برائت
برائت موضوع بحث امروز ما است.
اصل برائت یکی از اصول بنیادین حقوقی است که بیانگر پاکی و بی‌گناهی فرد تا زمان اثبات جرم است. به موجب این اصل، هیچ فردی تنها به واسطه اتهام نمی‌تواند مجرم تلقی شود.
اثبات جرم نیازمند دلایل قاطع و بررسی دقیق اتهام در محاکم عادلانه است.
بر اساس قوانین و شرع، احترام به مال، جان، ناموس، خون و آبروی انسان‌ها واجب است.
به همین دلیل، نقض حقوق فردی و اجتماعی افراد، پیش از اثبات اتهام، غیرقابل قبول است.
حتی اگر شواهد اولیه نظیر فیلم دوربین مداربسته علیه فرد باشد، اصل برائت حکم می‌کند که تا زمان صدور حکم در دادگاه، نمی‌توان آن شخص را مجرم دانست.
علاوه بر این، در مواردی که هیچ دلیلی به ضرر فرد وجود ندارد و او نیز اتهام را انکار می‌کند، باید حکم بر بی‌گناهی وی صادر شود.
شک و شبهه نمی‌تواند مبنای محروم کردن افراد از آزادی و بازداشت آن‌ها باشد.
برائت در زندگی روزمره
اصل برائت فقط یک مفهوم حقوقی نیست، بلکه در زندگی شخصی نیز می‌تواند به عنوان یک راهنما برای رفتار ما با دیگران باشد.
وقتی این اصل را در زندگی روزمره و روابط عادی به کار بگیریم، نه تنها می‌توانیم از پیش‌داوری و قضاوت‌های ناعادلانه اجتناب کنیم، بلکه اعتماد و احترام بیشتری در روابطمان ایجاد خواهیم کرد.
همچنین، استفاده از اصل برائت در زندگی شخصی باعث می‌شود که رفتار ما بر اساس حقیقت و شواهد باشد، نه برداشت‌های سطحی یا احساساتی.
این رویکرد به بهبود ارتباطات و کاهش سوءتفاهم‌ها کمک زیادی می‌کند.
اصل برائت در قوانین
اصل برائت به عنوان یکی از اصول کلیدی در قانون اساسی ایران و نظام‌های حقوقی جهان، تضمین‌کننده عدالت و حفظ کرامت انسانی است.
اصل 37 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تأکید می‌کند:
“هیچ‌کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود، مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح اثبات گردد.” این اصل در ماده 4 قانون آیین دادرسی کیفری نیز با وضوح بیشتری مطرح شده است، جایی که بر ضرورت احترام به آزادی‌های فردی و کرامت انسانی حتی در مواردی که اتهامی مطرح است، تأکید می‌شود.
در امور حقوقی نیز اصل برائت به عنوان چراغ راهنما عمل می‌کند.
ادعاهای مالی یا حقوقی بدون ارائه دلایل معتبر در دادگاه قابل‌قبول نیستند.
این بدان معناست که بار اثبات بر عهده مدعی است، نه طرف مقابل.
شما ادعا می کنید که شخصی به شما بدهکار است؟ این گوی و این میدان، اثبات کنید.
اصل برائت در قانون احترام به آزادی‌های مشروع
اصل برائت، به ویژه در امور کیفری، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ چرا که در موارد مربوط به اتهام‌های کیفری، آبرو و حیثیت افراد در معرض خطر قرار می‌گیرد.
آبروی انسان چیزی نیست که به سادگی قابل بازگرداندن باشد یا بتوان آن را با مسائل مالی جبران کرد. به همین دلیل، تأکید بر این اصل در قوانین مرتبط با امور کیفری، همچون قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی، بیشتر به چشم می‌خورد.
طبق این قانون، در تمامی مراحل دادرسی، از جمله دادسرا، دادگاه، و حتی مراحل اجرای احکام، تمامی مقامات قضایی موظف هستند حقوق شهروندان را رعایت کنند.
این قانون نه تنها تضمین‌کننده اصل برائت است، بلکه تصریح می‌کند که هرگونه سلب آزادی یا ورود به حریم خصوصی افراد تنها با حکم قانون و تحت نظارت مقام قضایی مجاز است.
هرگونه تخطی از این اصول، افزون بر مجازات قانونی، متخلفان را به جبران خسارت نیز محکوم می‌کند.
در همین راستا، تأکید شده که همه افراد باید در پناه قانون از امنیت کافی برخوردار باشند
و هیچ‌کس را نمی‌توان پیش از صدور رای مستند و مبتنی بر مواد قانونی، مجرم تلقی کرد.
