قرارداد شفاهی

قرارداد شفاهی یکی از رایج‌ترین انواع توافق‌هاست ( به خصوص در فرهنگ ایرانی) که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند، اما چالش‌های قانونی آن پیچیدگی های خاص خود را دارد.

   در دنیای امروزی، بسیاری از افراد به دلایل مختلف به جای تنظیم قرارداد کتبی، توافق‌های خود را به صورت شفاهی انجام می‌دهند.

 قرارداد شفاهی هرچند از نظر قانونی معتبر است، اما اثبات و اجرای آن در بسیاری از موارد می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

در این مقاله قصد داریم صفر تا صد قرارداد شفاهی و راه های اثبات قرارداد شفاهی را بررسی کنیم و به سوال شما و سوال های که در زیر مطرح می کنیم پاسخ می دهیم.

۱-زبونی قرارداد بستیم، تلفنی تمدید کردیم، چگونه قرارداد را اثبات کنم؟

۲-قرارداد شفاهی داریم و با هم کار می کنیم اما طرف مقابل بعضی از بندهای قرارداد را قبول ندارد چه کنم؟

۳-با طرف مقابل سال ها است قرارداد شفاهی دارم و بر اساس قرارداد شفاهی کار می کنیم اما در مورد شرایط فسخ هیچ وقت صحبت نکردیم، چگونه می توانم قرارداد شفاهی را فسخ کنم؟

۴-آیا اقاله قرارداد شفاهی ممکن است؟

۵-آیا قرارداد شفاهی در معاملات بزرگ مثل خرید و فروش ملک هم معتبر است؟

۶-اگر یکی از طرفین قرارداد شفاهی فوت کند، وضعیت قرارداد چه می‌شود؟ آیا قرارداد هم از بین می رود؟ آیا قرارداد فسخ می شود؟

۷-آیا توافقات شفاهی در دادگاه به راحتی قابل اثبات هستند؟ چگونه می‌توانم مدارک لازم را جمع‌آوری کنم؟ دادگاه چه دلایلی را قبول می کند؟

قرارداد شفاهی

در فرهنگ ایرانی ضرب المثل های فراوانی وجود دارد که نشان از اعتبار حرف و سخن و توافق های شفاهی در اذهان مردم دارد. مثلا:

حرفش، حرف است.

حرف مرد یکی است.

مرد است و قولش.

حرف مرد دو تا نمیشه.

مرد کسی است که اگر سرش بره، حرفش نمیره

 این گفته‌ها نشان‌دهنده اهمیت قول و توافق‌های شفاهی در باورهای مردم است.

 در گذشته، سخن یک فرد سندی معتبر محسوب می‌شد و اعتماد به قول‌ها جزء اصول اخلاقی و اجتماعی بود.

 اما آیا این اعتماد در روزگار امروز همچنان کاربرد دارد؟

در دنیای پر از پیچیدگی‌های امروز، اعتماد کردن به سخنان و حرف های افراد دشوار است.

 به‌ویژه در مواردی که توافق‌ها شامل موضوعات مالی، کاری، یا حقوقی باشند، نوشتن قرارداد کتبی نه‌تنها ضروری بلکه حیاتی است.

 اما اگر چنین قراردادی کتبی نشود، چه اتفاقی برای طرفین می‌افتد؟ 

آیا قانون‌گذار توافق‌های شفاهی را به رسمیت می‌شناسد، یا فقط توافق‌های کتبی معتبر هستند؟

مزایا و معایب قراردادهای شفاهی

به طور کلی می توانیم مزایا و معایب قرارداد شفاهی را در موارد زیر خلاصه کنیم:

 

معایب قرارداد شفاهی                                                                                                                 مزایای قرارداد شفاهی
اثبات قرارداد شفاهی سخت است	قرارداد ساده و سریع منعقد می گردد.
احتمال بروز سوء تفاهم زیاد است	در هزینه ها صرفه جویی می شود
جزییات قرارداد معین نمی شود	برای توافق های روزمره مناسب تر است.
عرف جایگزین اراده طرفین می شود ( در موارد ابهام)	قرارداد شفاهی نشان از اعتماد طرفین به یکدیگر دارد.

