شرایط رفع سوء اثر از چک برگشتی
شرایط جدید رفع سوء اثر از چک برگشتی موضوع بحث امروز ما است.
با توجه به آمار بالای صدور چک برگشتی در نظام بانکی ایران، قانون گذار در سال 1397 با اصلاح مقررات قانون چک موارد جدیدی را به نفع دارنده چک پیش بینی کرد
و در نظام کلی چک نیز تغییرات فراوانی به وجود آورد تغییراتی که بسیاری از مردم هنوز از آن ناآگاه هستند
و به سبب این ناآگاهی حقوق خود را در رابطه با چک از دست می دهند
به عنوان مثال در این قانون
1-اگر مالکیت دارنده در سامانه صیاد ثبت نشده باشد چک مشمول قانون صدور چک نخواهد بود و از امتیازهای این قانون همچون
نقد شدن سریع چک های برگشتی و اجراییه مستقیم بی بهره می ماند.
و در این خصوص فقط اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد به دارنده تسلیم می گردد
حتما بخوانید:تعیین تکلیف چک های ثبت نشده در سامانه صیاد
2-پشت نویسی چک نیز در این قانون ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت نویسی چک شده است.
3-اگر وجه چک به علتی پرداخت نگردد با درخواست دارنده چک بانک فوراً غیر قابل پرداخت بودن آن را در سامانه یک پارچه بانک مرکزی ثبت می کند وتا هنگامی که از چک رفع سوء اثر نشود محدودیت های زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال می کند
محدودیت ها
الف – عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید
ب – مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده
که تحت هر عنوان نزد بانک یا موسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی
ج- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی
د- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
ذکر این نکته ضروری است که غیر قابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک به صورت آنلاین ( برخط) به اطلاع تمامی بانک ها و موسسات اعتباری می رسد
و تمامی آنها موظف هستند که پس از گذشت بیست و چهار ساعت اقداماتی که به آن اشاره کردیم را انجام بدهند.
و تنها استثنای این اقدمات در خصوص بنگاه های اقتصادی است که اگر این محدودیت ها سبب اخلال در امنیت اقتصادی استان بشود برای مدتی به حالت تعلیق در می آید.
رفع سوء اثر از چک
شرایط جدید رفع سوء اثر از چک برگشتی را با مواردی که در قانون جدید ذکر گردیده ادامه می دهیم.
حال اگر دچار چنین مشکلی شدیم چگونه باید از چک رفع سوء اثر کنیم تا از محدودیت هایی که به آن اشاره کردیم نیز رهایی پیدا کنیم؟
طبق قانون در هر یک از مواردی که در زیر به آنها اشاره می کنیم بانک بعد از انجام آن باید مراتب را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعلام کند تا سریع و به صورت آنلاین ( برخط) از چک رفع سوء اثر شود.
1- واریز کسری مبلغ چك به حساب جاري نزد بانك محال علیه و ارائه درخواست مسدودی به مدت یك‌سال
واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محال علیه و ارائه درخواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و
حداکثر به مدت یک سال، ظرف مدت سه روز واریز مبلغ را به شیوه ای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.
البته این ماده زمانی کاربرد دارد که حساب جاری شخص در بانک باز باشد
و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد در غیر این صورت و زمانی که مراجع قضایی نسبت به انسداد حساب اقدام کرده اند
بانک نمی تواند نسبت به درخواست مسدودی مشتری ترتیب اثر بدهد
چرا که قبلاً حساب جاری شخص توسط مراجع صالح قضایی مسدود گردیده است و بانک حق هیچ گونه دخل و تصرف حقوقی در حساب آن شخص را ندارد.
این نکته را مدنظر داشته باشید که زمان مسدودی چک جهت رفع سوءاثر در گذشته دو سال بوده و هم اکنون طبق قانون به یک سال کاهش یافته است.
حتما بخوانید: مغایرت میان اطلاعات ثبت شده سامانه صیاد با برگه چک
2- ارائه لاشه چك برگشتی
لاشه چک برگشتی توسط مشتری به بانک اعطاء می شود و این امر قرینه ای است که صاحب حساب نسبت به پرداخت بدهکاری خود اقدام کرده است و البته بانک در برابر دریافت لاشه چک به مشتری رسید تحویل می دهد.
3-ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده (ذی نفع) چك به بانك
طبق آیین نامه های بانک مرکزی این روش فقط در صورتی در رفع سوء اثر معتبر است و بانک به آن ترتیب اثر می دهد
که ارایه لاشه چک به بانک به علت حوادثی امکان پذیر نباشد مثلا به علت به سرقت رفتن یا مفقودی چک.
در این صورت ذی‌نفع چک یعنی شخصي که گواهينامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است
می تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمي، ضمن اقرار به عدم واگذاری چک به ثالث، رضایت خود را نسبت به طرف مقابل اعلام کند.
در اين صورت، بانک با دریافت رضايت‌نامه رسمی، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند.
البته اگر ذی‌نفع چک شخص حقوقي دولتی و يا نهاد عمومی غيردولتی باشد،
می تواند با ارائه نامه رسمی، رضايت خود را اعلام کند و بانک با دريافت رضايت‌نامه مزبور،
نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند و دیگر الزامی به حضور در دفاتر اسناد رسمی نیست.
4-ارائه نامه رسمی از مرجع قضائی یا ثبتی ذی‌صالح مبنی بر اتمام عمليات اجرایي در خصوص چك
در این خصوص مقصود ارائه نامه از مرجع ثبتی ذی‌صالح مقصود می باشد.
5-ارائه حكم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چك
6-سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهينامه عدم پرداخت مشروط
به عدم طرح دعواي حقوقي یا کيفري در خصوص چك توسط دارنده
در نظر داشته باشید که طبق قانون قدیم زمان رفع سوء اثر از چک هفت سال بود
که ملاحظه می کنید طبق قانون جدید این زمان به سه سال کاهش یافته است.
بانک وظیفه دارد بنا به درخواست مشتری و به منظور آگاهی او از سوابق چک‌های برگشتی اش در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی،
اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی مشتری با درج تاريخ برگشت چک کند.
حتما بخوانید: آیا می توانیم صادر کننده را اجبار به ثبت چک در سامانه صیاد کنیم؟
