تلف مال امانتی
تلف مال امانتی موضوع بحث امروز ما است و قصد داریم که به سوالات و چالش های زیر پاسخ بدهیم.
اگر شخصی امین شخص دیگری باشد و مال مورد امانت در نزد او تلف گردد مسئولیت بر عهده چه کسی مستقر می شود و چه کسی باید جبران خسارت کند؟
آیا می توانیم علیه امین شکایت خیانت در امانت مطرح کنیم؟
هر چه باید در مورد خیانت در امانت بدانید
چه چیزهایی در قانون تقصیر محسوب می گردد؟
تقصیر عمدی و غیر عمدی در تلف مال چه تفاوتی دارد؟
بسیاری با ما تماس می گیرند و اظهار می کنند که در این اوضاع اقتصادی طلا و جواهرات خود را به دیگران قرض داده اند و طرف مقابل ادعا می کند که آنها را گم کرده است.
در مقابل این ادعا چه باید کرد؟
بسیاری از زن و شوهرها طلاهایی که هنگام عقد و در طول زندگی مشترک جمع آوری می کنند را نگه داری می کنند و اکثراً یک کدام شان مسئولیت این امر را قبول می کند و امین طرف دیگر قرار می گیرد و هنگام اختلاف که طرف دیگر مدعی است
طلاها تلف یا گم شده همیشه این بحث مطرح می گردد که چه کسی مسئولیت دارد؟
اهمیت امانت داری در صفات اخلاقی
یکی از مهم ترین صفات اخلاقی، امانت داری است. در قرآن کریم بر این امر مهم تاکید می شود و آیه ۵۸ سوره نساء به بازگرداندن امانت به اهل آن تاکید می کند.
در نظر بسیاری از مردم برنگرداندن امانت و خیانت در آن حتی از دزدی نیز زشت تر است
زیرا در خیانت در امانت علاوه بر از دست رفتن مال از اعتماد شخص نیز سوء استفاده می شود
و منجر به رواج بی اعتمادی در جامعه می گردد
حال آنکه در سرقت فقط بحث ربایش مال مطرح می باشد و از اعتماد دیگران سوء استفاده نمی گردد.
رد امانت تا آن اندازه مهم است که حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه توصیه به رد امانت میکند حتی درحق قاتل فرزند پیامبر!
تلف عمدی
جای تردیدی نیست که اگر نسبت به مال مورد امانت تلف عمدی رخ بدهد یعنی شخص امین از قصد مال امانتی را تلف کند
امکان طرح شکایت خیانت در امانت علیه او امکان پذیر می باشد
اما تلف غیر عمدی چطور و اصلاً اگر یک نفر ادعا کند که تلف مال مورد امانت عمدی است و دیگری ادعا کند که غیر عمدی است
نظر چه کسی مورد پذیرش قرار می گیرد؟
در پاسخ باید بگوییم که اصولی کلی در قانون برای تعیین مسئولیت امین وجود دارد که سوالات گوناگونی که مطرح کردیم
را با استناد به آن پاسخ می دهیم.
مواردی که بیان می کنیم راهگشای بسیاری از اختلافات میان اشخاص در مورد امانت می باشد.
ضامن نبودن امین
به هر علتی که مالی را به عنوان امانت به دیگری می دهید باید بدانید که در صورت تلف امین ضامن نمی باشد و
مسئولیتی بر عهده او برای جبران قرار ندارد.
فقط در بعضی موارد شما طرف را صریحاً امین خود قرار می دهید و بعضی اوقات به طور ضمنی.
مثلاً شما قصد مسافرت دارید و طلاهای خود را برای حفاظت از دستبرد سارقان نزد شخصی امانت می سپارید در این جا این شخص را به صراحت امین قرار می دهید
اما در بعضی موارد این اتفاق به طور صریح نمی افتد به عنوان مثال هنگامی که شما خانه خود را به دیگری به اجاره واگذار می کنید
او را امین خود قرار می دهید و ادعای خیانت کردن امین به راحتی پذیرفته نمی شود.
به عبارت دیگر اگر شخصی ادعا می کند که امین در حق او مرتکب خیانت در امانت شده است باید بتواند با دلایل قوی این امر را اثبات کند
و برای رفع اتهام نیازی نیست که امین تلاش کند و چیزی را به اثبات برساند
بلکه شخصی که به امین تهمت می زند باید ادعایش را اثبات کند.
پس اگر زن یا شوهری طلاهای مشترک را نزد دیگری سپرده است و او ادعا می کند که طلاها به سرقت رفته است
این ادعا از او پذیرفته می شود چرا که امین راست می گوید و شخصی که مدعی دروغگویی امین می باشد باید این ادعا را ثابت کند.
تقصیر امین
اگر شخص بتواند ثابت کند که امین مرتکب تعدی و تفریط گردیده است امین مسئولیت جبران خسارت دارد
مثلاً شما به دیگری ماشین خود را قرض می دهید اما او به جای اینکه ماشین را در پارکینگ قرار بدهد آن را در محلی پرتردد گوشه خیابان پارک می کند.
تقصیر در قانون عبارت است از تعدی و تفریط.
به عبارت دیگر زیاده روی یا کم کاری مطابق قانون تقصیر محسوب می گردد.
شخص امین باید مانند یک فرد متعارف رفتار کند مثلاً اگر باغی به عنوان امانت به او می سپارند نه باید زیادی به درختان آب بدهد
و نه اینکه چند روز بگذرد و درختان تشنه بشوند و آب ندهد.
وضعیت خاص طلا و جواهرات
در انتها باید بگوییم که شاید برای شما جالب باشد که بدانید اگر شخصی از شما طلا و جواهر قرض می گیرد و به شما بر نمی گرداند
در هرحال مسئولیت دارد و ادعای دیگری از او مورد پذیرش قرار نمی گیرد.