 

اعتبار قرارداد شفاهی

آیا حرف ها به اندازه نوشته ها اعتبار دارند

در روزگار امروزی، که بیشتر امور به صورت کتبی و رسمی انجام می‌شوند، این تصور رایج است که توافق‌های شفاهی اعتبار چندانی ندارند.

 اما این باور، از لحاظ قانونی کاملاً نادرست است.

 توافق‌های شفاهی نیز، در صورتی که قابل اثبات باشند، به اندازه قراردادهای کتبی معتبر و محترم هستند.

مفهوم قرارداد از دیدگاه حقوقی

 واژه “قرارداد” به معنای پیمان یا عهد است. در قرآن کریم نیز تأکید شده است: “ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به پیمان‌های خود وفا کنید.

 از منظر قانون مدنی، قرارداد عبارت است از تعهد یک یا چند نفر در برابر یک یا چند نفر دیگر که مورد قبول طرفین قرار گیرد.

 به عبارتی، آنچه اهمیت دارد، توافق اراده‌ها برای انعقاد قرارداد است؛ خواه این توافق شفاهی باشد، خواه کتبی، و حتی از طریق مکاتبه‌ای (که در حقوق به عنوان “عقد مکاتبه‌ای” شناخته می‌شود).

برای مشاوره با وکیل متخصص قراردادها با شماره های ما تماس بگیرید

۰۲۱-۵۸۷۸۴

۰۲۱-۸۸۶۵۷۷۸۹

۰۹۹۸-۱۲۸۸۸۰۰

نحوه اثبات قرارداد شفاهی

 اگرچه توافق شفاهی معتبر است، اما اثبات آن نیازمند استفاده از ابزارهای قانونی مشخصی است.

 بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، دلایل مختلفی می‌تواند برای اثبات وجود قرارداد به‌کار گرفته شود.

 به محض اثبات توافق شفاهی، می‌توان الزام به ایفای تعهدات قراردادی را علیه طرف متعهد مطرح کرد.

هموطن گرامی از ارایه مشاوره رایگان معذور هستیم

اصل آزادی قراردادها

 مطابق ماده ۱۰ قانون مدنی، که به اصل آزادی قراردادها مشهور است: “قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.”

این اصل نشان‌دهنده اعتبار و اهمیت قراردادهای شفاهی و کتبی به یک اندازه است.

علل مکتوب نکردن قرارداد

در جامعه امروز، بسیاری از افراد هنوز تمایلی به مکتوب کردن قراردادهای خود ندارند. این رفتار، ریشه در عوامل مختلفی دارد که هرکدام بازتاب‌دهنده جنبه‌هایی از فرهنگ و رفتار اجتماعی ما هستند.

یکی از دلایل اصلی این موضوع، اعتماد متقابل است.

 برای مثال، دو شریک تجاری که سال‌ها با هم همکاری می‌کنند، ممکن است نیازی به تنظیم قرارداد کتبی احساس نکنند، چراکه اعتمادشان به یکدیگر جایگزین سند مکتوب شده است.

دلیل دیگر، عرف و فرهنگ رایج است. در بسیاری از موارد، قرارداد شفاهی حاکم بر روابط افراد شده و حتی در عرف اجتماعی گریزناپذیر است.

 این موضوع حتی در مشاغل روزمره نیز مشاهده می‌شود؛ به‌طور مثال، هنگامی که به کابینت‌ساز، برق‌کار، لوله‌کش یا نصاب مراجعه می‌کنیم، به ندرت قراردادی مکتوب تنظیم می‌شود که حدود تعهدات، حق‌الزحمه، شرایط تحویل یا حتی موارد فسخ و اقاله را مشخص کند.

حتی در میان وکلای دادگستری، که با قوانین و مقررات آشنا هستند و به سختی اثبات قراردادهای شفاهی واقف‌اند، گاهی عرف حاکم بر جامعه باعث می‌شود که این نوع قراردادها پذیرفته شود.

با وجود این، نباید فراموش کرد که قراردادهای شفاهی همچنان معتبرند و قانون نیز در صورت اثبات این قراردادها، آن‌ها را به رسمیت می‌شناسد.

