شهادت شهود در دادگاه حقوقی چگونه است و چه شرایطی دارد؟
شهادت شهود در دادگاه حقوقی موضوع بحث امروز ما است
یکی از مهم ترین دلایل اثبات ادعا در دادگاه حقوقی شهادت شهود می باشد
که طبق قانون قبل از انقلاب اسلامی در موارد بسیاری مورد قبول قرار نمی گرفت و ارزش آن در نظام قضایی کمرنگ شده بود
اما بعد از انقلاب اسلامی با توجه به اهمیت شهادت در نظام قضایی اسلام مجدداً به نظام قضایی ایران بازگشت و امروزه بسیاری از دعاوی در دادگاه های حقوقی با شهادت به اثبات می رسد
اما سوال های بسیاری در مورد شهادت شهود مطرح می گردد که در سرنوشت دعوا موثر است از جمله اینکه
1-آیا هر ادعایی با شهادت شهود قابل اثبات است؟
2-آیا شهادت زنان در دادگاه مورد قبول قرار می گیرد؟
3-اگر شاهد در موضوع دعوا دارای نفع می باشد و بی طرف نیست چگونه باید از ادای شهادت او جلوگیری کنیم؟
4-اگر شاهدان دروغ می گویند و اصلاً در محل مورد ادعا حاضر نبوده اند چگونه باید مانع شهادت دادن ایشان بشویم و این امر را اثبات کنیم؟
5-اگر شاهد حاضر به ادای شهادت نباشد چه اتفاقی می افتد؟
6-اگر شاهد حاضر به ادای شهادت باشد اما در روز دادگاه قادر به حضور نباشد باید چه کرد؟
7-آیا شهادت دروغ حبس دارد؟
8-دادگاه چگونه شهادت اشخاص را می شنود؟
9-دادگاه در احضار شاهد باید چه مقرراتی را رعایت کند؟
و سوالات زیادی که باید با ما همراه باشید تا به تمامی آنها پاسخ بدهیم.
شهادت
یکی از قدیمی ترین دلایل در طول تاریخ بشریت برای اثبات دعوا استفاده از شهادت شهود می باشد
به خصوص در گذشته که افراد با سواد برای تنظیم سند انگشت شمار بودند استفاده از شهادت رواج فراوان داشت
و هرچه که اشخاص با سوادتر شدند و امکان تنظیم سند بیشتر شد از ارزش شهادت شهود برای اثبات دعوا کاسته شد
در قانون ایران پیش از انقلاب اسلامی نیز اعتبار شهادت بسیار محدود شده بود
و به موارد اندکی محدود بود.
اما بعد از انقلاب اسلامی شهادت شهود مجدداً ارزشمند شد و در قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی به آن اشاره گردید
شاهد کیست؟
شاهد یا گواه شخصی است که امری را به نفع یکی از طرفین دعوا و به ضرر دیگری اعلام می کند و هیچ نفع یا ضرری در اصل قضیه ندارد
بلکه فقط آنچه را که دیده یا شنیده برای مقام قضایی بازگو می کند.
شرایط شاهد
طبق قانون برای ادای شهادت رعایت شرایطی لازم می باشد و در مواردی نیز شهادت بعضی اشخاص مورد پذیرش قرار نمی گیرد
1-اهلیت
طبق قانون سنی که برای ادای شهادت نیاز می باشد 15 سال است و شهادت اطفالی را که به سن پانزده سال تمام نرسیده اند فقط برای اطلاع می توان استماع کرد
2-عقل
قاعدتاً شاهد نباید مجنون باشد.
3-در شاهد عدالت، ایمان و طهارت مولد نیز شرط است
عدالت شاهد باید با یکی از راه های شرعی برای دادگاه اثبات شود
4-عدم پذیرش شهادت بعضی اشخاص از جمله
شهادت کسی که نفع شخصی به صورت عین یا منفعت یا حق در دعوی داشته باشد و نیز شهادت کسانی که تکدی را شغل خود قرار دهند پذیرفته نمی‌شود( ماده 1313 قانون مدنی)
علاوه بر این موارد شاهد باید از روی قطع و یقین شهادت بدهد و اگر چند شاهد در قضیه وجود دارد نباید میان سخنان آنها تعارض و تضاد وجود داشته باشد.
