تجدیدنظر خواهی در امور حقوقی
تجدیدنظرخواهی حقوقی موضوع بحث امروز ما است.
یکی از روش های اعتراض به آرا دادگاه نخستین یا بدوی تجدیدنظر خواهی است.
ما در این مقاله قصد داریم تا به پرسش هایی از قبیل تجدیدنظر خواهی چیست؟ تجدیدنظر خواهی نسبت به کدام آرا دادگاه صورت می گیرد و چه شرایط و مراحلی دارد بپردازیم پس تا پایان با ما همراه باشید.
تجدیدنظر خواهی چیست؟
یکی از حقوق شهروندان در نظام حقوقی ایران رسیدگی دو مرحله ای نسبت به آرای دادگاه ها است چون احتمال دارد که قاضی دادگاه بدوی در رسیدگی دچار اشتباه شده باشد مرحله دومی نیز برای رسیدگی پیش بینی می گردد تا احتمال خطا در پرونده ها کمتر گردد و حقوق افراد در معرض تضییع قرار نگیرد.
تجدیدنظر در لغت به معنای بازنگری و اصلاح کردن است و تعریف حقوقی اصطلاح تجدیدنظر خواهی نیز با معنای لغوی آن تفاوت چندانی ندارد و مترادف قضاوت دوباره در خصوص امری است.
طبیعی است که شخصی به رای صادر شده از دادگاه هنگامی که به ضرر اوست اعتراض داشته باشد و خواستار بازبینی اعمال دادگاه نخستین رسیدگی پرونده در مراجع بالاتر از مرجع کنونی و صدور حکم مقتضی باشد
بر همین اساس شخص معترض به رای (تجدیدنظر خواه) با ارسال دادخواست تجدیدنظر به مراجع بالاتر بازنگری و اصلاح رای صادره در دادگاه بدوی را درخواست می کند.
کدام آرا قابل تجدیدنظر هستند؟
شاید اغراق نباشد که بگوییم اکثر آرای دادگاه های بدوی قابل تجدیدنظر می باشند و فقط تعداد کمی از آنها غیر قابل تجدیدنظر هستند.
در زیر به آرای قابل تجدیدنظر اشاره می کنیم
1.آرای دعاوی مالی:
- دعاوي مالي كه خواسته يا ارزش آن از 3 ميليون ریال ( 300 تومان) بیشتر باشد. حتی اگر محکوم به حکم 3 میلیون ریال یا کمتر باشد و یا حکم بر بی حقی خواهان صادر شود.
توجه داشته باشید در صورتی که خواهان پس از تقدیم دادخواست در هر یک از مراحل دادرسی نخستین خواسته ی خود را کاهش دهد و در صورت تغییر، خواسته یا ارزش آن از 3 میلیون ریال کمتر شود امکان تجدیدنظرخواهی ساقط و رای صادر شده قطعی خواهد بود.
همچنین در صورتی که افزایش خواسته و ارزش آن در مهلت های مقرر و پس از ارائه دادخواست انجام گیرد مبنای تجدیدنظرپذیری از حکمی که صادر می شود قرار می گیرد.
در آرا صادر شده در دعاوی مالی که از دادگاهی که به جنبه کیفری امر رسیدگی نموده و همراه با جنبه کیفری عنوان دیه، ارش یا خسارت ناشی از جرم صادر شده و خواسته و ارزش آنها از سه میلیون ریال کمتر است، از آنجا که حکم و جنبه کیفری رای قابل تجدیدنظر خواهی و فرجام است رای صادر شده راجع به دیه ، ارش و یا ضرر و زیان ناشی از جرم نیز به تبع آن قابل تجدیدنظر خواهد بود.
2.آرای دعاوی غیر مالی:
- تمامی آرا و احکام صادر شده در دعاوی غیر مالی از قبیل دعوای خلع ید و دعوای زوجیت قابل تجدیدنظر می باشند .
3.آرا راجع به متفرعات دعوا:
- رای های مربوط به متفرعات دعوا (مثل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، خسارت ناشی از تاخیر در پرداخت دین و ….) در صورتی قابل تجدیدنظر خواهند بود که اصل دعوای مطرح شده قابل تجدیدنظر باشد.
متفرعات دعوا حق و حقوقی است که علاوه بر اصل خواسته قابل مطالبه است و این مطالبه نیازمند طرح دعوای مستقل و جداگانه نیست و تنها به صرف مطرح و درخواست آن در دادخواست، قابل رسیدگی است.
