بازداشت غیر قانونی

بازداشت غیر قانونی

 بازداشت غیرقانونی یا خودسرانه: حقوق شما چیست و چگونه باید از آن دفاع کنید؟ (راهنمای جامع)

بازداشت غیرقانونی یا بازداشت خودسرانه، به معنای سلب آزادی افراد بدون رعایت موازین قانونی، یکی از مهم‌ترین مباحث حقوق شهروندی است.

 از آنجا که حق آزادی اساسی‌ترین حق هر انسان محسوب می‌شود، قوانین داخلی و بین‌المللی تدابیر سخت‌گیرانه‌ای را برای محدود کردن آن پیش‌بینی کرده‌اند.

بازداشت غیرقانونی نقض آشکار حقوق اساسی افراد و اصول دادرسی عادلانه است.

 آگاهی از مفهوم بازداشت غیرقانونی، مصادیق آن، حقوق افراد در زمان بازداشت و راه‌های دفاع در برابر آن، برای حفظ آزادی‌های فردی و جلوگیری از تضییع حقوق شهروندان امری حیاتی است.

 هدف این مقاله، افزایش آگاهی عمومی در خصوص مفهوم بازداشت غیرقانونی، مبانی قانونی آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون آیین دادرسی کیفری، قانون مجازات اسلامی و اسناد بین‌المللی است.

 با مطالعه این مطلب، شما با حقوق خود در برابر بازداشت خودسرانه آشنا خواهید شد و می‌توانید در صورت لزوم از آن دفاع کنید. لطفا این مطلب را برای افزایش آگاهی عمومی به اشتراک بگذارید.

اهمیت حق آزادی در قوانین داخلی و بین‌المللی 

حق آزادی بی‌شک از مهم‌ترین حقوق ذاتی هر انسانی است. قوانین داخلی و بین‌المللی متعددی بر این حق تاکید کرده و محدود کردن آن را صرفاً تحت شرایط و ضوابط خاص و سخت‌گیرانه مجاز دانسته‌اند.

در ادامه، به بررسی این ضوابط در قوانین ایران می‌پردازیم.

مفهوم بازداشت و بازداشت غیرقانونی چیست؟ 

•  بازداشت به معنای سلب موقت آزادی رفت و آمد شخص به دستور مقام قضایی یا در موارد خاص، توسط ضابطین قضایی و برای مدت معین است. هدف از بازداشت معمولاً انجام تحقیقات، جلوگیری از فرار متهم یا تبانی او با دیگران، و حفظ نظم عمومی است.
• تعریف بازداشت غیرقانونی: بازداشت غیرقانونی زمانی رخ می‌دهد که عمل بازداشت با نقض قوانین و مقررات مربوطه صورت گرفته باشد. این نقض می‌تواند در مراحل مختلف بازداشت، از دستور بازداشت گرفته تا نحوه اجرای آن و مدت زمان نگهداری فرد، روی دهد. بازداشت غیرقانونی نه تنها حقوق فرد بازداشت‌شده را تضییع می‌کند، بلکه مسئولیت قانونی را نیز برای عاملان آن به همراه دارد.

بازداشت غیرقانونی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 

قانون اساسی به عنوان قانون مادر، چارچوب اصلی حقوق و آزادی‌های شهروندان را تعیین می‌کند. اصل 32 این قانون به صراحت در مورد بازداشت خودسرانه و غیرقانونی تعیین تکلیف کرده است:

“هیچ‌کس را نمی‌توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می‌کند.

در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالح قضایی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم گردد.

متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می‌شود.”

این اصل نشان می‌دهد که هرگونه بازداشت بدون حکم قانونی و رعایت ترتیب قانونی، بازداشت غیرقانونی محسوب می‌شود

 و قانون‌گذار حتی مجازات برای متخلفین از این اصل  نیز پیش‌بینی کرده است. شورای نگهبان نیز به عنوان نهاد ناظر بر انطباق قوانین با قانون اساسی، از تصویب هر قانونی که اجازه بازداشت خودسرانه را بدهد، جلوگیری خواهد کرد.

منع بازداشت خودسرانه در قانون آیین دادرسی کیفری 

برای درک بهتر بحث، لازم است با مفهوم برائت آشنا شویم.

 برائت در لغت به معنای بی‌گناهی و پاکی از هر اتهام است. در اصطلاح حقوقی، اصل برائت به این معناست که تا زمانی که اتهام فرد در یک دادگاه عادلانه و با ارائه ادله کافی به اثبات نرسیده است، نباید او را مجرم تلقی کرد و حقوق فردی، اجتماعی و انسانی او را نادیده گرفت.