 اما سخت‌تر بودن فرآیند اثبات این توافق‌ها نسبت به قراردادهای مکتوب، موضوعی است که نیاز به توجه بیشتری دارد.

ادله اثبات در قرارداد شفاهی

همان‌طور که اشاره شد، توافق‌های شفاهی طبق ماده ۱۸۳ و ۱۰ قانون مدنی معتبر هستند. با این حال، چالش اصلی در این میان، نحوه اثبات این توافق‌هاست.

 قراردادهای شفاهی اگرچه از نظر قانونی ارزشمندند، اما به دلیل نبود سند مکتوب، نیازمند ارائه دلایل قوی برای اثبات هستند.

تجربیات عملی در اثبات قراردادهای شفاهی

 برای روشن‌تر شدن این موضوع، به چند نمونه واقعی اشاره می‌کنیم:

• شراکت در تولید لباس: فردی که سال‌ها در زمینه تولید لباس با شخص دیگری شریک بوده، به دفتر وکالت ما مراجعه کرد. وی مدارک متعددی ارائه داد که نشان‌دهنده تقسیم سود به صورت پنجاه پنجاه بین طرفین بود. با این حال، طرف مقابل شراکت شفاهی را انکار کرده و اصرار داشت که فرد مذکور کارگر او بوده است! دادگاه برای احراز شراکت، علاوه بر استماع شهادت شهود، قرار ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری صادر کرد.
• تمدید شفاهی قرارداد اجاره: در دعوای تخلیه عین مستاجره، موجر درخواست دستور تخلیه را مطرح کرد. اما مستاجر ادعا کرد که قرارداد به‌صورت شفاهی تا سال آینده تمدید شده است و برای اثبات این ادعا به شهادت شهود استناد کرد.
• ادعای شراکت شفاهی: در پرونده‌ای دیگر، فردی ادعای شراکت شفاهی با خانم دیگری داشت و برای اثبات ادعا به تحقیقات محلی و استشهادیه اهل بازار استناد کرد.

روش‌های قانونی برای اثبات قرارداد شفاهی

 برای اثبات قرارداد شفاهی، می‌توان از تمامی ادله قانونی پیش‌بینی‌شده در آیین دادرسی مدنی استفاده کرد، از جمله:

• شهادت شهود

  افرادی که در زمان توافق حضور داشته‌اند و صحت قرارداد را تأیید می‌کنند یا در جریان توافق های شفاهی اشخاص هستند بعضی اوقات نیز اشخاص به صورت اتفاقی از جریان کارهای دیگران باخبر می شوند مثلا دو نفر برای اجاره محل کار به شخص دیگری مراجعه می کنند و می گویند که شریک کاری هستند و صاحب ملک به واسطه اجاره ملکش به آنها از جزییات کار آنها مطلع می گردد.

• تحقیقات محلی

  بررسی‌های میدانی برای اثبات شرایط توافق به عنوان تحقیق از اهل بازار در مورد شراکت دو نفر می تواند نقطه شروع خوبی باشد.

• کارشناسی

  ارزیابی تخصصی موضوع توسط کارشناس رسمی دادگستری.

• اقرار

  پذیرش مستقیم یا غیرمستقیم توافق توسط طرف مقابل. مثلاً طرف مقابل شما در دادگاه حاضر می شود و می گوید که او دروغ می گوید قرار بود سود من بیشتر باشد. این حرف به طور ضمنی دلالت بر این می کند که او شراکت را قبول دارد.

• اسناد غیرمستقیم

  اسناد یا مدارکی که به‌طور غیرمستقیم وجود توافق را نشان دهند، مانند فاکتورها، رسیدها، یا مدارک مالی، می‌توانند به اثبات قرارداد شفاهی کمک کنند.

اثبات قرارداد شفاهی مستلزم استفاده از تمامی ابزارهای قانونی است.

 همان‌طور که گفته شد، حقی که اثبات نشود، مانند حقی است که وجود خارجی ندارد. بنابراین، برای احراز وجود قرارداد و مفاد آن، استفاده از دلایل محکم و معتبر بسیار ضروری است.

