افساد فی الارض اصطلاحی است که به احتمال در محافل حقوقی یا در رسانه‌ها شنیده اید و ممکن است تعریف وجوه و ابعاد آن برای شما خیلی روشن نباشد.
در این مطلب، به صورت مختصر زوایای مختلف این اصطلاح را بررسی می نماییم؛
5 دقیقه مشاوره رایگان
افساد فی الارض:
می توان گفت افساد فی الارض از جمله مهم‌ترین و پرمسئله ترین عنوان های مجرمانه می باشد است.
این اصطلاح در سال ۱۳۹۲ وارد قانون مجازات اسلامی شد سپس به‌طور مستقل جرم‌انگاری شد.
ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی در تعریف افساد فی الارض چنین می‌گوید:
«هرکس به‌طور گسترده مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایرکردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به‌گونه‌ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد، مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می‌گردد.»
در هر جامعه ای باید وجود امنیت و آسایش عمومی، اولین هدف و خواسته آن جامعه باشد. و وجود مقررات و وضع آن ها هم، در راستای همین خواسته باشد.
در جامعه ما مقررات مربوط به نظم ، از قواعد شرعی نیز الهام گرفته می شود و بر جامعه حاکم می باشد. افساد فی الارض از جمله جرایم مربوط به امنیت کشور است ،زمانی که این جرم با ارتکاب برخی اعمال، در شرایطی که امنیت عمومی را به طور گسترده، خدشه دار و مختل کند، ممکن است ، سبب گرفتن جان مجرم شود.
مجازات افساد فی الارض
همان‌طور که در ماده 286 نیز اشاره شد، در صورت تحقق شرایط مذکور در این ماده و ارتکاب شخص به این جرم، او به مجازات اعدام محکوم خواهد شد.
اکنون، می خواهیم بدانیم با نبودِ آن دو ویژگی مورد ذکر، چه اتفاقی می‌افتد. طبق تبصره ماده مذکور، گاهی دست‌کم یکی از نتایج برشمرده‌شده در ماده تحقق می‌یابد اما قاضی احراز می‌کند که مرتکب قصد ایجاد این نتایج را نداشت و همچنین،فاقد علم و آگاهی بود که رفتار او به این نتایج می‌انجامد.
تماس با ما
02158784
09981288800
در این صورت، دو حالت ممکن است پیش آید:
الف. این رفتار مشمول مجازات قانونی دیگری باشد: در این حالت، شخص به همان مجازات قانونی محکوم می شود؛
ب. جرم او مشمول مجازات قانونی دیگری نباشد: مرتکب به بیش از ۲ تا ۵ سال یا بیش از ۶ ماه تا ۲ سال حبس تعزیری محکوم خواهد شد.
نکته ضروری این است که استفادۀ قانونگذار از اصطلاح افساد فی الارض صرفا به ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی محدود نمی‌شود. بلکه در قوانین دیگر هم مانند قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و سایر قوانین می‌بینیم که قانونگذار بارها از این اصطلاح استفاده کرده .
پس طبق قانون در این قوانین برخی از جرائم یا اَشکال خاص ارتکاب برخی از جرائم در حکم افساد فی الارض است.
در این موارد، بی این که نیازی به تحقق تمامی شرایط و قیدهای ماده ۲۸۶ باشد، شخص مرتکب به مجازات این جرم (اعدام) محکوم می گردد.
مراحل شکایت از جرم افساد فی الارض
اول، شاکی خصوصی از این جرم، باید، اقدام به تنظیم شکواییه مربوط به آن کند.
سپس، شاکی باید، با در دست داشتن فایل شکواییه تنظیمی، همچنین، با همراه داشتن نام کاربری و رمز عبور سامانه ثنای خود و مدارک هویتی، به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی، مراجعه کند تا این دفاتر، اقدام به ثبت و ارسال شکایت او، به دادگاه صالح کنند.
وبعد، شاکی باید، پس از دریافت پیامک ابلاغیه حضور در جلسه رسیدگی، در موعد مقرر، در دادگاه صالح، برای رسیدگی به جرم، حاضر بشود.
نحوه رسیدگی به جرم افساد فی الارض
بعد از احراز وقوع جرم، توسط ضابطین قضایی یا بعد از ثبت شکواییه این جرم، توسط شاکی خصوصی، پرونده، جهت تحقیقات مقدماتی و رسیدگی به آن، تشکیل می شود.
طبق ماده 303 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه صالح رسیدگی کننده به این جرم، دادگاه انقلاب است.
در صورتی که وقوع جرم، توسط دادگاه انقلاب که صالح به رسیدگی به این پرونده است، محرز گردد، برای شخص، حکم مجازات افساد فی الارض، صادر می شود.
در غیر این صورت، نسبت به پرونده، قرار منع تعقیب، صادر می شود و متهم، برائت، خواهد گرفت.
برخی احکام خاص افساد فی الارض در قانون مجازات اسلامی
قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، در بعضی موارد خاص برای افساد فی الارض احکام ویژه‌ای دارد.
دو نمونه از این احکام به شرح زیر است:
الف. طبق ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی، حکم محکومیت قطعی در جرم افساد فی الارض، در یکی از روزنامه‌های محلی در یک نوبت منتشر می‌شود، به‌شرطی‌که انتشار حکم موجب اخلال در نظم یا امنیت نشود.
ب. اگر شخصی مرتکب معاونت در جرم افساد فی الارض شود، طبق بند «ث» ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی، صدور حکم و اجرای مجازات او قابل تعلیق و تعویق نخواهد بود.
حتما بخوانید: محاربه و مجازات آن