رعایت این اصل، تضمینی برای حفظ کرامت انسانی و جلوگیری از آسیب‌های جبران ناپذیر اجتماعی است.
این دست از قوانین نشان می‌دهند که اصل برائت فقط یک قاعده نظری و دانشگاهی نیست، بلکه در عمل نیز نقش مهمی در تضمین عدالت و حفظ کرامت انسانی دارد.
به علت بررسی کامل پرونده شما و جلوگیری از تضییع حقوق تان از ارایه مشاوره رایگان معذور هستیم
اصل برائت در اعلامیه جهانی حقوق بشر
بند ۱ ماده ۱۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز به اصل برائت اشاره می کند و دلالت بر موارد زیر دارد
۱-فرض بی‌گناهی تا اثبات جرم: هر فردی که به بزه‌کاری متهم می‌شود، تا زمانی که در جریان یک محاکمه عادلانه و علنی، با فراهم شدن تضمین‌های لازم برای دفاع از حقوق خود، جرمش اثبات نشود، بی‌گناه محسوب می‌گردد.
۲-حمایت از عدالت و حقوق متهمین: این بند نشان‌دهنده تعهد جهانی به اصول حقوق بشری است که کرامت انسانی و عدالت را در تمام نظام‌های قضایی ترویج می‌دهد
پس مشاهده می کنید که اصل برائت یک اصل حیاتی در نظام‌های حقوقی است که هم در اسناد بین‌المللی، مانند اعلامیه جهانی حقوق بشر، و هم در قوانین داخلی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد.
پذیرش این اصل در نظام قضایی ایران نشان‌دهنده هماهنگی با اصول عدالت‌محور و تلاش برای احترام به حقوق انسانی است.
این تطابق، جایگاه حقوق بشر و حفظ کرامت انسانی را در قوانین ایران به خوبی نشان می دهد.
مثال هایی برای اصل برائت
۱-مثال کیفری
فرض کنید فردی به قتل متهم شده و یکی از همسایگانش ادعا کرده که او را در حالی که در ساعت قتل از منزل خارج می شده است دیده است.
تا زمانی که در دادگاه شواهد معتبر و کافی ارائه نشود و جرم او در یک دادرسی عادلانه اثبات نگردد، این شخص طبق اصل برائت بی‌گناه محسوب می‌شود.
حتی اگر ظواهر اولیه علیه او باشد، نمی‌توان پیش از اثبات جرم حقوق اساسی و انسانی او را نقض کرد.
۲-مثال از حقوق مدنی
در یک دعوای حقوقی، شخصی ادعا می‌کند که طرف مقابل ماه قبل ۱۰ میلیون تومان از او قرض گرفته و تعهد کرده است که این ماه آن را پرداخت می کند.
در این حالت، اصل برائت حکم می‌کند که بدهکاری طرف مقابل تا زمانی که ادعای طلبکار با مدارک معتبر در دادگاه ثابت نشده، پذیرفته نمی‌شود و قاعدتاً این طبکار است که باید ادعایش را ثابت کند.
طبق اصل برائت، بدهکار نیازی به ارائه مدرک برای اثبات بی‌گناهی خود ندارد.
همین که او ادعا را نفی کند، کافی است و وظیفه اثبات بر عهده مدعی (طلبکار) است. این بدین معناست که صرف ادعای طلبکاری نمی‌تواند مبنای حکم قرار گیرد؛ بلکه بار اثبات بر عهده شخصی که چنین ادعایی را در دادگاه مطرح کرده است.
۳-مثال از زندگی روزمره
تصور کنید شخص بیکاری! در جمع یا گروه، شایعه‌ای مطرح می‌کند که فردی مرتکب خطا شده است مثلا به همسرش خیانت کرده یا اینکه به دیگری توهین کرده است.
اصل برائت به ما یادآوری می‌کند که نباید بر اساس شایعات و بدون شواهد مستند قضاوت کنیم.
اصل برائت در زندگی شخصی ما را به داشتن رفتاری اخلاقی‌تر و محترمانه‌تر با دیگران دعوت می‌کند.
