تعهدات ضامن در قراردادهای بانکی

 تعهدات ضامن در قراردادهای بانکی موضوع بحث امروز ما است و به سوالات متداول در این زمینه پاسخ می‌دهیم.

ضمانت در قراردادهای بانکی یکی از موضوعات چالش‌برانگیز است که بسیاری از افراد بدون آگاهی کامل از مسئولیت‌های قانونی خود، وارد آن می‌شوند.

متأسفانه، شرایطی مانند برداشت مبلغ ضمانت از حساب ضامن، توقیف اموال، یا اجرا گذاشتن سفته‌ها و چک‌ها اغلب زمانی رخ می‌دهد که فرد از جزئیات تعهدات خود به عنوان ضامن بی‌اطلاع است.

اغلب اشخاصی که به ما مراجعه می کنند نیز برای حل مشکل به ما مراجعه می کنند نه برای مشورت هنگام انعقاد قرارداد.

این پرسش‌ها نشان‌دهنده کمبود آگاهی عمومی در مورد ضمانت و مسئولیت‌های مرتبط با آن است. در ادامه برخی از سوالات متداول را مطرح کرده‌ایم:

1. آیا بانک مبلغ وام را فقط از وام گیرنده مطالبه می‌کند یا ممکن است به سراغ ضامن نیز برود؟

2. آیا بانک اجازه دارد برای وامی که جزء مطالبات معوق محسوب می‌شود، اموال ضامن را توقیف کند؟

3. اگر ضامن شخصی شده‌ام که وام مضاربه‌ای گرفته و فرار کرده، آیا بانک حق جلب من را دارد؟

4. اگر ضامن شرکتی شده‌ام که ورشکسته شده، آیا بانک می‌تواند مالی که برای ضمانت رهن گذاشته‌ام، مطالبه کند؟

5. در صورت وجود چندین ضامن برای یک وام، آیا بانک حق دارد کل مبلغ را فقط از یکی از ضامنین درخواست کند؟

6. آیا برداشت بدهی‌های دیگر وام گیرنده از حساب ضامن قانونی است؟

7. در صورت تمایل به انصراف از ضمانت، چه اقدامی باید انجام داد؟

8. اگر ضامن باشم ولی نخواهم تمدید وام را امضا کنم، چه باید کرد؟

9. آیا در قراردادهای بانکی، ضامن فقط مسئول پرداخت دیون مستقیم وام گیرنده است یا سایر بدهی‌های وی را نیز ضمانت می کند؟

 

 

 

ضمانت یعنی چه؟

ضمانت یکی از ارکان همبستگی اجتماعی است و راهی برای حمایت از افراد بدهکار و کاهش فشار طلبکاران بر آن‌ها.

ضامن با قبول ضمانت، تعهد می‌کند که در صورت عدم پرداخت دین توسط بدهکار، خود مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گیرد.

به بیان ساده، ضامن خود را مدیون می‌کند تا از بدهکار حمایت کند.

این اقدام می‌تواند در مواردی مانند قراردادهای بانکی نقش مهمی ایفا کند.

بانک‌ها، در راستای مدیریت منابع مالی و تحقق وظایف خود، هنگام اعطای وام یا تسهیلات به افراد، ضمانت بازپرداخت آن را مطالبه می‌کنند.

در این فرایند، وام‌گیرنده موظف است شخصی را به‌عنوان ضامن یا مالی را تحت عنوان رهن به بانک معرفی کند تا بانک با اعطای وام موافقت نماید.

پس از بررسی‌های لازم درباره صلاحیت ضامن یا مال معرفی‌شده، بانک تصمیم نهایی خود را برای ارائه وام یا تسهیلات اتخاذ می‌کند.

برای مشورت با وکیل متخصص بانکی با شماره های زیر تماس بگیرید

۰۲۱-۵۸۷۸۴

۰۲۱-۸۸۶۵۷۷۸۹

۰۹۹۸-۱۲۸۸۸۰۰

ترتیب مراجعه به وام گیرنده و ضامن

بانک، مطابق قانون و اصول قراردادی، برای بازپرداخت مبلغ وام ابتدا به وام‌گیرنده مراجعه می‌کند.

