در چه شرایطی می توانیم قرارداد را فسخ کنیم. امروز با این بحث در خدمت شما هستیم.
فسخ قرارداد یکی از موارد سقوط تعهدات می باشد که اکثراً به وسیله خیارهایی که در قانون پیش بینی می شود محقق می گردد.
معنای خیار
خیار در فرهنگ لغت به معنای اختیار داشتن می باشد.
معنای حقوقی خیار هم دور از معنای آن در فرهنگ لغت نیست.
خیار در اصطلاح حقوقی به معنای اختیاری است که برای فسخ قرارداد به یکی از طرفین قرارداد یا هر دوی آنها یا شخص سومی اعطاء می گردد.
خیار در چه قراردادهایی وجود دارد
خیاراتی که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم در همه قراردادهای لازم وجود دارد.
در اصطلاح حقوقی لازم به عقدی می گویند که دو طرف حق برهم زدن آن را ندارند برعکس عقود جایز که طرفین حق به هم زدن آن را دارند
مثلاً در عقد وکالت، وکیل هر موقع که بخواهد می تواند استعفاء بدهد و موکل هرگاه که بخواهد می تواند وکیلش را از وکالت عزل کند چرا که عقد وکالت عقدی جایز می باشد
اما عقد بیع ( خرید و فروش) عقدی لازم است یعنی فروشنده و خریدار بدون رضایت یک دیگر نمی توانند عقد را به هم بزنند یا از آن عدول کنند
مگر اینکه با استناد به خیارات قانونی در صدد فسخ عقد برآیند چرا که عقد بیع لازم می باشد.
خیارات
قانون مدنی خیارات زیر را به عنوان خیارهایی که می توانیم به استناد آنها معامله را فسخ کنیم در اختیار دو طرف قرارداد
یا شخص سوم قرار می دهد
۱-خیار شرط
۲-خیار رویت و تخلف وصف
۳-خیار غبن
۴-خیار عیب
۵-خیار تدلیس
۶-خیار تبعض صفقه
۷-خیار تخلف شرط
باید بدانید که هرچند این خیارها در تمامی قراردادها جاری است اما با طبیعت بعضی قراردادها مخالف است و در آنها راه ندارد مثلاْ در عقد صلحی که به صورت مجانی منعقد می گردد خیار غبن جاری نمی شود و یکی از طرفین قرارداد نمی تواند ادعا کند که در قرارداد مغبون شده است.
خیار شرط
هرگاه در معامله شرط شود که یکی از طرفین معامله یا هر دو طرف یا نفر سوم در مدت معینی حق فسخ معامله را داشته باشد این معامله خیاری است و به آن خیار شرط می گویند
خیار شرط را فراوان در معامله های خود مشاهده می کنیم و قوانین خاصی نیز بر آن حکم فرما است که اگر رعایت نشود
معامله را در معرض خطر جدی قرار می دهد
به عنوان مثال اگر برای این خیار مدت معین نشود هم شرط خیار و هم بیع باطل است.
خیار رویت و تخلف وصف
تصور کنید که امروز خانه را می بیند یا فرشی را مشاهده می کنید و ماه بعد بدون بازدید مجدد نسبت به خرید خانه یا فرش اقدام می کنید با این گمان که حتماْ خانه یا فرش همان اوضاع و احوالی را دارند که که ماه قبل داشته است
بعد از انعقاد معامله و تحویل کالا متوجه می شوید که اشتباه می کنید و این گونه نبوده است و جنسی که خریده اید با آنچه قبلا مشاهده کرده بودید متفاوت است قانون گذار در این جا برای رفع ضرر از شما اختیار فسخ معامله را برایتان مقرر کرده است.
خیار غبن
غبن به معنای گول زدن و فریب دادن است.
هرکدام از طرفین معامله که در معامله دچار غبن فاحش گردد بعد از علم و آگاهی به غبن می تواند معامله را فسخ کند.
