مرابحه چیست؟
در بین عقود اسلامی مانند جعاله، مزارعه، مساقات و… که بیشتر مورد توجه مردم و نظام پولی و بانکی قرار دارند،
عقد دیگری نیز به نام مرابحه وجود دارد که در بین بانک و مشتریانش و یا یک فروشنده و خریدار قابل اجرا می باشد.
مفهوم مرابحه در لغت سپردن سرمایه به شخص یا مؤسسه ای، مانند بانک برای اخذ سود است.
این سود متناسب با زمان سپرده گذاری و سرمایۀ محاسبه و به سرمایه گذار پرداخت می گردد.
قرارداد مرابحه چیست؟
اشخاص ، به صورت مداوم ، برای تامین منافع خود ، اقدام به تنظیم عقد یا قرارداد با یکدیگر می کنند
که این موضوع ، مورد توجه قانون مدنی قرار دارد
و در این قانون ، انواع عقود معین و غیر معین ، مورد شناسایی قرار دارد.
از جمله انواع قراردادهای مشمول قانون مدنی ، قرارداد مرابحه است
که منشاء اسلامی دارد و در کنار عقودی مثل مضاربه ، مزارعه و مساقات ، کاربرد وسیعی در فعالیت های اقتصادی دارد .
از این جهت ، در این قسمت ، قصد داریم به توضیح این عقد بپردازیم:
ابتدا باید معنای ربح را مد نظر داشت و سپس مفهوم این عقد را بررسی کنیم.
به طور کل، ربح ، به معنای افزایش می باشد و به این دلیل این قرارداد ، مرابحه نام دارد و در آن، خریدار ، یک مبلغ اضافی را به فروشنده ، پرداخت می نماید .
در هر صورت ، قرارداد مرابحه ، قراردادیست که فروشنده ، با اعلام بهای کالای مورد نظر و هزینه های جانبی آن ( حمل و نقل و نگهداری و غیره ) به مشتری ، آن را به میزان و یا درصدی گران تر از قیمتی که خریداری می کند ، به مشتری بفروشد .
و قیمت اضافه تر که در عقد مرابحه از مشتری اخذ می شود ، ربح نام دارد
و از لحاظ شرعی ، اخذ آن ، بی اشکال قلمداد می شود و قرارداد ، مشمول عنوان ربا ، نمی باشد .
این قرارداد ، هم می تواند توسط اشخاص خصوصی تنظیم شود و هم ، با بانک ها ، که در قرار داد با بانک ، بانک ، با شرایط مزبور ، اقدام به فروش کالا و یا دارایی به اشخاص می کند.
شرایط مرابحه
- باید قیمت تمام شده کالا و قیمت هزینه های جانبی ، در زمان تنظیم عقد مرابحه ، مشخص شود و ثمن ، به خریدار ، اعلام گردد؛
- در این قرارداد ، باید قیمت نهایی کالای مورد نظر ، به همراه هزینه های جانبی آن ، با درصدی از افزایش قیمت ، جمع گردد و به مشتری اعلام و مورد موافقت او قرار بگیرد؛
- در این قرارداد ، تمام یا قسمتی از ثمن معامله ، به اقساط مساوی و یا غیر مساوی ، تقسیم می شود و این مبلغ ، در سررسید یا سررسیدهای معین ، از خریدار ، دریافت می شود .
- در این قرارداد ، پرداخت ثمن معامله ، می تواند افزون بر روش اقساطی ، به صورت نقد هم ، انجام شود ولی قرارداد مرابحه ، با قرارداد فروش اقساطی ، تفاوت دارد .
- غیر از شرایط اختصاصی قرارداد مرابحه ، باید در نظر داشت که این قرارداد ، مثل دیگر عقود مانند مضاربه ، مزارعه و مساقات ، مشمول شرایط عمومی صحت قراردادها است . به این معنی که زمان تنظیم قرارداد مرابحه ، باید شرایط صحت معامله را ، در نظر قرار داد .
- وجود قصد و رضایت در طرفینی که اقدام به انعقاد قرارداد مرابحه می نمایند؛
- وجود اهلیت در طرفین قرارداد ، اعم از بلوغ ، عقل ، رشد؛
- تعیین دقیق موضوع قرارداد مرابحه ؛
- مشروع بودن جهت یا هدف از انعقاد قرارداد
- وجود هر کدام از شرایط بالا ، موقع انعقاد قرارداد ، باید مورد توجه باشد ؛
- در غیر این صورت ، حسب مورد ، قرارداد ، باطل و یا غیر نافذ است.