 در صورتی که وام‌گیرنده نتواند مبلغ موردنظر را پرداخت کند، بانک به ضامن مراجعه خواهد کرد.

اما نکته قابل توجه این است که اگر برای وام یا تسهیلات چندین ضامن وجود داشته باشد، بانک موظف به رعایت ترتیب خاصی در مراجعه به ضامنان نیست.

این امکان وجود دارد که بانک تمام مبلغ را از یکی از ضامن‌ها که او را متمول‌تر می‌داند مطالبه کند و به سایر ضامنان مراجعه نکند.

این اقدام کاملاً مطابق قانون است و ضامنان نمی‌توانند از بانک شکایتی به این دلیل داشته باشند.

بانک در این شرایط با هدف بازگشت سریع‌تر مبلغ وام به خزانه، تصمیمی اتخاذ می‌کند که بازپرداخت را تضمین کند و خسارت وارده را جبران کند.

حق اقامه دعوا توسط ضامن پس از پرداخت مبلغ ضمانت

اگر به هر دلیلی ضامن مبلغ ضمانت را پرداخت کند، این حق را دارد که مبلغ پرداخت‌شده را از طرف مقابل مطالبه نماید.

این اقدام از طریق تنظیم دادخواست و ارائه آن به دادگاه امکان‌پذیر است. چون ضمانت به‌صورت رایگان صورت نمی‌گیرد، ضامن پس از تحمل خسارت، حق قانونی دارد که خسارت وارده را جبران کند.

بعد از پرداخت مبلغ ضمانت می توانید با ارایه دادخواست به دادگاه آن را از طرف مقابل مطالبه کنید.

آیا امکان انصراف از ضمانت وجود دارد؟

بسیاری از افرادی که هنگام امضای برگه ضمانت به پیچیدگی‌ها و مشکلات احتمالی آن توجه نکرده‌اند، این سوال را مطرح می‌کنند: آیا می‌توان از ضمانت انصراف داد؟

در پاسخ باید گفت که انصراف از ضمانت اصولاً امکان‌پذیر است، اما به شرایط خاصی بستگی دارد:

• اگر وام‌گیرنده مشکلی با انصراف شما نداشته باشد و شخص دیگری را به‌عنوان ضامن جایگزین به بانک معرفی کند، بانک می‌تواند با تغییر ضامن موافقت کند.

• البته توجه داشته باشید که بانک در این مورد هیچ الزامی ندارد و تصمیم نهایی با خود بانک است.

• اما اگر پس از ایجاد مشکل قصد انصراف از ضمانت دارید و وام‌گیرنده نیز با شما همکاری نمی‌کند یا شخصی را به‌عنوان جایگزین معرفی نمی‌کند، امکان انصراف از ضمانت برای شما وجود نخواهد داشت. چراکه این اقدام ممکن است منافع بانک را به خطر بیندازد و بانک بر اساس وظایف خود، اقدامی برخلاف منافعش انجام نمی‌دهد.

پایان قرارداد ضمانت

قرارداد ضمانت تنها در دو صورت خاتمه می‌یابد:

1. وام‌گیرنده یا تسهیلات‌گیرنده کل مبلغ وام را تسویه کند.

2. ضامن مبلغ ضمانت را پرداخت کند.

در غیر این صورت، امکان فسخ قرارداد ضمانت توسط ضامن وجود ندارد.

هموطن گرامی از ارایه مشاوره رایگان معذور هستیم

امضای تمدید وام

در مورد تمدید وام یا تسهیلات، شرایط متفاوتی وجود دارد. تمدید وام یا تسهیلات در واقع به منزله انعقاد قرارداد جدید است، و ضامن حق دارد از امضای این تمدید خودداری کند.

به عنوان مثال، اگر فردی برای مدت یک سال ضامن تسهیلات مضاربه شود و در قرارداد ذکر شود که ضمانت تنها برای همین مدت اعتبار دارد، تمدید قرارداد بین تسهیلات‌گیرنده و بانک ارتباطی به ضامن نخواهد داشت.

ضامن تعهدی برای سال‌های بعد نخواهد داشت و می‌تواند از امضای تمدید وام یا تسهیلات خودداری کند.

در چنین شرایطی، بانک نمی‌تواند برای دریافت مبلغ تمدید به ضامن مراجعه کند.