شاید از ما سوال کنید که در چه شرایطی غبن در معامله محقق می گردد؟ در پاسخ باید بگوییم که غبن به طور عرفی مورد سنجش قرار می گیرد.
تایید فسخ معامله به علت خیار غبن
خیار عیب
اگر بعد از معامله آشکار شود که مال مورد معامله معیوب می باشد طرفی که مال معیوب دریافت کرده است حق دارد که معامله را فسخ کند.
باید بدانید که تشخیص عیب نیز برحسب زمان و مکان می تواند متفاوت باشد و
شرایط معامله نیز در آن موثر می باشد مثلاْ دقت نظری که عرف در مورد اجناس دست اول دارد قابل مقایسه با اجناس دست دوم نمی باشد و مفهوم عیب در این دو دسته کالا با یکدیگر متفاوت می باشد.
نکته بسیار مهم در مورد خیار عیب این است که خیار عیب بعد از علم به آن فوری است یعنی شخص به محض اطلاع از خیار عیب باید آن را فسخ کند.
خیار تدلیس
در چه شرایطی می توانیم قرارداد را فسخ کنیم. این بحث را با خیار تدلیس ادامه می دهیم.
تدلیس عملیات و کارهایی است که موجب فریب طرف مقابل می گردد و او را به انجام معامله ترغیب می کند
تفاوت تدلیس با خیار عیب در این است که در تدلیس معمولا سوءنیتی برای پوشش قضیه در میان می باشد.
البته بسیاری از موارد تدلیس و عیب با یکدیگر هم پوشانی پیدا می کند و شخص برحسب نیاز می تواند به یک کدام از آنها استناد کند.
به عنوان مثال شخصی برای اینکه خودرو را با قیمت بالاتری به فروش برساند کیلومتر خودرو را دستکاری می کند و ادعا می کند که کارکرد ماشین کم می باشد در این حالت برای خریدار هم خیار عیب محقق می شود و
هم خیار تدلیس که می تواند بر حسب نیاز از یک کدام از آن موارد استفاده کند.
تایید فسخ معامله به علت خیار تدلیس
خیار تخلف شرط
هرگاه شروط ضمن عقد به نفع یکی از طرفین مقرر شده باشد و طرف دیگر از انجام شرط تخلف کند طرفی که شرط به نفع او بوده می تواند عقد را فسخ کند.
اسقاط کافه خیارات
تا بدین جا سعی کردیم در اکثر خیارهای قانونی که در معاملات برای طرفین مقرر می شود صحبت کنیم و مهم ترین آنها را مورد بررسی قرار دادیم اما باید بدانید که استفاده از این خیارها زمانی امکان پذیر می باشد که شما در معامله خود خیارات قانونی را ساقط نکرده باشید
شاید شما هم اصطلاح اسقاط کافه خیارات را شنیده باشید که در اکثر معامله های ماشین و خودرو درج می گردد
این عبارت به معنای چشم پوشی از حق فسخی می باشد که قانون گذار با خیارهای قانونی به شما اعطاء می کند
البته ولو با درج این عبارت باید بدانید که بعضی از خیارها قابل اسقاط و چشم پوشی نمی باشند و
اسقاط آنها منافی نظم عمومی معاملات می باشد.
اسقاط کافه خیارات یعنی چه
طرز صحیح و قانونی فسخ معامله
در چه شرایطی می توانیم قرارداد را فسخ کنیم. این بحث را با طرز صحیح فسخ معامله به پایان می بریم.
در مقاله دیگری تحت عنوان تایید فسخ معامله به طور مفصل به بحث این بحث پرداخته ایم
در این جا به طور خلاصه می گوییم که برای انجام صحیح فسخ معامله باید اموری را رعایت کنید
اگر شرایط قراردادتان فسخ معامله را ایجاب می کرد باید ابتدا به طریقی فسخ را به اطلاع طرف مقابل برسانید
و سپس تایید فسخ را از دادگاه درخواست کنید.