اصل 37 قانون اساسی و ماده 4 قانون آیین دادرسی کیفری، اصل برائت را به عنوان یک قاعده اساسی پذیرفته‌اند که ریشه در آموزه‌های دین اسلام دارد.

 بنابراین، با وجود اصل برائت، هیچ‌کس حق ندارد به صورت خودسرانه افراد را بازداشت کند.

حتی در مواردی که سلب آزادی افراد ضروری به نظر می‌رسد، باید تمامی موازین قانونی رعایت شده و کرامت و حیثیت اشخاص حفظ گردد.

مطالعه بیشتر در مورد برائت

مجازات بازداشت غیرقانونی در قانون مجازات اسلامی 

قانون‌گذار در قانون مجازات اسلامی مجازات‌های سنگینی را برای بازداشت غیرقانونی پیش‌بینی کرده است:

“هر گاه مقامات قضائی یا دیگر مامورین ذیصلاح برخلاف قانون توقیف یا دستور بازداشت یا تعقیب جزائی یا قرار مجرمیت کسی را صادر نمایند

به انفصال دایم از سمت قضائی و محرومیت از مشاغل دولتی به مدت پنج سال محکوم خواهند شد.”

علاوه بر این، ماده دیگری از این قانون تصریح می‌کند:

“هر کس از مقامات یا مامورین دولتی یا نیروهای مسلح یا غیر آنها بدون حکمی از مقامات صلاحیتدار در غیر مواردی که در قانون جلب یا توقیف اشخاص را تجویز نموده، شخصی را توقیف یا حبس کند

یا عنفا در محلی مخفی نماید به یک تا سه سال حبس یا جزای نقدی از 80/000/000 تا 250/000/000 ریال محکوم خواهد شد.”

این مجازات‌ها نشان‌دهنده اهمیت قانون‌گذار به حفظ حق آزادی شهروندان و برخورد قاطع با بازداشت‌های خودسرانه است.

مصادیق بازداشت غیرقانونی 

بازداشت غیرقانونی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. برخی از مهم‌ترین مصادیق آن عبارتند از:

• بازداشت بدون دستور قضایی معتبر:

  طبق قانون آیین دادرسی کیفری، اصل بر آزادی افراد است و بازداشت تنها با دستور کتبی و مستند به قانون از سوی مقام قضایی صالح (مانند بازپرس یا دادستان) امکان‌پذیر است.

• بازداشت بدون این دستور، بازداشت غیرقانونی محسوب می‌شود، مگر در موارد استثنایی که قانون صراحتاً اجازه بازداشت موقت توسط ضابطین را داده باشد (مانند جرم مشهود با شرایط خاص).

• بازداشت توسط افراد غیرمجاز:

  تنها مقامات قضایی و ضابطین قضایی (نیروی انتظامی تحت نظارت قضایی، سپاه، بسیج در موارد خاص، و برخی دیگر از نهادهای قانونی) حق بازداشت افراد را دارند. بازداشت توسط سایر افراد یا نهادها، بازداشت غیرقانونی است.

• بازداشت برخلاف مقررات قانونی:

  به عنوان مثال مطابق قانون آیین دادرسی کیفری و مقررات جرم مشهود، ضابطان دادگستری تنها در صورتی می توانند شخص را دستگیر کنند که دلایل قوی بر ارتکاب جرم مشهود توسط متهم وجود داشته باشد پس اگر متهم برخلاف این مقررات دستگیر شود بازداشت غیر قانونی است. 

• نگهداری بیش از مهلت قانونی:

  قانون برای هر مرحله از تحقیقات و بازداشت موقت، مهلت‌های مشخصی را تعیین کرده است. نگهداری فرد بازداشت‌شده بیش از این مهلت‌های قانونی، بدون تمدید قانونی آن توسط مقام قضایی صالح، بازداشت غیرقانونی محسوب می‌شود.

• مثلا در قوانین جرم مشهود مقرر شده است که ضابطان دادگستری اگر متهم را دستگیر کردند نمی توانند او را بیش از ۲۴ ساعت تحت نظر قرار بدهند پس اگر برخلاف این قانون رفتار کنند مرتکب جرم بازداشت غیر قانونی شده اند

• بازداشت در مکان‌های غیرقانونی یا نامناسب:

  قانون مکان‌های خاصی را برای نگهداری افراد بازداشت‌شده تعیین کرده است (مانند بازداشتگاه‌های قانونی تحت نظارت سازمان زندان‌ها). نگهداری افراد در مکان‌های غیرمجاز یا فاقد شرایط انسانی مناسب می‌تواند از مصادیق بازداشت غیرقانونی باشد.

