چگونه اعاده دادرسی کیفری انجام بدهیم
چگونه اعاده دادرسی کیفری انجام بدهیم؟ موضوع بحث امروز ما است.
معمولا افراد تصور می کنند که با صدور رای، پرونده به پایان می رسد و دیگر از دست آنها کاری ساخته نیست و راهی برای تغییر آن وجود ندارد. اما این یک باور کاملا اشتباه است و حتی با صدور حکم قطعی امکان تغییر آن وجود دارد.
البته این موارد بسیار محدود می باشد و نیاز به تشخیص عالی ترین قضات ایران در دیوان عالی کشور دارد.
گاهی اوقات ممکن است پس از صدور رای دادگاه شما مدرکی به دست بیاورید که موجب تغییر نتیجه و رای دادگاه شود
مثلاً مشخص گردد که سند مبنای حکم جعلی است یا شهادت شاهدان دروغ بوده است.
یا در آرای صادره دادگاه اشتباهاتی موجود باشد و یکی از طرفین دعوا مدعی تضییع حق و حقوق خود در روند دادرسی باشد.
راه حل این مشکل در قانون اعاده دادرسی می باشد.
امروز در این مطلب به بررسی شرایط و نحوه اعاده دادرسی کیفری مطابق ماده 474 آیین دادرسی کیفری می پردازیم.
اعاده دادرسی چیست؟
یکی از روش های فوق العاده اعتراض به رای و شکایت از احکام دادگاه اعاده دادرسی است که راهیست برای برگشت به دادگاه صادر کننده حکم، به این منظور که دادگاه صادر کننده رای از حکم خود بازگردد.
چرا که مدعی معتقد است رای اشتباه بوده و دلایل موجود به اشتباه بودن حکم اشاره دارند و این قوت دلایل و مدارک موجود اجازه استوار ماندن چنین حکمی را به نظام قضایی یک کشور نمی دهد.
درواقع اعاده دادرسی اخرین راه شکایت به یک رای قطعی است .
کلمه اعاده از نظر لغوی به معنای تکرار کردن و از سرگرفتن است بر همین اساس اعاده دادرسی کیفری نیز به معنای رسیدگی مجدد در امور و دعاوی کیفری است .
اعاده دادرسی به دو دسته اعاده دادرسی مدنی و اعاده دادرسی کیفری تقسیم می شود.
حتما بخوانید: در چه مواردی می توانیم اعاده دادرسی حقوقی انجام بدهیم
اعاده دادرسی کیفری
زمانی که رای دادگاه صادر می شود به دلایل گوناگونی ممکن است یکی از طرفین به آن اعتراض داشته باشد.
قانونگذار راه های مختلف اعتراض به رای دادگاه را در قانون به صراحت بیان می کند از جمله تجدید نظرخواهی، فرجام خواهی، اعتراض شخص ثالث.
اعاده دادرسی نیز یکی از روش های اعتراض به حکم دادگاه است که هم در دعاوی حقوقی کاربرد دارد و هم در دعاوی کیفری.
البته علل اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی و کیفری متفاوت می باشد و قبلاً در نوشته دیگری اعاده دادرسی حقوقی را مورد بررسی کامل قرار داد ایم
اشخاصی که حق درخواست اعاده دادرسی کیفری دارند
مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، اشخاص دارای حق درخواست اعاده دادرسی عبارت است از:
- محکوم علیه (یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او)
- دادستان کل کشور
- دادستان مجری حکم
براساس قانون آیین دادرسی کیفری شاکی حق ارائه درخواست اعاده دادرسی را ندارد و این حق تنها به محکوم داده شده تا بتواند با یافتن فرصتی دوباره از مجازات رهایی پیدا کند
همچنین درصورتی که تنها به قسمتی از رای دادگاه معترض هستید می توانید با درخواست اعاده دادرسی نسبت به همان قسمت را مطرح کنید، مرجع صالح نیز تنها نسبت به همان قسمت رای بررسی انجام و حسب مورد تصدیق یا نقض آن را اعلام خواهد کرد.
راه حل شاکی
اشاره کردیم که شاکی حق ارایه درخواست اعاده دادرسی طبق ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری را ندارد و اگر اقدام به اعاده دادرسی کند به همین علت اعاده دادرسی اش رد می گردد
اما اگر شاکی مدارکی به دست بیاورد که نشان گر ناحق بودن تبرئه و برائت متهم باشد باید از چه طریقی اقدام کند؟
عدالت مقتضی این می باشد که مجرم متناسب با جرم ارتکابی و در یک دادرسی عادلانه به مجازات محکوم گردد. حال فرض کنید که شخصی به ناحق تبرئه گردد
در این مورد اعاده دادرسی شاکی با توجه به قانون رد می شود و او را با این سوال مواجه می گرداند که برای مجازات شخص متهم باید از چه راهی اقدام کند؟
در این مورد تنها راه حل موجود استفاده از اعاده دادرسی ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری می باشد.
طبق این قانون در صورتی که رییس قوه قضاییه رای قطعی صادره از هریک از مراجع قضایی را خلاف شرع تشخیص بدهد
اعاده دادرسی را تجویز می کند و پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال می کند.
مهلت اعاده دادرسی دادرسی کیفری
قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص مهلت اعاده دادرسی در دعاوی کیفری ساکت است و این طور به نظر می رسد که قانونگذار این امکان را در نظر دارد تا در هر زمان که موردی از موارد اعاده دادرسی به وجود آمد بتوان نسبت به رای دادگاه اعاده دادرسی را مطرح نمود.
بنابراین اصلا نگران انقضای مهلت اعاده دادرسی نباشید چون هیچ طیف زمانی برای آن وجود ندارد و
شما تنها می بایست به ارائه مدارک و دلائلی بپردازید که موجب تغییر نتیجه دادگاه شود.