شهادت شهود در دادگاه چگونه است و چه شرایطی دارد

قرار کارشناسی

اهمیت اثبات بندهای قرارداد شفاهی

 در مواردی که یکی از طرفین قرارداد شفاهی، برخی از بندهای آن را انکار می‌کند، نیاز به ارائه دلایل قوی‌تر وجود دارد.

 این موضوع متفاوت از مواردی است که طرف مقابل اصل قرارداد را قبول ندارد. در چنین شرایطی، مشاوره با وکیل متخصص قراردادها می‌تواند برای جمع‌آوری دلایل موثر و پیشبرد پرونده بسیار مفید باشد.

به تفکیک زیر توجه کنید:

مطلب تصادفی: قوانین جدید ارزهای دیجیتال

قبول اصل قرارداد شفاهی

 این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که طرف مقابل وجود و اعتبار کلی قرارداد شفاهی را می‌پذیرد، اما ممکن است در مورد برخی جزئیات، بندها یا شروط مندرج در قرارداد اختلاف نظر داشته باشد.

 در این حالت، چالش اصلی اثبات جزئیات توافق است. مثلا شخص در دادگاه حاضر می شود و می گوید شریک بوده ایم ( قرارداد شفاهی را قبول دارد) اما سودمان ۷۰ به ۳۰ بوده است. یا اینکه بله خانه ام را به طرف مقابل فروخته ام ( قبول اصل قرارداد شفاهی) اما قرار بر این بود که اگر پول معامله را تا فلان تاریخ پرداخت نکرد قرارداد منفسخ شود.

• مشکلات رایج

  • طرف مقابل شروط خاصی را که مورد توافق بوده انکار می‌کند.
  • برداشت‌های متفاوتی از توافق شفاهی وجود دارد.
  • اثبات مواردی مثل زمان اجرا، نحوه پرداخت، یا تعهدات اضافی بسیار سخت و شاید غیر ممکن باشد.

• راه‌حل‌ها

  • استفاده از دلایل مانند شهادت شهود.
  • بررسی مستندات غیرمستقیم مثل مکاتبات، رسیدها، یا تعاملات طرفین.
  • استناد به رفتارها یا اقدامات طرفین که نشان‌دهنده توافق های جزیی باشند.
  • حتما از مشورت وکیل متخصص قراردادها در این زمینه استفاده کنید چرا که بعضی اوقات فقط اصول حقوقی تعیین کننده هستند و تسلط بر آنها فقط از وکیل متخصص برمی آید.

 انکار اصل قرارداد

 در این حالت، طرف مقابل حتی وجود قرارداد شفاهی را منکر می شود.

 این وضعیت پیچیدگی بیشتری دارد و نیاز به ارائه دلایل قوی برای اثبات وجود قرارداد شفاهی دارد.

• مشکلات رایج:

  • ادعای عدم وجود هرگونه توافق.
  • انکار تمامی تعاملات یا توافقات شفاهی.
  • تلاش برای معرفی توافق به عنوان چیزی غیر از قرارداد. مانند مثالی که در بالا به آن اشاره کردیم که شخص رابطه شراکت شفاهی را رابطه کارگر و کارفرمایی می دانست

• راه‌حل‌ها:

  • استفاده از دلایل قوی‌تر مثل شهادت معتبر شهود.
  • درخواست تحقیقات محلی برای بررسی شرایط توافق.
  • استناد به اسناد غیرمستقیم یا رفتارهایی که نشان‌دهنده وجود توافق هستند.
  • بهره‌گیری از کارشناسی و ارزیابی تخصصی.

تفاوت‌های کلیدی بین دو حالت

• مسئله اثبات

  در حالت قبول اصل قرارداد، اثبات به جزئیات و بندهای قرارداد محدود می‌شود. اما در حالت انکار اصل قرارداد، تمرکز بر اثبات وجود توافق خواهد بود.

• ماهیت اختلاف

  در حالت قبول اصل قرارداد، اختلاف بر سر تفسیر یا اجرای بندهای قرارداد است. اما در انکار اصل قرارداد، مسئله اصلی اثبات توافق شفاهی است.