• بازداشت به دلیل اشتباه هویتی یا بدون دلیل کافی:

  اگر فردی به اشتباه و بدون وجود دلایل کافی برای ارتکاب جرم بازداشت شود، این بازداشت نیز می‌تواند غیرقانونی تلقی گردد.

• عدم رعایت اصول دادرسی در زمان بازداشت:

  مواردی مانند عدم اجازه ملاقات با وکیل، عدم رسیدگی فوری به وضعیت بازداشت‌شده، یا اعمال فشار غیرقانونی برای اخذ اقرار، می‌تواند منجر به غیرقانونی تلقی شدن ادامه بازداشت شود.

منع بازداشت خودسرانه در قوانین بین‌المللی 

جمهوری اسلامی ایران عضو بسیاری از معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر است که بازداشت خودسرانه و غیرقانونی را منع می‌کنند. 

ماده 9 اعلامیه جهانی حقوق بشر:

“هیچ کس را نمی توان خودسرانه بازداشت کرد یا زندانی ساخت یا تبعید نمود.”

• ماده 9 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی:

. هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد. هیچ کس را نمی‌توان خودسرانه (بدون مجوز) دستگیر یا بازداشت (زندانی‌) کرد. از هیچ کس نمی‌توان سلب آزادی کرد مگر به جهات و طبق آئین دادرسی مقرر به حکم قانون.”

این مواد به وضوح بر ممنوعیت بازداشت خودسرانه در سطح بین‌المللی تاکید دارند و دولت ایران نیز به عنوان عضو این کنوانسیون ها، موظف به رعایت آن‌ها است.

حقوق افراد در زمان بازداشت 

مواجهه با بازداشت غیرقانونی تجربه‌ای ناخوشایند و استرس‌زا است.

آگاهی از حقوق قانونی در زمان بازداشت، اولین گام برای مقابله با بازداشت غیرقانونی است. برخی از مهم‌ترین این حقوق عبارتند از:

• حق سکوت:

  فرد بازداشت‌شده حق دارد در مقابل سوالات سکوت کند و هیچ اجباری برای پاسخگویی ندارد.

• حق داشتن وکیل:

  فرد بازداشت‌شده حق دارد از بدو بازداشت با وکیل خود ملاقات کند و از مشاوره حقوقی او بهره‌مند شود.

• حق اطلاع خانواده:

  فرد بازداشت‌شده حق دارد بلافاصله پس از بازداشت، خانواده یا بستگان خود را از وضعیت خود مطلع کند.

• حق اطلاع از علت بازداشت:

  فرد بازداشت‌شده حق دارد به طور واضح و صریح از اتهام یا اتهامات وارده آگاه شود.

• حق برخورد محترمانه و انسانی:

  با فرد بازداشت‌شده باید در تمام مراحل بازداشت با احترام و رعایت کرامت انسانی رفتار شود و از هرگونه شکنجه یا بدرفتاری خودداری گردد.

• حق معاینه پزشکی:

  در صورت بیماری یا جراحت، فرد بازداشت‌شده حق دارد توسط پزشک معاینه شود.

• حق اعتراض به بازداشت:

  فرد بازداشت‌شده حق دارد نسبت به دستور بازداشت خود اعتراض نماید و تقاضای رسیدگی مجدد را داشته باشد.

• حق دسترسی به وکیل:

  شما حق دارید بلافاصله درخواست وکیل کنید.

• حق تماس با خانواده:

  شما حق دارید خانواده یا دوستان خود را از بازداشت مطلع کنید.

• حق دیدار با قاضی:

  پلیس نمی‌تواند شما را بی‌نهایت بازداشت کند؛ باید خیلی زود ( ظرف ۲۴ ) شما را نزد قاضی ببرد.

• حق معاینه توسط پزشک

• مطابق قانون می توانید تقاضا کنید که یک پزشک شما را معاینه کند.