بر این اساس از آنجایی که آرا صادر شده در دعوای مالی با خواسته و ارزش بیش از 3 میلیون ریال و تمامی آرای صادر شده در دعاوی غیر مالی قابل تجدیدنظر هستند آرا مربوط به متفرعات آنها از قبیل هزینه دادرسی، هزینه واخواست اسناد تجاری، حق الوکاله وکیل و … بسته به آنها قابل تجدیدنظر است خواه خوانده محکوم به پرداخت آنها شده باشد خواه خواهان محکوم به بی حقی شده باشد امکان تجدید نظر خواهند داشت.
حتی اگر مورد خواسته و یا مورد حکم واقع شده کمتر از 3 میلیون ریال باشد.(مثلا تفاوتی ندارد که حق الوکاله یا هزینه دادرسی از 3 میلیون ریال کمتر باشد یا نباشد همین که خواسته اصل دعوا قابل تجدیدنظر خواهی باشد کافی است.)
4.تصمیمات حسبی:
- براساس ماده 27 قانون امور حسبی تمامی تصمیمات دادگاه در امور حسبی قابل تجدیدنظر و فرجام خواهی نیست مگر در موارد استثنا
البته ضوابط حاکم بر امور حسبی با ضوابط حاکم مقرر بر آیین دادرسی مدنی متفاوت می باشد.
مطابق ماده 27 ق.ا.ح حکم عزل وصی، قیم یا ضم امین ، رای حجر، بقای حجر و یا رد درخواست حجر و …. قابل تجدیدنظر خواهند بود.
کدام قرار ها قابل تجدیدنظر هستند؟
براساس ماده 332 ق.ج. قرارهای زیر درصورتی که احکام راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشند، قابل پژوهش و تجدیدنظر هستند.
- قرار ابطال دادخواست یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شود.
- قرار رد دعوا یا عدم استماع دعوا.
- قرار سقوط دعوا.
- قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا.
- بیشتر بخوانید: قرار چیست
جهات تجدیدنظر:
بحث تجدیدنظرخواهی حقوقی را با جهات تجدیدنظرخواهی ادامه می دهیم.
تجدیدنظر خواهی با استناد به یکی از ادعاهای زیر صورت می گیرد:
- ادعاي عدم اعتبار مستندات دادگاه
- ادعاي فقدان شرايط قانوني شهادت شهود.
- ادعاي عدم توجه قاضي به دلايل ابرازي.
- ادعاي عدم صلاحيت مرجع و قاضی صادر كننده رأي
- ادعاي متعارض بودن رأی با موازين شرعی و يا قوانین و مقررات.
همان طور که گفتیم تجدیدنظرخواهی به استناد یکی از دلایل فوق انجام می شود و لزوماً نیازی به استناد به یکی از این جهات نمی باشد
بلکه اگر یک کدام از این جهات در پرونده شما وجود داشته باشد اما شما به آن اعتراض نکرده باشید
نیز دادگاه تجدید نظر می تواند به استناد آن جهت رای دادگاه بدوی را نقض کند.
مهلت تجديدنظرخواهی:
مهلت تجدیدنظر برای افراد مقیم و ساکن ایران 20 روز از تاریخ ابلاغ یا انقضای مهلت واخواهی خواهد بود و این مهلت برای اشخاص مقیم و ساکن خارج از ایران 2 ماه از تاریخ مذکور است.
درصورتی که یکی از اشخاصی که حق تجدیدنظر خواهی دارند قبل از انقضاء مهلت محجور، ورشکسته یا فوت شود، مهلت تجدیدنظر خواهی از تاریخ ابلاغ حکم یا قرار محجور به قیم، ورشکسته به مدیر تصفیه و در صورت فوت به وراث یا قائم مقام و یا نماینده قانونی وراث آغاز خواهد شد.
در صورتی که شخص دادخواست تجديدنظر را در مهلت قانوني به دفتر دادگاه صادركننده رأي يا دفتر شعبه اول دادگاه تجديدنظر تقدیم کند، مدير دفتر دادگاه بدوي پس از تكميل آن، پرونده را ظرف 2 روز به مرجع تجديدنظر ارسال می کند و در صورتي كه دادخواست خارج از مهلت به دادگاه ارائه شود و
يا در مهلت قانوني رفع نقص نگردد، به موجب قرار دادگاه صادركننده رأي نخستین رد خواهد شد ، اين
قرار ظرف بيست روز از تاريخ ابلاغ در مرجع تجديدنظر قابل اعتراض است و رأي دادگاه تجديدنظر قطعي است.
