قرار چیست؟
امروز با بررسی این که قرار چیست و اقسام آن کدامند در خدمت شما عزیزان هستیم.
ابتدا معنی قرار را به لحاظ لغوی مورد بررسی قرار می دهیم.
سپس به معنای اصطلاحی آن مورد می پردازیم.
قرار چیست؟
قرار در لغت، به معنی ثبات و استوار کردن، استحکام دادن، تعیین و تأکید است.
و نیز به معنی جا گرفتن، آرام گرفتن، یا بر جا شدن در جایی، آرامش، آسودگی، رأی یا حکمی که درباره مسأله یا امری صادر شود.
علاوه بر معنای فوق الذکر در معانی دیگر نیز بکار رفته است.
قرار به معنای آنکه رأی دادگاه که قاطع دعوی نباشد و در جریان رسیدگی به منظور اقدامی و یا اجرای موقت به سود یکی از اصحاب دعوی و یادستور تحقیق در موضوعی صادر می گردد.
تعریف قانونی قرار
و اما تعریف قانونی قرار چیست؟
در قانون آئین دادرسی کیفری از قرار تعریفی ارائه نگردیده است.
پس برای رفع این خلاء قانونی ناگزیر باید به مقررات قانون آئین دادرسی مدنی رجوع نماییم.
در قانون آئین دادرسی مدنی در ماده 299 چنین آمده است:
چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوی و قاطع آن بطور جزیی یا کلی باشد، حکم، و در غیر اینصورت قرار نامیده می شود.
تعریف اصطلاحی قرار
از نظر اصطلاحی به تعاریفی که بعضی از مؤلفین از قرار ارائه داده اند می پردازیم.
برخی از مؤلفین چنین بیان کرده اند:
قرار عبارت است از تصمیم دادگاه در امر ترافعی که کلاً یا بعضاً قاطع دعوی و خصومت نباشد.
عده ای دیگر از مؤلفین چنین بیان داشته اند:
هرگاه رأی دادگاه فاقد یکی از دو عنصر تشکیل دهنده حکم (راجع به ماهیت دعوی بودن و کلاً یا جزئاً قاطع آن بودن) باشد قرار است.
آن طور که بنظر می رسد. نتوانسته اند تعریفی جامع و مانع از لحاظ حقوقی ارائه دهند.
چرا که قرار در آیین دادرسی مدنی سه حالت اصلی دارد:
الف- قرارهایی که وارد ماهیت دعوی می شوند ولی قاطع دعوی نیستند
ب- قرارهایی که وارد ماهیت دعوی نمی شوند ولی قاطع دعوی هستند
ج- قرارهایی که نه وارد ماهیت دعوی می شوند نه قاطع دعوی هستند.
تعریف قرار به بیان دکتر شمس و دکتر آشوری
بهترین پاسخ هایی که می توان در جواب اینکه قرار چیست؟ ارائه نمود.
و کاملترین تعریف که تعریفی جامع و مانع در باب قرار در آئین دادرسی مدنی می باشد را دکتر شمس این چنین بیان نموده اند:
“قرار دادگاه به تصمیم (عملی) اطلاق می شود که رأی محسوب شده و منحصراً راجع به ماهیت دعوی بوده و یا فقط قاطع آن باشد و یا هیچ یک از دو شرط مزبور را نداشته باشد که به ترتیب می توان قرار کارشناسی، قرار رد دعوی، و قرار تأمین خواسته را نام برد. بنابراین قرار، در هر حال رأی محسوب می شود و از اعمال قضایی ، به مفهوم اخص (تصمیمات ساده قضایی) ،تصمیمات حسبی و دستورهای دادگاه، متمایز می گردد.”
و بهترین تعریف از قرار که مطابق با قواعد و ضوابط آئین دادرسی کیفری می باشد، تعریفی است که دکتر آشوری از قرار نموده اند ایشان بیان کرده اند:
“در مرحله تحقیقات مقدماتی اتخاذ تصمیم قضایی از سوی مقام قضایی كه از ان به قرار تعبیر می شود و ایشان درادامه قرار، تصمیم قضایی است که از سوی مقام قضایی صالح در طول تحقیقات مقدماتی و در مقام انجام دادن تحقیق و در موارد استثنایی در جریان محاکمه و رسیدگی دادگاه صادر می شود این تصمیم ممکن است ناظر به متهم سایر اشخاص یااشیاء و اموال آنان باشد.”
برای دانستن اینکه قرار چیست در ادامه مطلب اقسام قرارها را برای شما ذکر می کنیم.
اقسام قرار:
در حقوق قرار به صورت کلی به شرح زیر دسته‌بندی میگردد:
1ـ قرار مقدماتی یا عدادی :
قرارهایی كه برای رسیدگی به دلایل اصحاب دعوی و آماده كردن مقدمات صدور حكم صادر می شوند.عدول از این قرارها جایز است . ( قرار ارجاع به كارشناسی ، قرار بررسی اصالت سند ، قرار اناطه و . . . از قبیل قرار مقدماتی هستند . )
2ـ قرار نهایی :
دعوی را در حدود موضوع خود خاتمه می دهد و دادرس با صدور آن خود را برای صدور حكم آماده نمی كند . این قرار بدون ورود به ماهیت دعوی ( رسیدگی شكلی ) صادر می شود و دعوی را از دادگاه خارج می كند .