حتی مرگ شخص مانع پذیرش اعاده دادرسی از جانب ورثه وی نمی باشد.
شرایط اعاده ی دادرسی طبق ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری
توجه داشته باشید که براساس قانون آیین دادرسی کیفری تنها و تحت شرایطی می توان درخواست اعاده دادرسی کیفری را مطرح نمود. شرایط مذکور به شرح زیر می باشد:
- در صورتی که عمل متهم فاقد عنوان مجرمانه بوده باشد.
- در صورتی که مجازات تعیین شده برای محکوم علیه بیش از حد قانونی آن باشد.
- درصورتی که اثبات شود، اسناد ارائه شده در مراجع قضایی جعلی بوده و یا شهادت گواهان خلاف واقع بوده است.
- درصورتی که شخصی متهم به قتل دیگری شده اما پس از مدتی مشخص شود که وی زنده است.
- درصورتی که پس از مدتی واقعه جدیدی به وجود آید یا ادله جدیدی مطرح شود که نشان دهد، محکوم علیه بی گناه بوده یا اصلاً تقصیری در ارتکاب جرم نداشته است.
- درصورتی که از دادگاه های مختلف برای یک شخص خاص با یک اتهام مشخص احکام مختلفی صادر شده باشد.
- درصورتی که برای یک اتهام مشخص، چندین متهم شناخته شود اما پس از مدتی مشخص شود که جرم ارتکابی تنها می تواند، دارای یک متهم یا محکوم علیه باشد.
- چنانچه به علت انتساب جرم مشخصی، دو نفر در دو دادگاه مختلف احکام جداگانه ای برای آنها صادر شود که به علت تعارض آرا، می توان گفت که یکی از آنها قطعا بی گناه می‌باشد
مرجع قضایی صالح اعاده دادرسی کیفری
مرجع قضایی صالح جهت رسیدگی به اعاده دادرسی دیوان عالی کشور است که صلاحیت رسیدگی به این درخواست را خواهد داشت
و درخواست اعاده دادرسی شما به این مرجع ارسال می شود.
دیوان عالی کشور پس از بررسی درخواست شما و تطبیق آن با متن ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری پرونده را به دادگاه هم عرض صادرکننده رای قطعی ارسال می نماید تا مجددا پرونده رسیدگی و رای مقتضی صادر شود. اصطلاحاً به این کار تجویز اعاده دادرسی می گویند.
دادگاه هم عرض، دادگاهیست که دقیقا برابر با دادگاه صادر کننده ی رای قطعی است و از لحاظ صلاحیت برتری نسبت به هم ندارند.
اگر دیوان عالی کشور بین درخواست اعاده دادرسی کیفری شما با شرایط مندرج در ماده 474 قانون ایین دادرسی کیفری تطبیقی پیدا نکند، درخواست شما رد می شود.
درصورتی که درخواست اعاده دارسی توسط دیوان عالی کشور رد شود، امکان اعتراض به آن وجود ندارد
اما می توان مجدداً از طریق رئیس قوه قضاییه و به استناد ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری درخواست اعاده دادرسی را مطرح نمود.
آیا رأی صادره توسط دیوان عالی کشور به طرفین ابلاغ می‌گردد
لازم به گفتار است که آرایی که از دیوان عالی کشور صادر می شود برخلاف دیگر آرا در مراجع قضایی به طرفین ابلاغ نمی شود و هر یک از طرفین و یا وکیل آنها می توانند با مراجعه حضوری به شعبه دیوان عالی کشور و یا یکی از شعب دادگاه هم عرض آن از آرا صادره مطلع شوند.
مدارک مورد نیاز اعاده دادرسی کیفری
درصورتی که درخواست اعاده دادرسی از دیوان عالی کشور را داشته باشید، لازم است با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی محل سکونت خود، مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- اصل و کپی کارت ملی شخص متقاضی.
- لایحه و درخواست کتبی اعاده دادرسی خطاب به ریاست محترم دیوان عالی کشور.
- درصورتی که درخواست اعاده دادرسی توسط وکیل دادگستری تنظیم شده ، مدرک مبنی بر وکالت وی به همراه تمبر مالیاتی ضروری می باشد.
- دادنامه صادره از مرجع تجدیدنظر ( تمامی صفحات آن به تصدیق شعبه صادرکننده رسیده باشد.)
- قید شماره و تاریخ دادنامه های مورد اعتراض به همراه مرجع صادرکننده آن ها
- دادنامه بدوی که به تصدیق دادگاه صادرکننده رسیده باشد.
- ابطال تمبر و پرداخت هزینه دادرسی.
- مشخصات کامل شخص متقاضی از جمله نام و نام خانوادگی، نشانی، کد پستی، تلفن همراه و….
- گواهی قطعیت احکام بدوی(درصورتی که در همان دادگاه بدوی حکم قطعی صادر شده باشد.)
- امضای شخص متقاضی
- تصریح به یک یا چند مورد از بندهای ماده ۴٧۴ قانون آیین دادرسی کیفری
- اگر شخص متقاضی در زندان به سر می برد، می بایست درخواست وی به تایید رییس زندان محل حبس رسیده باشد.
لزوم درخواست اعاده دادرسی
در پایان ذکر این نکته ضروری است که اعاده دادرسی باید توسط اشخاص ذی نفع از دادگاه درخواست گردد و در غیر این صورت امکان توقف اجرای حکم وجود ندارد و
مثلاً حتی اگر اجرای احکام متوجه کذب شهادت ها بشود حق توقف اجرای حکم را ندارد تا زمانی که اشخاص واجد حق نسبت به اعاده دادرسی اقدام کنند.