نظام آزادی مشروط :

آزادی مشروط  تحت شرایط مقرر در (ماده 58 تا 61 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 )در مورد محکومان به «حبس تعزیری» پیش از اتمام دوره تحمل مجازات، در صورت حسن اخلاق و رفتار در زمان اجرای مجازات حبس  و تلاش برای جبران ضرر و زیان ناشی از جرم، به مدت یک تا پنج سال طبق قانون  از ناحیه دادگاه صادر کننده حکم به شخص زندانی تعلق می گیرد تا چنانچه حسب مورد، دستورات دادگاه را در دوران آزادی مشروط رعایت نماید، از تداوم اجرای مجازات حبس معاف  گردیده  و آزادی او قطعی می گردد .

برای صدور حکم به آزادی مشروط چه شرایطی لازم است؟

مطابق ماده 58 قانون مجازات اسلامی «دادگاه صادر کننده حکم می تواند  به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام پس از گذراندن نصف حبس در مورد محکومان به حبس بیش از ۱۰ سال و در سایر موارد پس  از تحمل یک سوم مجازات با رعایت شرایط زیر حکم به آزادی مشروط را صادر کند:

• محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
• حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی شود.
• به تشخیص دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد ضرر وزیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.
• محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.

ضرر و زیان شاکی خصوصی در این نظام  به چه نحوی تامین می شود؟

با توجه به مواد قانونی مربوطه در این خصوص ، صدور حکم آزادی مشروط منوط به جلب رضایت و جبران تمام و کمال ضرر و زیان شاکی خصوصی نیست.  بلکه تشخیص این امر با دادگاه می باشد ؛که  شخص محکوم به حبس چه اقدامی را  در جهت  جبران ضرر و زیان شاکی خصوصی  باید انجام دهد.در این حالت دادگاه استطاعت محکوم را در نظر می گیرد . یعنی بنظر دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد باید ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد که ممکن است نظر دادگاه بر جبران تمام ضرر و زیان باشد یا اینکه بخشی از آن.

مطلب پیشنهادی:عفو عمومی و خصوصی

مدت آزادی به صورت  مشروط به چه میزان می باشد ؟

مدت  آزادی مشروط نمی تواند کمتر از یک سال و بیشتر از پنج سال باشد جز در مواردی که مدت باقی مانده حبس کمتر از یک سال باشد؛ که در این صورت مدت آزادی به صورت  مشروط معادل بقیه مدت حبس است.

مرجع تقدیم تقاضای آزادی به صورت  مشروط:

طبق ماده 58 قانون مجازات اسلامی جدید، رئیس زندان از وضع زندانی ( مبنی بر اینکه زندانی در مدت اجرای حبس ، همواره حسن خلق و رفتار داشته و  حالات و رفتار او حکایت از این امر دارد  که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نخواهد شد.) گزارشی تهیه  و آن را در اختیار  قاضی اجرای احکام می گذارد. قاضی اجرای احکام در صورت تایید گزارش مزبور پیشنهاد آزادی به صورت  مشروط را  به دادگاه صادر کننده حکم می دهد و دادگاه پس از بررسی پیشنهاد و احراز شرایط مقرر، حکم به آزادی مشروط را صادر می کند. علاوه بر قاضی اجرای احکام دادستان نیز می تواند پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه صادر کننده حکم بدهد.

آیا شخصی که به حبس ابد محکوم شده است می تواند از آزادی مشروط استفاده نماید؟

قانون گذار در خصوص محکومیت به حبس ابد و میزان و شرایط استفاده از آزادی به صورت  مشروط ساکت است و نمی توان محکومیت به حبس ابد را حبس بیش از ده سال دانست،چرا که مدت محکومیت به حبس ابد مشخص نیست . البته ماده واحده  قانون راجع به آزادی مشروط مصوب 1338 در خصوص زندانیان محکوم به حبس ابد،بعد از گذشت مدت 12 سال از مدت حبس ،امکان استفاده از آزادی مشروط را پیش بینی کرده بود ولی در حال حاضر ،با توجه  به تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 92 و نسخ شدن کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون ،نمی توان به قانون مصوب 1338 رجوع کرد.

در چه صورتی دادگاه ، حکم به آزادی مشروط زندانی را لغو می کند؟

در صورتی که محکوم در مدت آزادی مشروط بدون عذر موجه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند برای بار اول «یک تا دو سال» به مدت آزادی مشروط وی اضافه کند و در صورت تکرار یا ارتکاب یکی از جرائم عمدی موجب «حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت» علاوه بر مجازات جرم جدید، مدت باقیمانده محکومیت نیز به اجرا در می آید، در غیر این صورت آزادی او قطعی می شود.