شهادت زنان
با عنایت به آموزه های شرع اسلام شهادت زنان در بسیاری موارد مورد قبول دادگاه قرار نمی گیرد اما این امر به این معنا نیست که شهادت زنان شنیده نمی شود
اگر در مورد دعوایی به شهادت زنان استناد شود دادگاه شهادت آنان را می شنود شاید هم به عنوان مطلع آنان را به دادگاه احضار کند اما ترتیب اثر دادن یا ندادن به آن شهادت بر عهده قاضی دادگاه می باشد
حتی در مواردی که مردها شهادت می دهند نیز ترتیب اثر دادن یا ندادن بر شهادت جزء اختیارات قاضی محسوب می گردد
چرا که طبق قانون تشخیص ارزش و تاثیر شهادت با دادگاه است
تعداد شهود مقرر
طبق قانون در دعاوی مدنی (حقوقی) تعداد و جنسیت گواه، همچنین ترکیب گواهان با سوگند به ترتیب ذیل می‌باشد
الف – اصل طلاق و اقسام آن و رجوع در طلاق و نیز دعاوی غیرمالی از قبیل مسلمان بودن، بلوغ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص، وکالت، وصیت با گواهی دو مرد
ب – دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن مال می‌باشد از قبیل دین، ثمن مبیع، معاملات، وقف، اجاره، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات خطائی و شبه عمد که موجب دیه است با گواهی دومرد یا یک مرد و دو زن
چنانچه برای خواهان امکان اقامه بینه شرعی نباشد می‌تواند با معرفی یک گواه مرد یا دو زن به ضمیمه یک سوگند ادعای خود را اثبات کند. در موارد مذکور در این بند، ابتدا گواه واجد شرایط شهادت می دهد، سپس سوگند توسط خواهان ادا می‌شود
ج – دعاوی که اطلاع بر آنها معمولا در اختیار زنان است از قبیل ولادت، رضاع، بکارت، عیوب درونی زنان با گواهی چهار زن، دو مرد یا یک مرد و دو زن
د – اصل نکاح با گواهی دو مرد یا یک مردو دو زن
عدم امکان حضور شاهد در دادگاه
هر کدام از طرفین دعوا که به شهادت متوسل شده اند باید شاهدان خود را در زمانی که دادگاه معین می کند حاضر کند اما اگر شاهد به علت غیبت، بیماری، سفر، حبس و مواردی از این قبیل نتواند در دادگاه حاضر گردد و حضور او سخت باشد یا امکان پذیر نباشد می تواند از گواهی بر گواه اصلی استفاده کند
یعنی شخص دیگری در دادگاه حاضر گردد و از جانب او شهادت بدهد
البته استفاده از این ظرفیت فقط در دعاوی حق الناسی امکان پذیر می باشد و این شخص باید شرایط مقرر برای ادای شهادت را داشته باشد.
البته قانون گذار امکانات دیگری را هم در جهت رعایت احوال شاهد پیش بینی کرده است بدین صورت که
1-اگر گواه از حضور در دادگاه معذور باشد یا اگر دادگاه به هر علتی تشخیص بدهد می تواند گواهی گواه را در منزل یا محل کار او یا در جایی دیگر بشنود
2-اگر شاهد در مقر دادگاه دیگری اقامت داشته باشد ممکن است که دادگاه محل توقف او شهادت شاهد را بشنود.
امتناع شخص از ادای شهادت
فرض کنید شخصی از موضوع اختلاف شما با شخص دیگر مطلع باشد اما برای اجتناب از دردسر حاضر به ادای شهادت نزد دادگاه نیست
آیا می توان او را مجبور به ادای شهادت کرد؟
ماده 243 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می کند:
اگر شاهدی که برابر قانون احضار می شود در دادگاه حاضر نشود مجدداً احضار می شود اما به چیز بیشتری اشاره نمی کند.
در این مورد باید بگوییم که اجبار شاهد به ادای شهادت ممنوع می باشد و
هر چند احقاق حق شما منوط به ادای شهادت باشد شما نمی توانید اشخاص را مجبور به ادای شهادت کنید.
جرح شاهد
شهادت شهود در دادگاه حقوقی را با بحث جرح شاهد ادامه می دهیم.
شما اطمینان دارید که شاهد دروغ می گوید و اصلاً از موضوع مورد اختلاف میان شما آگاه نیست
یا مطمئن هستید که شاهد یکی از شرایط ادای شهادت را ندارد.
در این خصوص باید چه کرد؟
طبق قانون در این موارد باید نسبت به جرح شاهد اقدام کنید
جرح شاهد عبارت از شهادت بر فقدان یکی از شرایطی که قانون برای شاهد شرعی مقرر کرده است
در مقابل تعدیل شاهد عبارت از شهادت بر وجود شرایط مذکور برای شاهد شرعی است
دقت کنید که جرح شاهد شرعی باید پیش از ادای شهادت به عمل آید مگر آنکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود
حتما بخوانید: هرچه باید در مورد قرار کارشناسی و ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری بدانید
مقررات دادگاه در استماع شهادت شهود
1-طبق ماده 242 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه می‌تواند به درخواست یکی از اصحاب دعوا همچنین در صورتی که لازم بداند گواهان را احضار نماید
در ابلاغ احضاریه، مقرراتی که برای ابلاغ اوراق قضایی تعیین می شود رعایت می گردد و
باید حداقل یک هفته قبل از تشکیل دادگاه به گواه یا گواهان ابلاغ شود
2-طبق ماده 236 قانون آیین دادرسی مدنی قبل از ادای گواهی، دادگاه حرمت شهادت کذب و مسئولیت مدنی آن و مجازاتی که برای آن مقرر شده است را به گواه خاطر نشان می سازد.
شاهدان قبل از ادای گواهی نام و نام خانوادگی، شغل، سن و محل اقامت خود را اظهار و سوگند یاد می کنند که تمام حقیقت را می گویند و غیر از حقیقت چیزی اظهار ننمایند
قانون گذار برای ادای شهادت دروغ 3 ماه و یک روز تا 2 سال حبس یا جزای نقدی پیش بینی کرده است.
حتما بخوانید: شهادت دروغ و مجازات آن
3-طبق ماده 235 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه، گواهی هر گواه را بدون حضور شاهدهایی که شهادت نداده اند استماع می کندو بعد از ادای گواهی می‌تواند از گواهها مجتمعا تحقیق کند.
4-مطابق ماده 237 همان قانون دادگاه می‌تواند برای اینکه آزادی شاهد بهتر تامین شود گواهی او را بدون حضور اصحاب دعوا بشنود. دراین صورت پس از ادای گواهی بلافاصله اصحاب دعوا را ازاظهارات گواه مطلع می سازد
5- در نهایت باید بگوییم که هیچ کدام از طرفین دعوا حق ندارد اظهارات شاهد را قطع کند و
اظهارات شاهد باید در صورت مجلس دادگاه نوشته شود
اگر از شاهد سوال دارید باید توسط دادگاه از شاهد سوال کنید.
مطالب تصادفی