تعهدات ضامن در قراردادهای بانکی

اهمیت مشاوره حقوقی

 در هر دو حالت، مشاوره با وکیل متخصص قراردادها می‌تواند به روشن‌تر کردن راه‌حل‌های ممکن و جمع‌آوری دلایل معتبر کمک کند. موضوعاتی مثل اثبات شروط خاص در قرارداد یا پیگیری قضایی در مورد انکار کلی قرارداد، نیازمند دانش حقوقی و استراتژی دقیق هستند.

شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که بالاخره قاضی بر چه اساسی رای می دهد؟ وقتی هیچ کدام دلایل قانع کننده ارایه ندهید، گاهی اوقات اصول حقوقی تعیین کننده است.

برخی از اصول حقوقی که در چنین مواردی تعیین‌کننده هستند، عبارتند از:

• اصل برائت

  این اصل به‌ویژه در دعاوی کیفری مهم است اما در قانون آیین دادرسی مدنی نیز به آن اشاره شده است.

• به عبارت دیگر، اصل برائت است، بنابراین اگر کسی مدعی حق یا دینی بر دیگری باشد باید آن را اثبات کند، در غیر این صورت با سوگند خوانده حکم به برائت صادر خواهد شد.

• اصل استصحاب

  این اصل بر ادامه وضعیت موجود دلالت دارد، یعنی اگر شرایطی قبلاً وجود داشته و تغییر  یا زوال آن ثابت نشده است، همان شرایط قبلی معتبر خواهد بود.

• برای مثال، اگر فروشنده ملک مدعی اقاله قرارداد باشد اما نتواند آن را اثبات کند قاضی به صحت قرارداد حکم می کند.

• اصل لاضرر

  این اصل بیان می‌کند که هیچ‌کس نباید با اجرای قانون یا قرارداد به دیگری ضرر برساند.

این اصول و بسیاری از اصول فقهی و حقوقی و شرعی دیگر، هنگام نبود دلایل مستقیم، پایه تصمیم‌گیری قضایی هستند و می‌توانند تاثیر قابل‌توجهی در سرنوشت پرونده داشته باشند.

قراردادهای شفاهی برای معاملات بزرگ

اگرچه قراردادهای شفاهی برای معاملات بزرگ، مانند خرید ملک، از نظر اصول کلی قانونی معتبر هستند، اما قوانین جدید، به‌ویژه قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول، افراد را از استفاده از قراردادهای شفاهی در خصوص املاک ثبت‌شده بر حذر می‌دارد.

این قانون بیان می‌کند که تمامی معاملات مربوط به اموال غیرمنقول ثبت‌شده باید به صورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شوند.

 هدف اصلی این قانون، کاهش دعاوی حقوقی، جلوگیری از اختلافات مرتبط با معاملات شفاهی، و ایجاد شفافیت در انتقال مالکیت است.

پیامدهای این قانون برای معاملات شفاهی

• ممنوعیت قانونی

  معاملات شفاهی در خصوص املاک ثبت‌شده دیگر از حمایت قانونی برخوردار نیستند و عدم رعایت این الزام می‌تواند به بی‌اعتباری معامله منجر شود.

• حفظ حقوق طرفین

  ثبت رسمی معاملات، حقوق قانونی طرفین را تضمین کرده و احتمال سوءاستفاده یا انکار تعهدات را به شدت کاهش می‌دهد.

• مسئولیت قانونی

  در صورت عدم ثبت رسمی، ممکن است مشکلاتی نظیر عدم امکان اثبات مالکیت یا مشکلات در انتقال سند ایجاد شود.

• کاهش تخلفات و سوءاستفاده‌ها

  الزام به ثبت رسمی به شفافیت معاملات ملکی کمک کرده و از تخلفات احتمالی، مانند فروش یک ملک به چند نفر یا انکار تعهدات، جلوگیری می‌کند.

در حالی که قراردادهای شفاهی از نظر تئوریک معتبر هستند، اما قانون جدید به وضوح تأکید می‌کند که برای معاملات املاک ثبت‌شده، قراردادها باید رسمی و مکتوب باشند.

 این الزام، گامی موثر برای ایجاد شفافیت و حفاظت از حقوق طرفین در معاملات ملکی است.