مفهوم بدهی‌های مستقیم و غیرمستقیم

نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، تمایز بین بدهی‌های مستقیم و غیرمستقیم فرد تسهیلات‌گیرنده است، که در بخش‌های بعدی این مقاله به طور کامل بررسی خواهد شد.

مسئولیت دقیق ضامن درقراردادهای بانکی

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که درباره ضامن‌ها مطرح می‌شود این است که حدود مسئولیت آن‌ها در قراردادهای بانکی تا چه اندازه است.

به عبارت دیگر، ضامن هنگام انعقاد قرارداد ضمانت با بانک چه مسئولیتی را برعهده می‌گیرد و دایره تعهدات او تا کجا است؟

آیا در قراردادهای بانکی ضامن مسئولیت پرداخت دیون غیر مستقیم شخص را نیز به عهده می گیرد؟

یا ضامن فقط دیون مستقیم را به عهده می گیرد چرا که ضامن در هنگام انعقاد قرارداد قصدی جز ضمانت از دیون مستقیم تسهیلات گیرنده ندارد.

اصلاً چه تفاوتی میان دیون مستقیم و غیر مستقیم شخص وجود دارد؟ آیا بانک می تواند چیزی را در تعهد ضامن به حساب بیاورد که ضامن اصلاً فکر آن را هم نکرده است؟

مطالبه خارج از قرارداد

برای مثال، ضامن با توجه به شناخت از تسهیلات‌گیرنده و مبلغ مشخص قرارداد، اقدام به ضمانت می‌کند.

اما بعداً متوجه می‌شود که بانک بدهی دیگری از وام‌گیرنده را از او مطالبه کرده است.که روح ضامن از آن اطلاع نداشته و اگر اطلاع می داشت هرگز اقدام به ضمانت نمی کرد.

در این صورت شخص باید چه کند؟

در این مورد باید دیون مستقیم و غیر مستقیم وام گیرنده و تسهیلات گیرنده را شناسایی کنیم.

بدهی مستقیم و غیر مستقیم

شاید برای برخی این اولین بار باشد که با تفاوت میان دیون مستقیم و غیرمستقیم آشنا می‌شوند.

اما آگاهی از این موضوع در زمان ضمانت بسیار ضروری است.

برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، توصیه می‌شود پیش از هر اقدام، با یک متخصص یا وکیل بانکی مشورت کنید. چرا که بسیاری از افراد از چنین تفاوت مهمی اطلاع ندارند.

دیون مستقیم:

مبلغ مشخص تسهیلات است که ضامن با توجه به توانایی مالی خود و شناختی که از تسهیلات‌گیرنده دارد، مسئولیت بازپرداخت آن را می‌پذیرد.

به عنوان مثال، اگر تسهیلات‌گیرنده مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان از بانک دریافت کرده باشد، ضامن با در نظر گرفتن توان مالی خود، تنها این مبلغ مشخص را ضمانت می‌کند.

دیون غیرمستقیم:

شامل سایر تعهدات تسهیلات‌گیرنده می‌شود که معمولاً ضامن از آن‌ها اطلاعی ندارد و همچنین قصد ضمانت از آن‌ها را نداشته است.

شرط پرداخت دیون غیرمستقیم در قراردادهای گذشته

در گذشته، بسیاری از بانک‌ها در قراردادهای بانکی شرطی را درج می‌کردند که ضامن مسئولیت پرداخت دیون غیرمستقیم را نیز برعهده داشته باشد.

این امر باعث می‌شد که ضامن‌ها مسئولیت پرداخت بدهی‌هایی را بپذیرند که حتی از وجود آن‌ها بی‌خبر بودند.

متأسفانه، بسیاری از افراد به دلیل عدم حضور وکیل در تنظیم این قراردادها، از این شرایط تنها زمانی مطلع می‌شدند که درگیر دعوای حقوقی می‌شدند.

