ضمانت نامه بانکی و ویژگی های آن
ضمانت نامه بانکی و ویژگی های آن موضوع بحث امروز ما است.
تا چندین سال قبل از ضمانت نامه های بانکی بیشتر در تجارت بین الملل استفاده می شد اما امروزه در تجارت داخلی نیز فراوان از ضمانت نامه های بانکی برای تضمین قراردادها و اهداف دیگر استفاده می شود.
اما جای تعجب دارد که اطلاعات همه از ضمانت نامه بانکی بسیار اندک می باشد.
اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم ضمانت نامه سندی است که ضامن ( بانک) تضمین انجام تعهدات اشخاص حقیقی و حقوقی را در مدت معینی برای موضوع خاص در قبال ذینفع بعهده می گیرد.
به عبارت دیگر بانک متعهد می گردد که فارغ از رابطه پایه ( قرارداد یا هر چیز دیگری) میان ذی نفع و ضمانت خواه، هرگاه که ذی نفع اعلام کرد وجه مطالبه شده را به ذی نفع پرداخت کند.
به عبارت دیگر،ضمانت نامه بانکی همیشه در رابطه با یک قراداد پایه و در جهت تضمین تعهدات مندرج در آن قرارداد صادر می شود و قاعدتاً فقط هنگام تخلف از اجرای قرارداد قابل پرداخت می باشند
البته بانک فقط بر اساس سند ضمانت نامه کار می کند و رابطه پایه هیچ ارتباطی به او ندارد و التزامی برای بانک به وجود نمی آورد و هر شخصی که مدعی است ضمانت نامه بدون تخلف نقد شده است حق دارد که به دادگاه رجوع کند
اما بانک فقط بر اساس اعلام ذی نفع، وجه ضمانت نامه را پرداخت می کند و وارد بحث های دیگر نمی شود.
بعد از گفتن این مقدمه کوتاه به تعریف ضمانت نامه و ویژگی های آن می پردازیم تا بتوانیم اندکی شما را با مفهوم ضمانت نامه و ویژگی های آن آشنا کنیم.
ضمانت نامه بانکی چیست
شاید همه ما با مفهوم ضمانت در عرف آشنا باشیم.
در عقد ضمانت شخص سومی با عنوان ضامن تعهد بدهکار اصلی را به عهده می گیرد و متعهد می گردد که در صورتی که بدهکار اصلی بدهی خود را نپردازد ضامن آن را بپردازد
در ضمانت نامه بانکی نیز تقریباً چنین اتفاقی می افتد و هیچ مثالی بهتر از مثالی که زدیم کارکرد ضمانت نامه را نشان نمی دهد.
دو نفر با یک دیگر قراردادی منعقد می کنند و در این قرارداد یک نفر برای تضمین حسن انجام قرارداد از طرف دیگر مطالبه ضمانت نامه بانکی می کند
آن شخص به بانک مراجعه می کند و بانک بر اساس روابطی که با آن مشتری دارد یا بر اساس تضمین هایی که از آن مشتری می گیرد برای او و به نفع طرف دیگر قرارداد ضمانت نامه بانکی صادر می کند
در واقع ضمانت نامه بانکی سندی است که طبق آن بانک به طور غیر قابل برگشت متعهد می گردد به محض اعلام و مطالبه از طرف ذی نفع
وجه مطالبه شده را به ذی نفع پرداخت کند
البته شرایط هر بانک برای پرداخت ضمانت نامه بانکی متفاوت می باشد
شرایط صدور ضمانت نامه در بانک های مختلف
به عنوان مثال در سایت بانک ملت موارد زیر به عنوان وثایق ضمانت نامه مورد قبول قرار گرفته است
۱- وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی و اوراق مشارکت یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار، یا حسابهای پس انداز قرض الحسنه نزد بانک یا گواهی های سپرده های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا اوراق قرض الحسنه یا حسابهای ارزی یا حساب سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها
۲- تضمین بانکها یا موسسات اعتباری غیربانکی مجاز داخلی
۳- تضمین بانکها یا موسسات اعتباری غیربانکی معتبرخارجی
۴- سفته با دو امضاء قابل قبول بانک ـ اموال غیرمنقول و برگ وثیقه انبارهای عمومی مربوط به کالاـ سهام شرکتهایی که در بورس پذیرفته شده باشند
سایر وثایق حسب مورد طبق نظر رکن اعتباری تصمیم گیرنده از مشتری اخذ می شود.