چگونه در برابر بازداشت غیرقانونی از خود دفاع کنیم؟ 

مواجهه با بازداشت غیرقانونی تجربه‌ای ناخوشایند و استرس‌زا است. در چنین شرایطی، انجام اقدامات زیر می‌تواند به دفاع از حقوق فرد کمک کند

• حفظ آرامش و ثبت اطلاعات:

  در صورت بازداشت، سعی کنید آرامش خود را حفظ کرده و تا حد امکان اطلاعات مربوط به زمان، مکان، نحوه بازداشت و هویت افراد بازداشت‌کننده را به خاطر بسپارید یا یادداشت کنید.

• مهم‌ترین چیز  در این شرایط حفظ آرامش است. رفتار تند یا خشونت‌آمیز اوضاع را بدتر می‌کند. بهتر است محترمانه بپرسیم:
  «لطفاً دلیل بازداشت را توضیح دهید»، یا بگوییم:
  «من درخواست وکیل دارم و فعلاً از پاسخ خودداری می‌کنم».
  وقتی آرام و قانونی رفتار کنیم، احتمال نقض حقوقمان کمتر می‌شود.

• مطالبه کارت شناسایی:

  از افراد بازداشت‌کننده بخواهید کارت شناسایی و مجوز قانونی خود برای انجام بازداشت را ارائه دهند.

• در صورت امکان، از کمک وکیل بهره‌مند شوید.

  حتی اگر در لحظه بازداشت دسترسی به وکیل ندارید، پس از انتقال به بازداشتگاه یا در اولین فرصت با خانواده یا دوستان خود تماس بگیرید و از آن‌ها بخواهید برای گرفتن وکیل اقدام کنند.

• آگاهی از حقوق شهروندی:

  همانطور که در این مقاله به آن اشاره می کنیم، شما حقوق اساسی دارید که باید توسط ضابطان و مقامات قضایی رعایت شود. از جمله حق سکوت، حق اطلاع خانواده، حق تفهیم اتهام و غیره.

• مطالبه رعایت قانون حقوق شهروندی:

  در تمامی مراحل بازداشت، از ضابطان و عوامل دادسرا و دادگاه بخواهید که قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی را رعایت کنند.

• اعلام حق سکوت و درخواست وکیل:

  از همان ابتدا حق سکوت خود را اعلام کرده و درخواست ملاقات با وکیل کنید.

• تماس با خانواده یا دوستان:

  بلافاصله پس از امکان، با خانواده یا دوستان خود تماس گرفته و آن‌ها را از وضعیت خود مطلع کنید. از آن‌ها بخواهید پیگیری‌های لازم را انجام دهند و در صورت لزوم با وکیل تماس بگیرند.

• ثبت اعتراض:

  در صورت مشاهده هرگونه تخلف قانونی در روند بازداشت، مراتب اعتراض خود را به مقام قضایی اعلام کنید و در صورت لزوم، آن را صورت‌جلسه نمایید.

• پیگیری از طریق مراجع قانونی:

  پس از آزادی (یا در صورت عدم آزادی، از طریق وکیل و خانواده)، موضوع بازداشت غیرقانونی را از طریق مراجع قضایی (دادسرای انتظامی قضات، دیوان عدالت اداری) پیگیری کنید و خواستار رسیدگی و جبران خسارت شوید.

• استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان حقوق بشر:

  در صورت لزوم، می‌توانید از کمک و مشاوره سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان حقوق بشر که در زمینه حقوق بازداشت‌شدگان فعالیت می‌کنند، بهره‌مند شوید.

• گزارش به نهادهای نظارتی :

• در بیشتر کشورها، نهادهایی وجود دارد که به تخلفات پلیس یا مقامات رسیدگی می‌کنند (مثل دفتر بازرسی پلیس، کمیسیون حقوق بشر یا سازمان بازرسی کل کشور، سامانه ۱۹۷).

• ما می‌توانیم به این نهادها شکایت کنیم و درخواست بررسی بدهیم.

چه کسی مسئول جلوگیری از بازداشت غیرقانونی است؟

بازداشت غیرقانونی یک نقض جدی حقوق بشر است و برای جلوگیری از آن، چند گروه و نهاد مسئولیت دارند.

هر کدام نقش متفاوتی دارند اما همه با هم همکاری می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که کسی بی‌دلیل و ناعادلانه بازداشت نمی‌شود.