حتما بخوانید: همه چیز در مورد اتهام خیانت در امانت
تحقیقات دادگاه و اصل برائت
در نظام حقوقی، تعقیب قانونی تنها زمانی آغاز می‌شود که شواهد و دلایل مشخصی وجود داشته باشد. طبق قانون، شروع تعقیب می‌تواند از یکی از موارد زیر تحقق یابد:
- شکایت شاکی یا مدعی خصوصی؛
- اعلام جرم از سوی ضابطان دادگستری، مقامات رسمی یا اشخاص موثق؛
- مشاهده جرم مشهود توسط دادستان یا بازپرس؛
- اقرار متهم به وقوع جرم؛
- اطلاع دادستان از وقوع جرم از طریق راه‌های قانونی.
در صورتی که تعقیب قانونی آغاز شود اما دلایل کافی علیه شخص وجود نداشته باشد، یا در روند تحقیقات مشخص شود که شخص مرتکب جرم نشده است، اصل برائت ایجاب می‌کند که:
- قاضی حکم برائت شخص را صادر کند.
- اگر موضوع در دادسرا مطرح باشد، بازپرس باید قرار منع تعقیب صادر کند.
این روند نشان‌دهنده اهمیت اصل برائت در مراحل دادرسی است. این اصل تضمین می‌کند که تا زمانی که جرم به طور قانونی و با تکیه بر دلایل قوی اثبات نشده، حقوق و کرامت انسانی افراد باید حفظ شود.
قرار منع تعقیب چیست و چگونه باید به آن اعتراض کرد
چگونگی ابلاغ حکم برائت
حکم برائت، مانند هر ابلاغیه دیگری از دادگاه، از طریق سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی) به افراد ابلاغ می‌شود.
این سامانه که به منظور تسریع و تسهیل در ارتباطات قضایی طراحی شده است، به متهم امکان می‌دهد با استفاده از کد ملی و رمز عبور خود، متن حکم یا جزئیات مربوط به ابلاغیه را مشاهده کند
بیشتر بخوانید:
چگونگی اعتراض به حکم برائت
یکی از حقوق مهم برای شاکی، امکان اعتراض به حکم برائت است. شاکی می‌تواند از راه های زیر نسبت به ثبت اعتراض اقدام کند:
-
تجدیدنظرخواهی: شاکی می‌تواند با ارائه دادخواست تجدیدنظرخواهی به دادگاه تجدیدنظر، نسبت به حکم اعتراض کند. دادخواست باید در مدت زمان قانونی (معمولاً ۲۰ روز برای افراد داخل کشور و ۲ ماه برای افرادی که خارج از کشور هستند) تنظیم و تسلیم شود.
-
فرجام‌خواهی: در مواردی که مطابق قانون مرجع اعتراض دیوان عالی کشور می باشد ، شاکی می‌تواند دادخواست فرجام‌خواهی ارائه دهد. دیوان عالی کشور با بررسی جوانب قانونی حکم، اطمینان حاصل می‌کند که هیچ نقصی در رعایت مقررات قانونی وجود نداشته باشد.
-
شرایط اعتراض: اعتراض شاکی باید حاوی دلایل مشخص و مستند باشد. به عنوان مثال، شاکی می‌تواند ادعا کند که در روند دادرسی دلایل مهمی مورد توجه قرار نگرفته یا مدارک جدیدی برای اثبات جرم وجود دارد یا دلایل او مورد توجه دادگاه قرار نگرفته اند یا اینکه دادگاه صلاحیت لازم برای رسیدگی به شکایت او را نداشته است، این دلایل در روند تجدیدنظر یا فرجام مورد بررسی مجدد قرار خواهند گرفت.
-
روند بررسی: دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور پس از بررسی اعتراض و دلایل ارائه‌شده، می‌تواند یکی از موارد زیر را انجام دهد:
-
تأیید حکم برائت.
-
نقض حکم و بازگشت پرونده به دادگاه بدوی برای بررسی مجدد.
-
صدور حکم جدید در صورت ارائه مدارک کافی.
-
اهمیت رعایت اصل برائت در روند اعتراض
در تمامی مراحل اعتراض به حکم، اصل برائت همچنان حفظ می‌شود. به این معنا که تا زمانی که دلایل جدید به طور قطعی و قانونی اثبات نشوند، متهم همچنان بی‌گناه محسوب می‌شود و حقوق او باید رعایت گردد. این امر تأکیدی بر اهمیت عدالت و کرامت انسانی در نظام قضایی است.
آیا می‌دانید که می‌توانید خسارت بگیرید؟
تصور کنید که در جریان تحقیقات یا دادرسی بازداشت شده‌اید و پس از مدتی بی‌گناهی شما ثابت شده است.
