برای اینکه بدانید حق حبس زوجه چیست و در رابطه با شرایط و موانع استفاده از آن آگاه شوید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

حق حبس زوجه چیست؟

برای فهم دقیق حق حبس و استفاده از آن با ذکر ماده 1085 قانون مدنی مطلب را آغاز میکنیم. ماده ی مذکور از جمله قوانینی است که قانون گذار برای رعایت مصلحت بانوان آن را وضع نموده است. طبق این ماده: “زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع ‌مسقط حق نفقه نخواهد بود.” می دانید که در کشور ما از نظر قانونی و شرعی دریافت مهریه یکی از حقوق بانوان می باشد. از طرفی نیز پس از عقد نکاح تمکین یکی از تکالیف زوجه محسوب می شود، و در قبال تمکین نفقه به زوجه تعلق می گیرد.

می خواهیم بدانیم ارتباط حق حبس با مهریه، نفقه و تمکین چیست؟ اصلا تحت چه شرایطی می توان از حق حبس استفاده کرد؟

حق حبس را زمانی می توان مطرح نمود که زوجین در دوران عقد می باشند و هنوز با یکدیگر زیر یک سقف نرفته اند. چرا؟ طبق تفسیر و معنای ماده 1085 قانون مدنی در صورتی که بین زن و مرد نزدیکی واقع نشده و به طور کلی زن تمکین نکرده است، می تواند تقاضای دریافت مهریه اش را داشته باشد و پس از پرداخت مهریه تمکین کند. در اصل حق حبس جواز عدم تمکین تا زمان پرداخت مهریه می باشد و در این هنگام زوجه مستحق نفقه نیز می باشد.

شرایط استفاده از حق حبس با توجه به ماده 1085 قانون مدنی

الف_عدم تمکین از جانب زن

در این باره که تمکین مورد نظر عام است، یا خاص بین حقوق دانان اختلاف نظر هایی وجود داشت. بنابر این، رای وحدت رویه ی شماره ی 718_ 1390/02/13 به این اختلاف نظر ها خاتمه داد. با توجه به این رای وحدت رویه و طبق نظریه دادستان کل کشور، قانون گذار به نحو عام تعبیر وظایف کرده است.

از آن جایی که زن به صرف وقوع عقد مالک مهر می شود ، لذا نمی توان آن را تنها در مقابل دخول قرار داد. زیرا با طلاق زن قبل از دخول نصف مهریه به وی پرداخت می گردد. مضافا این که، حیثیت زن تنها با عمل زناشویی مخدوش نمی شود. اگر زن مکلف باشد در تمام استمتاعات بجز عمل زناشویی تسلیم مرد گردد. حیثیت فردی و اجتماعی وی که حفظ آن کمتر از ازاله ی بکارت نیست، چگونه جبران شود. در نتیجه تمکین را به صورت کلی یعنی عام و خاص می دانیم.

ب_ حال بودن مهریه

1_برای مهریه اجل معین نشده باشد: مهر موجل زمانی است که زن در زمان عقد پذیرفته است مهر، پس از مدت معینی به او تسلیم شود. هنگامی که زن به موجل بودن مهر رضایت می دهد به این معنی است که از حق خود می گذرد. در این صورت، گذشتن مهلت مقرر شده برای پرداخت مهر نیز آن را تبدیل حال نمی کند. زیرا قرار دادن مهلت به معنای انصراف از حق حبس است. پس فرا رسیدن موعد پرداخت  موجب ایجاد حق حبس ساقط شده نیست.

2_مهر عندالمطالبه باشد نه عندالاستطاعه: منوط کردن پرداخت مهریه به استطاعت مالی مرد نوعی اسقاط ضمنی حق حبس می باشد.

در مورد تعیین اجل دادگاه بدون رسیدگی حق حبس زن را ساقط شده می داند. ولی در فرضی که پرداخت، منوط به استطاعت مالی شوهر است، دادگاه باید احراز کند که شوهر در زمان انعقاد نکاح توانایی پرداخت مهر را نداشته است. و طرفین برای دادن مهلت به او چنین شرطی کرده اند.

استطاعت مالی زوج پس از عقد نکاح برای زوجه حق حبس ایجاد نمی کند. اما چنانچه احراز شود توافق درباره ی شرط ناظر به وضعیت کنونی شوهر و دادن مهلت به او بوده است، و خواست هر دو این بوده در وضع احتمالی آینده تصمیم بگیرند. دادگاه نمی تواند وجود شرط را دلیل بر اسقاط ضمنی حق حبس بداند.

آیا پس از تقسیط مهریه حق حبس زوجه هنوز بر قرار است؟ با عنایت و بررسی رای وحدت رویه ی 708_1378/05/22 هیات عمومی، به موجب ماده 1085 قانون مدنی، زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در قبال شوهر دارد امتناع کند ، مشروط بر این که مهر او حال باشد.

ضمنا زوج در صورت اثبات عسر و حرج می تواند مهر را به نحو اقساط پرداخت کند. با توجه به حکم قانونی ماده ی مذکور و با عنایت به میزان مهر که با توافق طرفین تعیین گردیده، صدور حکم تقسیط که صرفا ناشی از عسر و حرج زوج در پرداخت یک جای مهر بوده، مسقط حق حبس زوجه نیست و حق او را مخدوش و حاکمیت اراده ی وی را متزلزل نمی سازد.

مگر به رضای مشارالیها، زیرا اولا حق حبس و حرج دو مقوله ی جداگانه است که یکی در دیگری موثر نیست

ثانیا موضوع مهر در ماده ی مذبور دلالت صریح به دریافت کل مهر داشته و اخذ قسط یا اقساطی از آن دلیل بر دریافت مهر به معنای آن چه مورد نظر زوجه در هنگام عقد نکاح بوده نیست. بنابر مراتب رای شعبه 19 دادگاه تجدیدنظر استان اصفهان که موافق با این نظر تست منطبق با قانون تشخیص می شود. در نتیجه پس از تقسیط مهر نیز زوجه می تواند از حق حبس خود استفاده کند و توافق بر تقسیط مهر را از حال بودن خارج نمی کند.

وضعیت نفقه ی زوجه در ایام استفاده از حق حبس چگونه است؟ در صورت عدم پرداخت نفقه می توان به جرم ترک انفاق از زوج شکایت کرد؟

  طبق نظر اکثر فقها و علمای حقوق به محض ایجاد رابطه زوجیت، زوجه مستحق نفقه می باشد و اعمال حق حبس بر اساس ماده 1085 قانون مدنی امتیاز ویژه قانون گذار برای زوجه است، که شرط تمکین را پرداخت مهر ذکر کرده

و اعمال حق حبس منافاتی با نفقه ندارد و زوجه می تواند مطالبه ی نفقه ی خود را نیز از دادگاه بنماید. ولی با توجه به نظریه ی شماره 3049/7 مورخ 1365/07/21 و 309/7 مورخ 1376/06/13 اداره حقوقی چون تعقیب کیفری زوج مستلزم تمکین زوجه می باشد بنابر این تعقیب کیفری زوج وجاهت قانونی ندارد و نمی توان او را به جرم ترک انفاق تعقیب نمود.

نمی توانید ابلاغیه خود را مشاهده کنید؟

به لینک مقابل مراجعه کنید.مشاهده ابلاغیه الکترونیکی سامانه ثنا