الزام به رفع تصرف عدوانی (حقوقی)
در یک دسته بندی کلی دعاوی به منقول و غیرمنقول تقسیم می شوند و دعاوی غیرمنقول نیز به دعوای مالکیت و تصرف دسته بندی می شود.
در دعوای مالکیت شخص بر اساس مالک دانستن خود و حق دایمی و انحصاری که قانون در خصوص مالکیت به او اعطا کرده اقامه دعوا می کند و قاعدتا به سند مالکیت خود استناد می کند
اما در دعاوی تصرف که ما امروز به مهم ترین مصداق آن یعنی الزام به رفع تصرف عدوانی می پردازیم
اصلا بحث مالکیت مطرح نمی شود و آنچه مهم است فقط تصرفات قبلی خواهان است.
تصور کنید شخصی برای مدتی متصرف یک ملک بوده و نفر دیگری وارد ملک می شود و او را از تصرفات قبلی محروم می کند
در این حالت شخص خواهان باید به دادگاه مراجعه کند و اقامه دعوای الزام به رفع تصرف عدوانی علیه خوانده انجام دهد
و طبق ماده ۱۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه در صورتی به نفع خواهان رای می دهد که به نحو مقتضی احراز کند، خوانده ملک مورد تصرف خواهان را بدون رضایت او و به غیر وسیله قانونی تصرف کرده است.
خواهان برای طرح این دعوا نیازی به اثبات مالکیت خود ندارد و آنچه مورد حمایت قانون گذار در این دعوا است فقط تصرف خواهان است.
نکات مهم در دعوای الزام به رفع تصرف عدوانی
دلایل مالکیت
۱-همان گونه که اشاره شد رسیدگی به مالکانه بودن تصرفات در دعوای مالکیت صورت می گیرد
و در دعوای تصرف دادگاه وارد دلایل مالکیت نمی شود.
حتی اگر سرایدار و خادم و کارگر و هر امین دیگری در ملک متصرف باشند مالک حق ندارد آنها را بدون رعایت قوانین از ملک اخراج کند و به تصرفات آنها خاتمه دهد
طبق ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی این اشخاص اگر بعد از ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک از ملک رفع تصرف ننمایند متصرف عدوانی محسوب می شوند
نوع تصرف
۲-تصرف خوانده باید به غیر وسیله قانونی و بدون رضایت خواهان باشد
پس اگر تصرف در ملک در اجرای حکم دادگاه صالح یا سایر مراجع ذی صلاح مثلا اجرای ثبت باشد چون تصرف با وسیله قانونی است ارکان دعوای تصرف عدوانی محقق نمی گردد.
مدت تصرف ملک
۳-در قانون آیین دادرسی مدنی و سایر قوانین در این خصوص که خواهان دعوا باید چه مدت متصرف ملک باشد
تا قانون گذار از او حمایت کند سخنی گفته نشده است که سبب ابراز احتمال های گوناگونی می گردد
شاید قانون گذار با سکوت در این مورد قصد داشته تصرفات کوتاه مدت خواهان را نیز مورد حمایت قرار دهد
مثلا شخصی که ۳ ماه متصرف یک ملک بوده است آیا تصرف کوتاه مدت او مورد پشتیبانی قانون گذار قرار می گیرد؟
نظر دیگر این است که مدت تصرفات خواهان و کافی و ناکافی بودن آن را قضات تشخیص می دهند که در این مورد محتمل است که نظرهای گوناگونی از شعب مختلف دادگاه ها صادر شود.
و نظر سوم که موثر در افزایش نظم دادرسی است بر این اعتقاد است که سال های طولانی در عرف و قانون تصرفات کمتر از یک سال معتبر نبوده است و مشمول حمایت قانون گذار نمی باشد.
دعوای کیفری
۴-دعوای الزام به رفع تصرف عدوانی را می توان به صورت کیفری نیز مطرح کرد و در این دعوا شاکی موظف به اثبات مالکیت خود می باشد
و اگر شکایت شخص به علت احراز نشدن مالکیتش رد شود همچنان قادر به طرح دعوای حقوقی است.
دعوای موجر علیه مستاجر
۵- آیا موجر بعد از اتمام قرارداد اجاره می تواند علیه مستاجر اقدام به طرح دعوای الزام به رفع تصرف عدوانی کند؟
با توجه به این امر که در قراردادهای اجاره شرایط خاصی برای تخلیه و استرداد پیش بینی شده است
موجر نمی تواند اقدام به طرح چنین دعوایی کند و مستند به تبصره ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی دعوای موجر محکوم به رد است.
۶-اگر متصرف عدوانی در ملک اقدام به کاشتن درخت کرده یا بنایی ساخته باشد فقط در صورتی بنا و درخت ها قلع و قمع نمی شوند
که او مدعی مالکیت باشد و ظرف یک ماه از تاریخ اجرای حکم به دادگاه صلاحیت دار دادخواست بدهد.
انتقال ملک
۷-اگر شخصی اقدام به تصرف عدوانی ملک کند و سپس آن را به دیگری انتقال دهد
آیا خواهان می تواند علیه منتقل الیه اقدام به طرح دعوای تصرف عدوانی نماید؟
بعضی محاکم اعتقاد دارند که دعوای تصرف عدوانی علیه منتقل الیه غیر قابل استماع است
و دعوای صحیح در این خصوص خلع ید است اما بعضی محاکم بر این باور هستند که انتقال ملک تاثیری در این مورد ندارد
و هدف از مقررات تصرف عدوانی این است که خواهان به سرعت به وضعیت و شرایط قبل از تصرف عدوانی بازگردد
پس نقل و انتقال مانع طرح دعوای تصرف عدوانی نیست. ( نظریه مشورتی ۶۳۳/۱۴۰۰/۷ مورخ ۳۰/۸/۱۴۰۰ قوه قضاییه)
در مطالب بعدی در خصوص الزام به رفع تصرف عدوانی کیفری نیز صحبت خواهیم کرد.
اگر در این زمینه نیاز به مشورت با وکیل دارید با شماره های ما تماس بگیرید
021-58784
021-88657789
0998-1288800
خب اگه طرف مقابل سند مالکیتش رو بیاره چی؟ اونوقت دادگاه به نفع مالک رای میده یا متصرف؟
درود، در دعوای الزام به رفع تصرف عدوانی دادگاه حق ندارد دلایل مالکیت و از جمله سند مالکیت را بررسی کند و اگر مالک سند مالکیت اش را به دادگاه ارایه کند نیز حکم به نفع متصرف صادر خواهد شد البته باید عناصری که در متن به آن اشاره کردیم موجود باشد.