیدگی به آن، دادگاه صالح رسیدگی به اتهام است.

البته مرجع صالح به اعتراض و همچنین شخصی که امکان اعتراض را خواهد داشت در مراجع و مراحل مختلف رسیدگی متفاوت است.

مهر تایید بر قابل اعتراض بودن قرار اناطه

رأي و‌حدت‌رو‌يه شماره 640 – 1378,8,18 هيأت عمومي ديوان‌عالي كشور

از بند «ب» ماده (19) قانون تشكيل دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب چنين مستفاد مي‌شود كه، قرارهاي مذكور در ماده يادشده مربوط به امور حقوقي است نه كيفري‚

ضمناً از نظر تنقيح مناط مستنبط از ماده (171) قانون آيين‌دادرسي كيفري مصوب 1290 كه قرار اناطه را جزء قرارهاي قابل شكايت دانسته و نيز با توجه به ماده (7) قانون تشكيل دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب كه صرفاً احكام را قطعي اعلام نموده و اصل بر قابل اعتراض بودن قرارهايي است كه اصدار آنها موجبات اضرار به حقوق اصحاب دعوي را فراهم مي‌سازد و با توجه به اين كه معمولاً قرارهاي قطعي در قانون ذكر مي‌شود و چنين امري در ماده (13) قانون آيين‌دادرسي دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب درامور كيفري درخصوص قرار اناطه بيان نشده‚ به نظر اكثريت اعضاي هيأت عمومي ديوان‌عالي كشور رأي شعبه 18 دادگاه تجديدنظر استان تهران داير بر قابل تجديدنظر بودن قرار اناطه منطبق با موازين قانوني تشخيص مي‌شود اين رأي بر طبق ماده (270) قانون آيين‌دادرسي دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب درامور كيفري براي شعب ديوان‌عالي كشور و دادگاه‌ها در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.

تفاوت های قرار اناطه در آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی :

قرار اناطه در دادرسی کیفری و حقوقی دارای تفاوت های ظریف و چشم گیری است که تسلط بر تمام جوانب آن فقط در توان وکلای متخصص این امر می باشد.

از تفاوت های موجود در ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری میتوان به موارد زیر اشاره نمود ؛

• در ماده 19 قانون آ.د.م گفته میشود که تا رسیدگی در دادگاه صالح ، دعوی متوقف میشود اما در ماده 21 قانون آ.د.ک گفته میشود که پرونده به صورت موقت بایگانی میشود.
• در ماده 19 قانون آ.د.م فقط خواهان باید طرح دعوی در دادگاه صالح انجام دهد اما در ماده 21 قانون آ.د.ک حرف از ذی نفعی است که دادگاه تعیین میکند که این ذی نفع میتواند شاکی و یا متهم پرونده باشد.
• در ماده 19 قانون آ.د.م اگر خواهان رسید را ارائه ندهد و یا طرح دعوی نکند قرار رد دعوی صادر میشود اما مطابق ماده 21 قانون آ.د.ک در صورت عدم طرح دعوی ، دادگاه کیفری به رسیدگی ادامه میدهد و خود تصمیم مقتضی اتخاذ میکند.
• از دیگر تفاوت های در این است که مطابق مواد 332 ، 367 ، 368 قانون آیین دادرسی مدنی قرار اناطه حقوقی قابل اعتراض و فرجام خواهی نیست اما قرار اناطه کیفری موضوع ماده 21 قانون آ.د.ک قابل اعتراض میباشد.
• دقت داشته باشید که قرار اناطه از دادگاه حقوقی حتماً و قاعدتاً نباید به طرفیت دادگاه کیفری صادر شود.فرض کنید زوجه پرونده مطالبه مهریه و نفقه را مطرح میکند و زوج مدعی میشود که هیچ علقه زوجیتی میان این دو نیست و وی
• وظیفه ای به پرداخت مهریه و یا نفقه ندارد.در اینجا دادگاه حقوقی به طرفیت دادگاه خانواده قرار اناطه صادر میکند.

نکات مهم اناطه امر کیفری به حقوقی :

1. شکایت از ناحیه شاکی مطرح شده باشد.
2. اختلاف بین شاکی و متهم مربوط به اموال غیرمنقول باشد نه منقول.
3. اختلاف بین شاکی و متهم راجع به هر نوع مال غیرمنقولی نباشد یعنی موضوع بسته به مورد متفاوت خواهد بود.

نحوه صدور اناطه:

پس از آنکه دادگاه تشخیص دهدکه موضوع نیاز به بررسی در دادگاه حقوقی دارد قرار اناطه صادر میگردد. با صدور اناطه ذینفع باید ظرف یک ماه موضوع را در دادگاه حقوقی مطرح نماید و گواهی لازم را ارائه دهد. در مدتی که پرونده برای رسیدگی به دادگاه حقوقی ارجاع داده می شود تعقیب متهم معلق می ماند. همچنین پرونده به طور موقت بایگانی خواهد شد. 

بخوانید در رابطه با:

حقوق متهم در دادسرا و دادگاه