شرایط صدور ضمانت نامه بانکی

مقررات و بخش نامه های بانک مرکزی در این مورد

در مورد این امر که آیا ضامن نسبت به پرداخت دیون غیر مستقیم نیز ضامن می باشد تا سال 1398 رویه واحدی وجود نداشت و حتی

بانک مرکزي جمهوري اسـلامي ايـران در سـال ١٣٩٤ بـا نظر به تسـريع و تسهيل وصول مطالبات غيرجاری بانکها و همچنين اتخـاذ راه حل لازم بـه منظـور جلـوگيري از افـزايش حجـم
مطالبات غيرجاري بانک ها، اقدام به بازنگری آيين نامه وصول مطالبات غيرجاري مؤسسات اعتباري (ارزی و ريالی) نمود

و سپس اصلاحيه آيين نامه مذکور را پس از تصويب در يکهزار و دويست و ششمين جلسه مـورخ ١٣٩٤/٦/١٠شـوراي پـول واعتبار، به شبکه بانکي کشور ابلاغ نمود.

این ماده چه می گوید؟

مطلب تصادفی: قرار بازداشت موقت در چه مواردی صادر می گردد

ماده ۱۹ آیین‌نامه وصول مطالبات غیرجاری

طبق ماده ١٩ آيين نامه مورد اشاره؛ مؤسسه اعتباری موظف اسـت بـه
منظور کاهش مطالبات غيرجاری، از تاريخ ابلاغ اين آيين نامه، قراردادهای اعطای تسهيلات بانکی را به گونه ای منعقد
نمايند که مشتري، ضامن و يا ضامنين با شرط ضمن عقد،به طور غيرقابل رجوع به مؤسسه اعتباري اختيار دهد کـه هرگونه مطالبات خود اعم از مستقيم و يا غيرمستقيم را پس از سررسيد و در صورت عدم پرداخت،

از موجودی قابـل برداشت هر يک از حساب های انفرادی مشتری و يا ضامنين (ريالی و ارزی) اموال و اسناد آنان نزد مؤسسه اعتباری ،رأساً و بدون نياز به حکم قضايي يا اجرايي برداشت نموده و به حساب بدهی مشتری منظور نمايد.

 مشتری، ضامن و يا ضامنين در صورت اقدام مؤسسه اعتباری به شرح یاد شده حق هرگونه اعتراض و طرح دعوا را از خود سـلب می نماید.

آنچه ضامن نمی داند

مطابق این متن که بسیاری از افراد آن را نخوانده امضا کرده اند

۱- ضامن مسئولیت پرداخت بدهی های مستقیم و غیر مستقیم وام گیرنده را به عهده می گیرد. 

۲-حق هرگونه اعتراض را نیز از خود سلب می کند

اما دیوان عدالت اداری با صدور رایی به این رویه خاتمه دارد و ضامن را فقط مسئول پرداخت بدهی های مستقیم شخص وام گیرنده یا تسهیلات گیرنده قلمداد کرد.

مطابق رای دیوان عدالت اداری، ضامن فقط مسئولیت پرداخت دیون مستقیم وام گیرنده را به عهده می گیرد.

رای دیوان عدالت اداری

در تاریخ ۲۰/۱/۱۳۹۸ دیوان عدالت اداری با اقامه دعوای دیوان محاسبات کشور به این روند پایان داد

و طبق رای صادره به مسئولیت ضامن نسبت به بازپرداخت دیون غیر مستقیم تسهیلات گیرنده خاتمه داد.

با این استدلال که قراردادهای بانکی اعطای تسهیلات دارای مدت و مبلغ و موضوع خاص هستند

و ضامن یا ضامنین ضمانت وام گیرنده را برای مبلغ معین و موضوع مشخص عهده دار می شوند یعنی مطالبات مستقیم.

و مطالبات غیر مستقیم در دایره تعهد ضامن قرار نمی گیرد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طبق بخشنامه شماره 98/ 158716 مورخ 1398/ 05/ 10 رای مزبور و اصلاح ماده 19 آیین نامه وصول مطالبات غیر جاری موسسات اعتباری را به نظام بانکی ابلاغ کرد.

ثبت شکایت از بانک ها در بانک مرکزی به صورت غیر حضوری

اصلاح قراردادهای بانکی بر این اساس

پس از صدور رأی دیوان عدالت اداری، قراردادهای بانکی نیز مطابق این تصمیم اصلاح گردیدند و عبارت “غیرمستقیم” از آن‌ها حذف شد.