قرار بازداشت موقت در چه مواردی صادر می شود

قانون‌گذاران (مجلس و نهادهای قانون‌گذار)

اولین گام این است که قوانین خوب و روشن وجود داشته باشد. وظیفه نمایندگان مجلس یا نهادهای قانون‌گذار این است که قوانینی تصویب کنند که دقیق مشخص کند چه زمانی می‌توان کسی را بازداشت کرد، چه مراحلی باید طی شود و چه حقوقی برای فرد بازداشت‌شده وجود دارد. اگر قوانین شفاف نباشند، سوءاستفاده راحت‌تر می‌شود.

در قانون ایران، هم در قانون اساسی و هم در قوانین دیگر مثل قانون آیین دادرسی کیفری قوانین بسیار دقیق و بدون ابهامی در مورد ممنوعیت بازداشت غیر قانونی و خودسرانه تصویب شده است.

علاوه بر این مورد اصل برائت در قوانین ایران به رسمیت شناخته شده است.

قوانین جدید ارزهای دیجیتال

قوه قضاییه (دادگاه‌ها و قضات)

دادگاه‌ها و قضات مسئول نظارت هستند تا تمامی بازداشت‌ها قانونی انجام شوند.

 هیچ‌کس نباید بدون حکم قاضی بازداشت شود (مگر در موارد خیلی خاص مثل جرم مشهود در حال وقوع).

 حتی اگر بازداشت انجام شد، قاضی باید بررسی کند آیا دلایل کافی وجود داشته یا نه. اگر بازداشت غیرقانونی باشد، قاضی باید دستور آزادی بدهد.
قضات هم باید مستقل باشند تا از نفوذ یا فشارهای بیرونی جلوگیری کنند.

نیروی انتظامی و پلیس

پلیس اولین نهادی است که بازداشت را انجام می‌دهد، پس باید دقیقاً قوانین را بداند و رعایت کند. پلیس فقط زمانی می‌تواند کسی را بازداشت کند که حکم قانونی داشته باشد یا شاهد جرم مشهود باشد. وظیفه پلیس است که بلافاصله فرد بازداشت‌شده را به دادگاه معرفی کند و درباره دلیل بازداشت توضیح دهد.

وکلا و نهادهای حقوقی

وکلا مدافع حقوق مردم هستند. وقتی کسی بازداشت می‌شود، داشتن وکیل باعث می‌شود که حقوق او بهتر رعایت شود.

 وکیل می‌تواند اعتراض کند، شکایت کند یا برای آزادی فرد تلاش کند و بازداشت غیر قانونی را زیر سوال ببرد.
نهادهایی مثل کانون وکلا یا سازمان‌های حمایت از حقوق بشر هم می‌توانند درباره بازداشت‌های غیرقانونی هشدار بدهند و اقدام قانونی انجام دهند.

سازمان‌های حقوق بشر و نهادهای مدنی

سازمان‌هایی مثل انجمن‌های حقوق بشر، کمیته‌های حقوق شهروندی یا گروه‌های مردم‌نهاد (NGO) می‌توانند گزارش دهند، پیگیری کنند و افکار عمومی را آگاه کنند.

آنها با مستندکردن موارد تخلف و فشار آوردن بر مسئولان، کمک می‌کنند بازداشت‌های غیرقانونی کمتر شود.

رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران

رسانه‌های آزاد و مستقل وقتی درباره بازداشت غیرقانونی گزارش می‌دهند، باعث می‌شوند مسئولان مجبور شوند پاسخ بدهند و تخلفات اصلاح شود.

 رسانه‌ها با اطلاع‌رسانی درست می‌توانند از تکرار تخلف جلوگیری کنند.

مردم عادی (شهروندان)

ما مردم هم مسئولیم. وقتی حقوق خودمان و دیگران را بشناسیم، اگر مورد بازداشت غیرقانونی دیدیم می‌توانیم اعتراض کنیم، به رسانه‌ها اطلاع بدهیم یا به نهادهای مسئول شکایت کنیم.

بی‌تفاوتی ما می‌تواند باعث شود چنین اتفاقاتی تکرار شود.

نمی دانید از کجا شروع کنید؟

با ما تماس بگیرید

۰۲۱-۵۸۷۸۴

۰۲۱-۸۸۶۵۷۷۸۹

 مسئولیت قانونی ناشی از بازداشت غیرقانونی 

بازداشت غیرقانونی نه تنها جرم محسوب می‌شود، بلکه موجب مسئولیت مدنی و انتظامی برای عاملان آن نیز می‌گردد. طبق قوانین ایران:

• مسئولیت کیفری:

  افرادی که به صورت غیرقانونی اقدام به بازداشت شخص یا نگهداری او بیش از مدت قانونی نمایند، ممکن است تحت پیگرد کیفری قرار گرفته و به مجازات‌های مقرر در قانون محکوم شوند.