شرایط صدور ضمانت نامه های ریالی بانک ملت
اما در سایت بانک پاسارگاد موارد زیر به عنوان وثایق مورد قبول بانک پاسارگاد اعلام شده است
ضمانتنامه ها در مقابل یک یا ترکیبی از انواع وثائق ذیل صادر می گردد:
- سپرده بلند‌مدت ( ارزی – ریالی )
- سفته
- چک
- اموال غیرمنقول
- اوراق مشارکت
- سهام
- ضمانت‌نامه‌های بانک‌های داخلی یا خارجی
- رسید انبارهای عمومی کالا
- کشتی یا هواپیما
شرایط صدور ضمانت نامه های ریالی بانک پاسارگاد
در عین حال هر دو بانک صدور ضمانتنامه را منوط به پرداخت سپرده نقدی ضمانت نامه حداقل معادل 10درصد مبلغ ضمانتنامه توسط ضمانتخواه می دانند.
ویژگی های ضمانت نامه بانکی
هرچند ضمانت نامه بانکی در ماهیت خود به ضمانت سنتی شباهت دارد و ما برای تقریب به ذهن از این مثال استفاده کردیم اما باید بدانید که ضمانت نامه بانکی ویژگی های مهمی دارد که آن را از ضمانت سنتی جدا می سازد و اگر سر و کارتان با ضمانت نامه می باشد حتماْ باید از این ویژگی ها مطلع باشید
۱–غیر قابل برگشت بودن ضمانت نامه بانکی
طبق دستور العمل ناظر بر ضمانت نامه های بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و ضوابط بین المللی حاکم بر این امر، ضمانت نامه بانکی سندی است که طبق آن بانک به نحو غیر قابل برگشت متعهد می شود به محض اعلام و مطالبه هر میزان از وجه مندرج در ضمانت نامه توسط ذی نفع
وجه مطالبه شده را به ذی نفع پرداخت کند
به عبارت دیگر بعد از صدور ضمانت نامه و خروج ضمانت نامه از تحت اختیار ضامن، بانک حق عدول و بازگشت و سرپیچی از تعهدات مندرج در ضمانت نامه را ندارد.
این نکته بسیار مهم می باشد چرا که بعضی از اشخاص که قصد دریافت ضمانت نامه دارند از این نکته ساده غافل می باشند و مکرر از ما سوال می پرسند که آیا بانک می تواند پول را ندهد یا به عهد خود وفا نکند یا…
و این سوال ها نشان می دهد که اصلا از ضمانت نامه اطلاع ندارند در حالی که باید بدانید بانک مطابق مفاد ضمانت نامه عمل می کند و از آن تخطی نمی کند.
۲–مستقل بودن ضمانت نامه از قرارداد پایه
مهم ترین ویژگی ضمانت نامه طبق موازین بین المللی استقلال ضمانت نامه از قرارداد پایه است.
قرارداد پایه، قرارداد، شرایط مناقصه و مزایده یا هر رابطه حقوقی دیگری بین ضمانت خواه و ذی نفع می باشد که ضمانت نامه بر اساس آن صادر می گردد
اما این رابطه پایه هیچ ربطی به بانک ندارد و ذات مستقل ضمانت نامه را تغییر نمی دهد
به عبارت دیگر تنها سندی که بانک بر اساس آن عمل می کند و به آن متعهد است سند ضمانت نامه است
هر چند که این سند متکی به یک رابطه پایه است.
البته هر چند رابطه پایه به بانک ارتباطی ندارد اما بانک در حد عرف بانکداری باید رابطه پایه را احراز کند و اگر کشف کند که رابطه پایه صوری است و در واقع رابطه پایه وجود ندارد از صدور ضمانت نامه خودداری کند.
اما فقط در همین حد و نه بیشتر از آن.
حتی اگر شما به رابطه پایه استناد کنید بانک حق ندارد که به حرف های شما توجه کند.
به عنوان مثال تصور کنید که ذی نفع وجه ضمانت نامه را از بانک مطالبه کند و ضمانت خواه با دفتر و دستک و قرارداد به بانک مراجعه کند و بخواهد بانک را قانع کند که هیچ تخلفی انجام نداده است و از بانک تقاضا کند که وجه ضمانت نامه را پرداخت نکند.
