مرور زمان چیست
مرور زمان موضوع بحث امروز ما است و به سوال های شما در این زمینه پاسخ می دهیم.
مقصود از مرور زمان سپری شدن مدتی است که طبق قانون پس از گذشت آن مدت شخص دیگر حق اقامه شکایت را ندارد و دیگر متهم مورد تعقیب قرار نمی گیرد
و اگر حکم قطعی کیفری صادر شده باشد متوقف می گردد و دیگر اجرا نمی شود.
به عبارت دیگر هر زمان که رسیدگی به جرم یا اجرای حکم قطعی مدتی متوقف گردد یا به تعویق بیفتد آن جرم دیگر مورد رسیدگی قرار نمی گیرد
و اگر به آن رسیدگی شده است حکم قطعی اجرا نمی گردد
و در این جا است که حقوق دانان می گویند جرم مشمول مرور زمان شده است.
در قانون مجازات عمومی سال 1304 مرور زمان به طور کامل پیش بینی شده بود اما بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران،فقهای شورای نگهبان آن را خلاف شرع اعلام کردند و تا مدت ها در قوانین ایران خبری از مرور زمان نبود.
اما فایده های مرور زمان آن را به نظام قانونی ایران تحمیل کرد.
فلسفه مرور زمان
شاید برای شما این سوال پیش بیاید که اگر از شخصی حقی تضییع شده است چرا گذشت زمان باید آن را از بین ببرد؟
اصلاً چه فلسفه ای پشت سر قبول مرور زمان وجود دارد؟
در پاسخ باید بگوییم که گذشت زمان اثبات جرم و شناسایی متهم را سخت تر می کند و بعد از گذشت زمان های طولانی انرژی و هزینه قوه قضاییه باید صرف جرمی شود که به سختی قابل احراز و اثبات است.
به عنوان مثال فرض کنید که امروز کلاهبرداری بزرگی اتفاق می افتد.
بسیاری از شاهدها در جریان اقدامات مجرمانه متهم ها هستند و دوربین های مداربسته در محل قابل بازبینی هستند و مدارک در محل برای اثبات و احراز کلاهبرداری وجود دارد
اما شاکی اقدام به طرح شکایت نمی کند و ده سال بعد شکایت کلاهبرداری را ثبت می کند که بسیاری شاهدها دیگر در دسترس نیستند مثلاً از کشور خارج شده اند یا فوت شده اند، دوربین های مدار بسته پاک شده است و مدارکی که در محل وجود داشت دیگر از بین رفته اند و کار قوای انتظامی و مقامات تحقیق برای اثبات جرم بسیار سخت تر می باشد.
از سوی دیگر یکی از فلسفه های مرور زمان توجه به شخص مجرم می باشد.
قانون گذار قصد دارد با کیفر حبس یا شلاق یا محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات مجرم را تنبیه کند
و سال ها انتظار و اضطراب و استرس و فشار دستگیری و دادرسی و محکومیت و اجرای حکم همان تاثیر را بر مجرم می گذارد.
پس مشاهده می کنید که علل و دلایل مختلفی وجود نهاد مرور زمان را در نظام حقوقی توجیه می کند.
مروز زمان قبل از وقوع انقلاب اسلامی
در زمان حکومت پهلوی و قبل از وقوع انقلاب اسلامی در ایران مرور زمان به طور گسترده ای در قانون پیش بینی شده بود و
حتی در جرمی مانند اعدام نیز مروز زمان داشتیم که به ترتیب زیر بود:
1- بیست سال برای حکم اعدام و حبس دائم.
2- پانزده سال برای حبس جنایی درجه یک و دو.
3- ده سال برای احکام حبس جنحه‌ای که مدت آن بیش از یک سال باشد.
4- پنج سال برای سایر احکام جنحه‌ای.
5-دو سال برای احکام خلافی.