چنین شرایطی نه تنها می‌تواند آسیب‌های روحی و اجتماعی به همراه داشته باشد، بلکه وقت و منابع شما را نیز هدر می‌دهد و امکان دارد که آبرو و اعتبار شما را نیز تحت تاثیر قرار بدهد.
اما حتما جالب است که بدانید قانون، حق جبران خسارت را برای شما تضمین کرده است!
در این بخش، به شما توضیح خواهیم داد که چگونه می‌توانید خسارت وارده را از دولت مطالبه کنید و چه مراحلی را باید طی کنید تا خسارت شما جبران شود.
همراهان گرامی، از ارایه مشاوره رایگان معذور هستیم
شرایط و نحوه جبران خسارت
جبران خسارت پس از صدور حکم برائت، نشان‌دهنده تعهد دولت به حفظ حقوق شهروندی و جبران زیان‌های وارده به فرد است. شرایط درخواست جبران خسارت شامل موارد زیر است:
- متهم باید رأی قطعی حاکی از بی‌گناهی خود را دریافت کرده باشد.
- درخواست جبران خسارت باید ظرف ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی به کمیسیون استانی ارائه شود.
- متهم نباید در روند تحقیقات و ارائه مدارک بی‌گناهی خود قصور یا ممانعت کرده باشد.
ترکیب و عملکرد کمیسیون‌های جبران خسارت
- کمیسیون استانی: این کمیسیون متشکل از ۳ نفر از قضات دادگاه تجدیدنظر است که وظیفه بررسی درخواست‌های جبران خسارت را برعهده دارند.
- کمیسیون ملی: در صورت رد درخواست از سوی کمیسیون استانی، متهم می‌تواند شکایت خود را به کمیسیون ملی جبران خسارت ارسال کند.
مسئولیت دولت
دولت مسئول جبران خسارت افرادی است که در جریان تحقیقات یا دادرسی به‌ناحق بازداشت شده‌اند و سپس بی‌گناهی‌شان اثبات شده است. این مسئولیت شامل:
- جبران خسارت مالی به منظور پوشش زیان‌های مادی.
- جبران خسارت معنوی ناشی از آسیب به کرامت انسانی و حیثیت اجتماعی.
استثنائات و موارد عدم تعلق خسارت
به طور کلی قانون به موارد زیر اشاره کرده است و شخص را در این موارد مستحق جبران خسارت ندانسته است:
در موارد زیر شخص بازداشت شده مستحق جبران خسارت نیست:
الف- بازداشت شخص، ناشی از خودداری در ارائه اسناد، مدارک و ادله بی گناهی خود باشد.
ب- به منظور فراری دادن مرتکب جرم، خود را در مظان اتهام و بازداشت قرار داده باشد.
پ- به هر جهتی به ناحق موجبات بازداشت خود را فراهم آورده باشد.
ت- همزمان به علت قانونی دیگر بازداشت باشد.
سوال های کوتاه
اصل برائت یعنی چه؟
برائت بیانگر پاکی و بی‌گناهی فرد تا زمان اثبات جرم است.
به موجب این اصل، هیچ فردی تنها به واسطه اتهام نمی‌تواند مجرم تلقی شود.
جبران خسارت زندانی بی گناه چگونه است؟
مطابق قانون،اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی به هر علت بازداشت می‌شوند و از سوی مراجع قضائی، حکم برائت یا قرار منع تعقیب در مورد آنان صادر شود، می‌توانند خسارت ایام بازداشت را از دولت مطالبه کنند که البته استثناهایی دارد که در متن به آن اشاره کردیم.
آیا دفتر وکالت عدل گر در زمینه دعاوی کیفری پرونده می پذیرد؟
دفتر وکالت عدل گر در زمینه های کیفری همچون قتل، کلاهبرداری، خیانت در امانت، فروش مال غیر، معامله معارض و … دارای سابقه ۲۳ ساله است و با تعیین وقت قبلی پذیرای شما عزیزان می باشد
توجه داشته باشید که دفتر وکالت عدل گر در زمینه دعاوی مرتبط با مواد مخدر نه تنها دعوا نمی پذیرد بلکه هیچ گونه مشاوره ای نیز ارایه نمی دهد.
تقاضا داریم در زمینه دعاوی مربوط به مواد مخدر تماس نگیرید و اصرار نکنید.
۰۲۱-۵۸۷۸۴
۰۲۱-۸۸۶۵۷۷۸۹
۰۹۹۸-۱۲۸۸۸۰۰
آدرس ما: جردن- بلوار ستاری- پلاک ۳- واحد ۱۸