بیست نکته که باید در مورد قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول بدانید

سرنوشت قرارداد شفاهی بعد از فوت یکی از طرفین

 تعیین سرنوشت قرارداد شفاهی پس از فوت یکی از طرفین، بستگی به نوع قرارداد دارد و این موضوع بر اساس لزوم یا جواز قرارداد بررسی می‌شود:

 قراردادهای جایز

 قراردادهایی که از نوع جایز هستند، با فوت یکی از طرفین به‌طور خودکار پایان می‌یابند.

 چراکه ماهیت این نوع قراردادها مطابق قانون به گونه است که با فوت یکی از طرفین منحل می گردد. 

• مثال

  • قرارداد وکالت: چه شفاهی باشد و چه کتبی، با فوت یکی از طرفین خاتمه می‌یابد.
  • قراردادهای قرض یا ودیعه: این نوع توافق‌ها نیز معمولاً با فوت طرفین پایان می‌پذیرد.

 قراردادهای لازم

 قراردادهایی که لازم هستند، با فوت یکی از طرفین خاتمه نمی‌یابند و همچنان معتبر باقی می‌مانند.

 تعهدات ناشی از این قراردادها به وراث منتقل می‌شود، مگر اینکه شرایط خاصی در قرارداد ذکر شده باشد که موجب انحلال آن شود.

• مثال

  • قرارداد خرید و فروش: با فوت یکی از طرفین، قرارداد معتبر است و تعهدات خریدار یا فروشنده به وراث آن‌ها منتقل می‌شود.
  • اجاره: قرارداد اجاره نیز پس از فوت یکی از طرفین همچنان به قوت خود باقی است.

انتقال تعهدات به وراث

 در مواردی که قرارداد لازم باشد، وراث شخص متوفی موظف به اجرای تعهدات او هستند. این انتقال تعهدات شامل مسئولیت‌های مالی، حقوقی، یا اجرایی قرارداد می‌شود.

 البته اگر در قرارداد شرط خاصی برای انحلال یا فسخ با فوت یکی از طرفین ذکر شده باشد، آن شرط حاکم خواهد بود.

پیچیدگی‌های قانونی

 هرچند نوع قرارداد تعیین‌کننده اصلی است، اما جزئیات قرارداد، عرف حاکم بر جامعه، و مقررات مرتبط با موضوع قرارداد نیز نقش مهمی در تعیین وضعیت آن پس از فوت طرفین دارند. برای مثال:

• در قراردادهای مالی، ممکن است بدهی‌ها از طریق اموال متوفی تسویه شود.
• در قراردادهای مرتبط با خدمات شخصی، مانند استخدام یا قراردادهای مرتبط با شخصیت، قرارداد ممکن است خاتمه یابد.

نقش وکیل در پرونده های قتل

سوال های کوتاه

آیا قرارداد شفاهی اعتبار دارد؟

بله قرارداد، چه کتبی و چه شفاهی معتبر است.

چگونه قرارداد شفاهی را اثبات کنم؟

با ارایه دلایلی که در قانون پیش بینی شده است از جمله شهادت شهود، ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری،استشهادیه و…

دفتر وکالت عدل گر در چه زمینه هایی پرونده می پذیرد؟

دفتر وکالت عدل گر با سابقه 20 ساله در زمینه دعاوی کیفری مثل خیانت در امانت،کلاهبرداری، فروش مال غیر و… و دعاوی ملکی و بانکی و قراردادها، با تعیین وقت مشاوره قبلی پذیرای پرونده های شما عزیزان می باشد.

در نظر داشته باشید دفتر وکالت عدل گر در زمینه جرایم مربوط به مواد مخدر و دعاوی کارگر و کارفرما، هیچ گونه پرونده ای نمی پذیرد و حتی مشاوره نیز ارایه نمی دهد.

خواهشمندیم از تماس در این زمینه ها خودداری کنید.

شماره تماس های ما برای دریافت وقت مشاوره تلفنی و حضوری

021-88657789

021-58784

0998-1288800

آدرس ما: جردن-بلوار ستاری-پلاک 3- واحد 18