شرکت در نزاع و مجازات آن در قانون

جرم شرکت در نزاع بر اساس ماده 615 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب 1375،  از جمله جرایم « علیه امنیت و آسایش عمومی » است، که شرکت کنندگان علاوه بر محکومیت قاتل و جارح و ضارب به قصاص یا دیه ،به مجازات تعیین شده در ماده 615 قانون مزبور که ذیلا به آن اشاره خواهیم کرد ، محکوم خواهند شد.

شرایط تحقق جرم شرکت در منازعه

باید دخالت شرکت کنندگان در منازعه عمدی باشد. چنانچه  کسی به نیت خاتمه دادن به نزاع وارد صحنه نزاع و درگیری شود نمی توان او را به شرکت در منازعه محکوم نمود. لیکن قصد خاص ایراد یکی از صدمات مذکور در ماده 615( قتل ، نقص عضو ، ضرب و جرح) ضرورت ندارد؛ یعنی اگر کسی تعمداً وارد صحنه نزاع و درگیری بشود، اما وارد شدن صدمات مزبور به طور غیر عمد باشد ، به مجازات مقرر برای جرم شرکت در منازعه محکوم خواهد شد.

با توجه به قید لفظ « عده ای » در  ماده 615 قانون مجازات اسلامی  مشخص می شود که یکی دیگر از شرایط مهم جهت تحقق جرم شرکت در نزاع  این است: که «شرکت کنندگان باید  حداقل سه نفر باشند».

حتی در فرضی که  یکی از شرکت کنندگان در نزاع به دلایلی مانند:( جنون یا صغر سن …) فاقد مسئولیت کیفری باشد، از لحاظ عددی لازم برای تحقق شرکت در جرم منازعه حساب خواهد شد. مگر اینکه ثابت شود این اشخاص هیچ اختیار و اراده ای  از خود نداشته و کلا مسلوب الاختیار بوده اند طوری که افراد دیگر شرکت کننده در نزاع از آنها به عنوان ابزار استفاده کرده اند .

دیگر مطالـب در حوزه حقوق کیفری

برخلاف آنچه در فوق در خصوص  عوامل رافع مسئولیت کیفری ( جنون یا صغر سن و…) گفته شد ، در خصوص علل موجهه جرم، مانند:( دفاع مشروع…) وضعیت به گونۀ دیگری است ،چرا که اگر در تبصره یک ماده 615 که بیان می دارد: «هرگاه یکی از سه نفر در حال دفاع مشروع باشد، علاوه بر این که عمل خود وی، مشمول  ماده 615 قانون مجازات اسلامی نخواهد بود عمل دو نفر دیگر نیز به دلیل نرسیدن تعداد آنها به حد نصاب،(حداقل سه نفر) مشمول عنوان مجرمانه «شرکت در منازعه »نخواهد بود»؛ دقت کنیم مشخص می شود در صورت وجود عوامل موجهه جرم در یکی از شرکت کنندگان آن شرکت کننده برعکس عوامل رافع مسئولیت کیفری  از لحاظ عددی لازم برای تحقق شرکت در جرم منازعه حساب نخواهد شد.

شرط دیگر جهت تحقق جرم شرکت در منازعه این است ؛ که عمل شرکت کنندگان  در نزاع باید به صورت فیزیکی باشد ، که این عمل می تواند با استفاده از اعضای بدنی ، مانند:( پرتاب  مشت یا لگد…) یا استفاده از ابزارهایی اعم از ابزار سرد مانند:( چاقو ، چوب و …) و یا گرم  مانند: ( تفنگ…) به صورت علنی اتفاق بیافتد ؛ به طوری که رفتار آنها منتهی به قتل، نقص عضو یا ضرب و جرح شود . بنابراین اگر افرادی که در نزاع حضور دارند بدون ارتکاب رفتار فیزیکی صرفا به طرف مقابل دشنام دهد و موجب  هتک حیثیت یا اخلال در آسایش عمومی شود ،شرکت در نزاع منتفی خواهد بود لیکن ممکن است این افراد مشمول عنوان مجرمانه دیگر شوند.

مجازات شرکت کنندگان در منازعه

مطابق ماده 615 هر یک  از شرکت کنندگان در نزاع، حسب مورد، به مجازات زیر محکوم می شوند:
1- در صورتی که نزاع منتهی به قتل شود، به حبس از یک تا سه سال.
2-در صورتی که منتهی به نقص عضو شود، به حبس از شش ماه تا سه سال.
3-در صورتی که منتهی به ضرب و جرح شود، به حبس از سه ماه تا یک سال

مجازات های فوق  بدون توجه به اینکه آیا قاتل، جارح یا ضارب مشخص است یا خیر، علیه همه شرکت کنندگان در منازعه حتی کسانی که صدمات مذکور بر آنها وارد شده است_ اعمال می شود. البته در صورتی که مرتکبین صدمات مزبور در ماده 615 مشخص شود حکم به اجرای قصاص علیه وی یا پرداخت دیه از سوی او، به موجب تبصره ۲ ماده ۶۱۵، داده خواهد شد.