در این حالت بانک حق ندارد وارد رابطه پایه طرفین بشود و داوری کند.
بیشتر بخوانید: شرایط صدور ضمانت نامه بانکی
۳–غیر قابل انتقال بودن ضمانت نامه بانکی
ضمانت نامه بانکی مانند چک بانکی نیست که قابل انتقال باشد.
ضمانت نامه بانکی قابل انتقال و قابل تنزیل نمی باشد و موسسه اعتباری موظف است این دو عبارت را به صورت پس زمینه در تمام فرم های خام ضمانت نامه درج کند
۴–مدت زمان اعتبار ضمانت نامه
ضمانت نامه بانکی سندی نیست که مادام العمر معتبر باشد بلکه حداکثر مدت اعتبار آن یک سال می باشد.
البته امکان تمدید ضمانت نامه با ارایه درخواست توسط ذی نفع و حداکثر به مدت یک سال امکان پذیر می باشد
اما بانک هیچ اجباری به تمدید ضمانت نامه ندارد
و تمدید ضمانت نامه در هر حال منوط به موافقت بانک می باشد.
حتما بخوانید: ثبت شکایت از بانک ها در بانک مرکزی به صورت غیر حضوری
مندرجات اجباری ضمانت نامه
نگارش مندرجات زیر در ضمانت نامه اجباری است
۱-مشخصات و نشاني ضمانت خواه و ذينفع
٢-نام مؤسسه اعتباري و مشخصات شعبه صادرکننده ضمانتنامه
۳-شماره، تاريخ و موضوع رابطه پايه که ضمانتنامه بر اساس آن صادر ميشود
۴-شماره منحصر به فرد موضوع ماده ١٨ دستورالعمل بانک مرکزی ( شماره سامانه سپام بانک مرکزی)
۵-وجه ضمانتنامه به عدد و حروف
۶-تاريخ صدور
۷-تاريخ خاتمه اعتبار
۸-رويداد خاتمه اعتبار( اگر وجود دارد)
۹-تمبر مالياتي
سامانه سپام بانک مرکزی
یک نکته مهم که باید در ضمانت نامه های بانکی مدنظر داشته باشید
درج تمامی نکات مهم ضمانت نامه در سامانه سپام می باشد از جمله صدور ضمانت نامه یا تمدید آن یا اصلاحیه ضمانت نامه.
انواع ضمانت نامه
در ادامه با انواع ضمانت نامه های بانکی آشنا می شویم که عبارتند از
1-ضمانت نامه شرکت در مناقصه و مزایده
مطابق قانون معاملات وزارت خانه ها و موسسه های دولتی باید از طریق مناقصه و مزایده صورت بگیرد و برای اینکه مشخص گردد که شرکت کننده در ارایه پیشنهادش جدی است و اگر برنده شود از انعقاد قرارداد امتناع نمی کند از او ضمانت نامه شرکت در مناقصه و مزایده مطالبه می شود.
2-ضمانت نامه پیش پرداخت
در قراردادها به ویژه قراردادهای پیمان کاری مبلغی از قرارداد تحت عنوان ضمانت نامه پیش پرداخت به پیمان کار پرداخت می گردد
3-ضمانت نامه حسن انجام کار
ضمانت نامه حسن انجام کار به این معنا است که در صورت نقض قرارداد از سوی ضمانت خواه بانک تعهد به پرداخت مبلغی معین را به نفع ذی نفع به عهده می گیرد
4-ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان
5-ضمانت نامه پرداخت
6-ضمانت نامه متقابل
که هرکدام دارای ضوابط و ویژگی های خاص خود می باشد و برای انعقاد آن با بانک و دادن آن به ذی نفع حتماْ باید با وکیل متخصص دعاوی بانکی مشورت کنید.
نحوه وصول ضمانت نامه بانکی
با توجه به قوانین و مقرراتی که ضمانت نامه بانکی دارد و البته بخش نامه های بانک مرکزی همچون بخشنامه ناظر بر ضمانت نامه بانکی، ذینفع میتواند با رعایت قوانین و مقررات آن و ارائه اسناد و مدارک لازم، نسبت به مطالبه و وصول ضمانت نامه بانکی اقدام کند و مبلغ آن را دریافت کند.