تأثیر ماده ۲۳ قانون بهبود محیط کسب و کار

طبق ماده ۲۳ قانون بهبود محیط کسب و کار، دستگاه‌های اجرایی موظفند برای عادلانه‌تر کردن قراردادها، به‌ویژه قراردادهای الحاقی، از فرم‌های یکنواخت استفاده کنند. این قانون الزام کرده است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ظرف شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون:

• فرم‌های یکنواخت قراردادها برای عقود اسلامی را که به اعطای تسهیلات منجر می‌شوند، تهیه کند.

• نحوه اعطای تسهیلات و اخذ ضمانت‌نامه‌ها را متناسب با ارزیابی اعتبار مشتریان طراحی کند.

• این فرم‌ها را به تصویب شورای پول و اعتبار برساند و بر اجرای درست و دقیق آن‌ها نظارت کند.

حذف عبارت “غیرمستقیم” از قراردادهای بانکی

پس از رأی دیوان عدالت اداری، عبارت “غیرمستقیم” در قراردادهای بانکی خلاف شرع تشخیص داده شد و از تاریخ تصویب، باطل گردید. این اصلاحیه در تمام قراردادهای بانکی شامل موارد زیر اعمال شد:

• فروش اقساطی

• اجاره به شرط تملیک

• خرید دین

• مرابحه

• مزارعه

• مساقات

• استصناع

• جعاله

• سلف

• مضاربه

• مشارکت مدنی

این بدین معنا است که اگر شما در سال ۱۳۹۸ یا قبل از آن قراردادی منعقد کرده‌اید که در آن مسئولیت بدهی‌های غیرمستقیم بر عهده ضامن گذاشته شده باشد، دیگر مسئولیتی در این خصوص ندارید.

می‌توانید این موضوع را در قرارداد و روابط خود با بانک مدنظر قرار دهید.

رویکرد جدید قراردادهای بانکی

طبق اصلاحیه جدید و مطابق رأی دیوان عدالت اداری، بانک‌ها از این پس موظفند قراردادهای اعطای تسهیلات را به شکلی تنظیم کنند که:

• تنها مطالبات مستقیم مشتری یا ضامن قابل مطالبه باشد.

• برداشت از حساب‌های انفرادی مشتری یا ضامنین برای مطالبات مستقیم صورت گیرد.

• مشتری و ضامنین، با شرط ضمن عقد، اختیار برداشت برای مطالبات مستقیم را به بانک بدهند.

• مشتری و ضامنین حق اعتراض یا طرح دعوی در صورت برداشت بانک را سلب نمایند.

 

تعدیل نرخ سود بانکی با رای وحدت رویه 794

سوال های کوتاه

آیا بانک می تواند از بین سه ضامن، فقط به یکی از ضامن ها مراجعه کند؟

بله بانک چنین اختیاری دارد.

آیا می توانم از ضمانت انصراف بدهم؟

خیر چرا که این کار به ضرر بانک محسوب می گردد.

بعد از پرداخت مبلغ ضمانت می توانم آن پول را از وام گیرنده مطالبه کنم؟

بله می توانید چون متحمل خسارت شده اید.

آیا بانک می تواند بدهی هایی که ضامن از آنها اطلاع نداشته را از ضامن مطالبه کند؟

خیر، بانک حق ندارد بدهی های غیر مستقیم وام گیرنده و تسهیلات گیرنده به نظام بانکی را از ضامن مطالبه کند.

دفتر وکالت عدل گر در چه زمینه هایی پرونده می پذیرد؟

دفتر وکالت عدل گر با سابقه 20 ساله در زمینه دعاوی کیفری مثل خیانت در امانت،کلاهبرداری، فروش مال غیر و… و دعاوی ملکی و بانکی با تعیین وقت مشاوره قبلی پذیرای پرونده های شما عزیزان می باشد.

در نظر داشته باشید دفتر وکالت عدل گر در زمینه جرایم مربوط به مواد مخدر و دعاوی کارگر و کارفرما، هیچ گونه پرونده ای نمی پذیرد و حتی مشاوره نیز ارایه نمی دهد.

خواهش مندیم از تماس در این زمینه ها خودداری کنید.

شماره تماس های ما برای دریافت وقت مشاوره تلفنی و حضوری

021-88657789

021-58784

0998-1288800

آدرس ما: جردن-بلوار ستاری-پلاک 3- واحد 18