اگر شخص متقاضی در مهلت قانونی مقرر دادخواست تجديدنظر را به مراجع مذكور تقديم نکند، متقاضي تجديدنظر ضمن بیان دلیل و عذر خود تقاضاي تجديدنظر را به دادگاه صادركننده رأي تقديم می کند.
دادگاه مكلف است ابتدا به عذر و دلیل تاخیر تجدیدنظرخواهی شخص كه موجب عدم تقديم تجدیدنظر خواهی در مهلت مقرر بوده رسيدگي و
درصورت وجود عذر موجه نسبت به پذيرش دادخواست تجديدنظر تصمیم مقتضی اتخاذ می کند.
بیشتر بخوانید: واخواهی چیست و چگونه صورت می گیرد؟
عذر موجه چیست؟
بحث تجدیدنظرخواهی حقوقی را با بحث عذر موجه ادامه می دهیم.
موارد زیر جز عذر موجه محسوب می گردد:
- مرضی که مانع حرکت است .
- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد .
- حوادث قهریه از قبیل سیل ، زلزله ، و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست تجدید نظر در مهلت مقرر ممکن نباشد .
- توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست تجدیدنظر تقدیم کرد .
دادخواست تجدیدنظر و نکات آن:
در تجدیدنظر خواهی بايد نكات زير قيد شود:
- نام و نام خانوادگي و اقامتگاه و ساير مشخصات تجديدنظر خواه و وكيل او درصورتي كه دادخواست را وكيل تنظیم و تقدیم کرده باشد.
- نام و نام خانوادگي، اقامتگاه و ساير مشخصات طرف مقابل.
- حكم يا قراري كه از آن درخواست تجدیدنظر دارید.
- دادگاه صادركننده رأي.
- تاريخ ابلاغ رأي.
- دلايل و جهات تجديد نظر خواهي.
اگر قصد دارید نسبت به رای دادگاه تجدیدنظرخواهی کنید می توانید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارائه موارد نام برده در بالا نسبت به ثبت دادخواست تجدیدنظر و ارسال آن به مرجع مربوطه اقدام کنید.
انواع رأی دادگاه تجدیدنظر استان:
- تأیید رأی: چنانچه دادگاه تجدیدنظر، رأی دادگاه بدوی را صحیح تشخیص دهد، آنرا تأیید و به منظور اجرا آن را به دادگاه بدوی ارسال می نماید.
- تأیید رأی ضمن اصلاح: در صورتی که دادگاه تجدیدنظر در رأی دادگاه نخستین غیر از اشتباهاتی ماننده اشتباه در اعداد، ارقام ، مشخصات طرفین و یا از قلم افتادگی در آن قسمت از خواسته که به اثبات رسیده، اشکال دیگری ملاحظه نکند ضمن اصلاح رأی، آن را تأیید خواهد کرد.
- نقض رأی: در موارد زیر دادگاه تجدیدنظر نسبت به رای دادگاه بدوی اقدام می کند:
- عدم صلاحیت دادگاه بدوی: هرگاه دادگاه تجدیدنظر، دادگاه نخستین را فاقد صلاحیت محلی یا ذاتی تشخیص دهد، رای را نقض کرده و پرونده را به مرجع صالح ارسال می کند.
- موجه بودن ادعای تجدیدنظر خواه: چنانچه دادگاه تجدیدنظر ادعای تجدیدنظرخواه را موجه تشخیص دهد، رأی دادگاه بدوی را نقض و رأی شایسته و مقتضی صادر می‌نماید.
- درغیر این‌صورت با رد درخواست و تأیید رأی، پرونده را به‌دادگاه بدوی اعاده خواهد کرد.
نمونه دادخواست تجدیدنظر خواهی از آرا حقوقی
بحث تجدیدنظرخواهی حقوقی را با نمونه دادخواست به انتها می رسانیم.
به نام خدا
ریاست گرانقدر شعبه……………..
با سلام؛ احتراماً به استحضار میرساند؛
اینجانب …… نسبت به دادنامه شماره…..که در تاریخ ……. از شعبه … دادگاه عمومی حقوقی شهرستان …… صادر گردیده و در تاریخ …….. به این جانب ابلاغ شده است؛ معترض و درخواست تجدیدنظر خواهی و رسیدگی و صدور رای شایسته را از محضر شما دارم. به پیوست دادنامه، وکالت نامه و دادخواست تجدیدنظر.
محل مهر و امضا
مطالب تصادفی