لازم به ذکر است که بسیاری از قوانین ایران در زمان حکومت پهلوی متاثر از قوانین بین المللی و کشورهای پیشرفته بوده است و
از آنجا که در قوانین کشورهای پیشرفته مرور زمان وجود داشت در قانون مجازات عمومی ایران هم مرور زمان پیش بینی شده بود.
مرور زمان بعد از انقلاب اسلامی ایران
بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران مرور زمان در قوانین کیفری ایران توسط فقهای شورای نگهبان خلاف شرع اعلام شد و فقط در موارد جرایم تعزیری مرور زمان مورد قبول قرار گرفت اما همان گونه که اشاره کردیم مرور زمان خود را را به نظام حقوقی ایران تحمیل کرد.
در ادامه به چند دسته مرور زمان که در جرایم تعزیری پیش بینی شده است اشاره می کنیم.
در نظر داشته باشید که مرور زمان فقط در جرایم تعزیری پیش بینی شده است و جرایمی مانند قصاص نفس و اعضای بدن هیچ گاه مشمول مرور زمان قرار نمی گیرد حتی بعد از گذشت 100 سال.
مرور زمان تعقیب
این مروز زمان یعنی از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعدی که قانون مقرر می کند هیچ گونه تعقیبی صورت نگیرد یا اگر تعقیب صورت می گیرد منتهی به حکم قطعی نمی گرد .در این صورت می گوییم که جرم مشمول مروز زمان قرار گرفته است.
انقضای این مواعد به شرح زیر می باشد
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای پانزده سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای ده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای هفت سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای پنج سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای سه سال.
قرار جلب به دادرسی چیست
مرور زمان شکایت
آیا می دانید در جرایم تعزیری اگر ظرف مدت معینی از تاریخ اطلاع از وقوع جرم شکایت نکنید حق شما ساقط می گردد و دیگر حق شکایت ندارید؟
بسیاری از افراد از این قانون مطلع نیستند و حق خود را به راحتی از دست می دهند
به عنوان مثال جعلی اتفاق می افتد یا از سند مجعول به ضرر شخص استفاده می گردد یا خیانت در امانت اتفاق می افتد و افراد گمان می کنند که می توانند هر زمانی شکایت خود را مطرح کنند اما این گونه نیست و طبق قانون شما در جرایم تعزیری قابل گذشت باید ظرف یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم شکایت خود را مطرح کنید در غیر این صورت حق شکایت کیفری شما ساقط می گردد
فقط در صورتی این حق از بین نمی رود که اثبات کنید به دلایلی خارج از اختیار قادر به شکایت از طرف مقابل تان نبوده اید یا تحت سلطه معنوی یا فیزیکی طرف مقابل بوده اید و به علت این سلطه شکایت خود را در موعد مقرر مطرح نکرده اید.
اگر در این مدت نیز شخص فوت کند ورثه او در مهلت 6 ماه از تاریخ وفات باید شکایت خود را مطرح کنند.
به این مهلت، مرور زمان شکایت می گویند.
کیفرخواست چیست و در چه مواردی صادر می گردد
مروز زمان اجرای حکم
مروز زمان در مواردی اجرای احکام قطعی تعزیری را متوقف می کند یعنی حکم کیفری صادر می گردد اما به دلایلی اجرا نمی گردد که در این صورت با انقضای مدت هایی که در قانون بیان می شود و به شرح زیر می باشد مرور زمان رخ می دهد و دیگر حکم اجرا نمی شود
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای بیست سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای پانزده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای ده سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای هفت سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای پنج سال
کار خود را به کاردان بسپارید
0998-1288800
021-88657789
021-58784
جرایمی که هیچ وقت مشمول مروز زمان قرار نمی گیرد
باید بدانید که بعضی جرایم تعزیری به قدری مهم می باشند که هیچ گاه مشمول مروز زمان قرار نمی گیرد و از جمله این جرایم می توانیم به جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی و جرایم مواد مخدر و جرایم اقتصادی مانند اشاره کرد.
مطالب تصادفی