این قرار گاهی به دنبال ایراد خوانده مبتنی بر عدم اهلیت خواهان یا عدم صلاحیت دادگاه و گاهی نیز به دنبال استرداد دادخواست یا دعوی صادر می شود .
قرار رد دعوی ، یک قرار نهایی است .
3ـ قرار موقتی یا قرار توقیفی :
برای حفظ حقوق یكی از اصحاب دعوی یا جلوگیری از تضییع حقوق وی صادر می شود .
در اصل دعوا تأثیری ندارد . مثل ؛ قرار تأمین خواسته یا قرار درخواست دستور موقت .
4ـ قرار اجباری و الزام كننده یا تهدیدی :
در موردی كه موضوع تعهد عملی است كه انجام آن جز توسط شخص متعهد ممكن نباشد ، دادگاه می تواند به درخواست متعهدله در حكم راجع به اصل دعوی یا پس از صدور حكم ، مدت و مبلغی را معین کند،
كه اگر محكوم علیه مدلول حكم قطعی را در آن مدت اجراء نکرد ، مبلغ مذبور را به ازای هر روز تأخیر به محكوم له بپردازد .
یا در حكم قید بشود كه چنانچه ظرف دو ماه مبلغ حق كسب و پیشه یا تجارت را توزیع ننماید ، حكم لغو گردد.
اول- قرار در دعاوی حقوقی
الف-انواع قرارهای اعدادی یا مقدماتی:
- قرار ارجاع امر به کارشناسی
- قرار تحقیق و معاینه محلی
- قراراستماع گواهی و شهادت شهود
- قرار اتیان سوگند
- قرار تامین خواسته
- قرار رسیدگی به صحت و اصالت سند
- قرار مهر و موم ترکه
- قرار رفع مهر و موم ترکه
- قرار تحریر ترکه
ب- انواع قرارهای نهایی:
- قرار رد دادخواست
- قرار ابطال دادخواست
- قرار رد دعوی
- قرار سقوط دعوی
- قرار عدم استماع دعوی
- قرار توقیف دادرسی
- قرار امتناع از رسیدگی
- قرار عدم صلاحیت دادگاه
چند قرار دیگر :
- قرار قبولی :
ـ در احكام غیابی ، وقتی محكوم علیه غائب ، دعوی عدم آگاهی از مفاد حكم كند و حكم ابلاغ واقعی نشده باشد ، می تواند از دادگاه درخواست واخواهی كند . دادگاه صادر كننده رای غیابی در صورتیكه دعوی را موجه دانست ، قرار قبولی دادخواست واخواهی را صادر می نماید .
ـ محكوم علیه در احكام قطعی می تواند با تقدیم دادخواست ، تقاضای اعاده دادرسی كند . دادگاه آن دادخواست را مورد رسیدگی قرار داده و چنانچه شرایط احراز شود ، قرار قبولی دادخواست اعاده دادرسی را صادر می كند .
- قرار تأخیر و توقیف اجرای حكم :
وقتی اقدامات اجرایی به موجب برگ اجرایی لازم الاجراء در شرف جریان باشد و محكوم علیه از دادگاه تقاضای تأخیر یا توقیف عملیات اجرای حكم را نماید ، دادگاه پس ار بررسی و قبول علت تقاضا ، اقدام به صدور قرار تأخیر یا توقیف اجرای حكم می نماید .
ج- قرارهای موقتی یا توقیفی:
- قرار تامین دلیل
- قرار نیابت قضایی
برای اینکه بدانید در دعاوی کیفری قرار چیست و اقسام آن کدام است در ادامه ی مقاله شما همراه باشید.
دوم- قرار در دعاوی کیفری
الف ـ قرارهای اعدادی :
این نوع قرار در مرحله تحقیقات مقدماتی رسیدگی به شكایت صادر می گردد و با صدور آن تحقیقات مقدماتی تكمیل می شود ولی پایان نمی یابد .
- قرار معاینه محل
- قرار تحقیق محلی
- قرار ارجاع امر به كارشناس
- قرار استماع شهادت شهود .
- قرارهای اخذ تأمین :
ماده 132 قانون آیین دادرسی كیفری سبب و انواع تأمین را اینگونه بیان می كند . [ به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی ، در موارد لزوم و جلوگیری از فرار یا پنهان شدن یا تبانی با دیگری ، قاضی مكلف است پس از تفهیم اتهام به وی یكی از قرارهای تأمین كیفری زیر را صادر نماید :
1 ـ التزام به حضور با قول شرف .
2 ـ التزام به حضور با تعیین وجه التزام تا ختم محاكمه و اجرای حكم و در صورت استنكاف تبدیل به وجه الكفاله .
3 ـ اخذ كفیل با وجه الكفاله .
4 ـ اخذ وثیقه اعم از وجه نقد یا ضمانت نامه بانكی یا مال منقول و غیر منقول .
5 ـ بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر در این قانون
ب ـ قرارهای نهایی :
قرارهایی هستند كه تحقیقات مقدماتی با صدور آنها در دادسرا پایان می یابد . و عبارتند از :
- قرار موقوفی تعقیب
- قرار منع تعقیب
- قرار مجرمیت
دیگر قرارهای صادره در دادسرا :
- قرار امتناع از رسیدگی
- قرار تامین خواسته کیفری
- قرار اناطه
- قرار ترک تعقیب