به طور کلی ضمانت نامه بانکی به این علت صادر می‌شود که تضمینی برای ذینفع باشد، تا بتواند طرف دیگر قرارداد را وادار به اجرای تعهدات کند
و در صورت عدم اجرا تعهدات او بتواند خسارات وارده را از طریق ضمانت نامه بانکی وصول کند و همان گونه که گفتیم بانک بر اساس سند ضمانت نامه عمل می کند و وارد رابطه پایه طرفین نمی گردد.
و اگر شخصی مدعی است که ذی نفع نباید ضمانت نامه را مطالبه می کرده یا بانک نباید مبلغ ضمانت نامه را پرداخت می کرده می تواند به دادگاه مراجعه کند و یا اینکه از دادگاه دستور موقت دریافت کند تا وجه ضمانت نامه پرداخت نگردد.
اما بانک برای اعطای وجه ضمانت نامه به مفاد ضمانت نامه توجه می کند و به عنوان نمونه، چنانچه ضمانتنامه متضمن شرطي دال بر ارايه اسناد و مدارک باشـد، در صـورت مطالبـه وجه ضمانتنامه توسط ذينفع، مؤسسه اعتباري موظف است حداکثر ظرف مدت پنج روز کاري بعد از تاريخ وصول درخواست مطالبه به همراه مدارک و مستندات مربوط، آنها را بررسـي نمايـد.
و چنانچه ضمانتنامه متضمن شرطي دال بر ارايه اسناد و مدارک نباشـد، در صـورت مطالبـه وجه ضمانتنامه توسط ذينفع، مؤسسه اعتباري موظف است به محض وصول درخواست مطالبه، وجه مورد درخواست ذينفع را که بيش از وجه ضمانتنامه نميباشد،
ابتدا از محـل سـپرده نقـدي و سـاير سپردههاي ضمانتخواه نزد مؤسسه اعتباري و درصورت تکافو نکردن آن موارد، از محل منابع مؤسسه اعتباري، به ذينفع پرداخت نمايد و مراتب را در سامانه سپام ثبت کند.
ضمانت نامه بانکی چگونه باطل می شود
مطابق بخشنامه بانک مرکزی در مورد ضمانت نامه های بانکی، ضمانت نامه در موارد زیر باطل می شود.
۱ واقع شدن “خاتمه اعتبار “
2-طبق اعلام کتبي ذينفع مبني بر انصراف از مطالبه کل وجه ضمانتنامه يا ابطال آن
3- هنگامي که در اثر صدور «اصلاحيه هاي کاهش وجه ضمانتنامه»، وجه ضمانتنامه بـه صـفر برسد
4-هنگامي که وجه ضمانتنامه در اثر پرداخت به صفر برسد
سوال های کوتاه
ضمانت نامه بانکی چیست
ضمانت نامه بانکی سندی است که طبق آن بانک به طور غیر قابل برگشت متعهد می گردد به محض اعلام و مطالبه از طرف ذی نفع وجه مطالبه شده را به ذی نفع پرداخت کند.
آیا بانک میتواند از پرداخت وجه ضمانت نامه خودداری کند؟
همان گونه که در متن اشاره کردیم بانک وارد رابطه پایه طرفین نمی گردد و فقط بر اساس سند ضمانت نامه عمل می کند.
آیا دفتر وکالت عدل گر در این زمینه پرونده می پذیرد؟
دفتر وکالت عدل گر در زمینه دعاوی تجاری و بانکی و گمرکی و دعاوی همچون ضمانت نامه دارای سابقه 20 ساله می باشد و با تعیین وقت قبلی و وکلای متخصص ضمانت نامه های بانکی پذیرای دعاوی شما در این زمینه ها می باشد.
شماره تماس های ما برای دریافت وقت مشاوره تلفنی و حضوری
021-88657789
021-58784
0998-1288800
آدرس ما: جردن-بلوار ستاری-پلاک 3- واحد 18
مطالب تصادفی
عفو رهبری در خصوص حوادث اخیر شامل چه اشخاصی می شود
خسارت معنوی چیست و نحوه مطالبه آن چگونه است
مشاهده ابلاغیه سامانه ثنا با مشاوره رایگان