• مسئولیت مدنی:

  فردی که به صورت غیرقانونی بازداشت شده است، حق دارد برای جبران خسارات مادی و معنوی ناشی از این بازداشت، علیه عاملان آن اقامه دعوا نماید و خواستار دریافت غرامت شود.

• دولت نیز در مواردی مسئول جبران خسارات ناشی از عملکرد غیرقانونی ماموران خود است. قانون جدید آیین دادرسی کیفری حتی به خسارت ایام بازداشت هم اشاره کرده است.

• مسئولیت انتظامی:

  قضات و ضابطین قضایی که در انجام وظایف خود تخلف کرده و اقدام به بازداشت غیرقانونی نمایند، ممکن است با مجازات‌های انتظامی از توبیخ کتبی تا انفصال دائم از خدمت مواجه شوند.

چگونه خسارت ایام بازداشت را از دولت مطالبه کنیم؟

نتیجه‌گیری:

بازداشت غیرقانونی یا بازداشت خودسرانه نقض جدی حقوق انسانی و قوانین داخلی و بین‌المللی است. آگاهی از این قوانین و حقوق خود در برابر چنین اقداماتی، گامی مهم در جهت حفظ آزادی و کرامت انسانی است.

امیدواریم این مطلب توانسته باشد اطلاعات مفیدی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهد. با انتشار این آگاهی، می‌توانیم به جامعه‌ای برسیم که در آن هیچ شهروندی به صورت خودسرانه از حق آزادی خود محروم نشود.

سوالات متداول درباره بازداشت غیرقانونی و حقوق شهروندی

۱. بازداشت غیرقانونی دقیقاً به چه معناست؟

بازداشت غیرقانونی یعنی سلب آزادی یک فرد بدون رعایت قوانین و مقررات مربوط به بازداشت، مثل نبود حکم قضایی معتبر، نگهداری بیش از زمان قانونی یا بازداشت توسط افراد غیرمجاز.

۲. آیا در قانون اساسی ایران بازداشت خودسرانه ممنوع شده است؟

بله. اصل ۳۲ قانون اساسی به روشنی هرگونه بازداشت بدون حکم قانونی و بدون رعایت تشریفات قانونی را ممنوع می‌داند و برای متخلفین مجازات تعیین کرده است.

۳. چه مواردی بازداشت غیرقانونی محسوب می‌شود؟

برخی از مهم‌ترین مصادیق عبارتند از : بازداشت بدون حکم قضایی، بازداشت توسط افراد غیرمجاز، نگهداری بیش از مهلت قانونی، بازداشت در مکان‌های غیرمجاز، بازداشت اشتباهی، یا عدم رعایت اصول دادرسی.

۴. چه حقوقی در زمان بازداشت دارم؟

حق سکوت، حق داشتن وکیل، حق اطلاع خانواده، حق آگاهی از علت بازداشت، حق رفتار محترمانه، حق معاینه پزشکی، حق اعتراض به بازداشت و حق دیدار با قاضی از مهم‌ترین حقوق شما هستند.

۵. در صورت مواجهه با بازداشت غیرقانونی چه کارهایی باید انجام دهم؟

آرامش خود را حفظ کنید، از بازداشت‌کننده کارت شناسایی و مجوز بخواهید، درخواست وکیل کنید، حق سکوت خود را اعلام کنید، با خانواده تماس بگیرید و تخلفات را ثبت و پیگیری کنید.

۶. چه نهادهایی مسئول جلوگیری از بازداشت غیرقانونی هستند؟

مجلس (قانون‌گذاری)، قوه قضاییه (نظارت قضایی)، پلیس (اجرای قانون)، وکلا و نهادهای حقوقی، سازمان‌های حقوق بشر، رسانه‌ها و خود شهروندان.

۷. اگر کسی به صورت غیرقانونی بازداشت شود، عامل بازداشت چه مسئولیت‌هایی دارد؟

ممکن است تحت پیگرد کیفری (حبس یا انفصال)، مسئولیت مدنی (پرداخت خسارت) یا مسئولیت انتظامی (تنبیه شغلی) قرار گیرد. در برخی موارد، دولت مسئول جبران خسارت است و خسارت ایام بازداشت را پرداخت می کند.

۸. آیا قوانین بین‌المللی هم بازداشت خودسرانه را ممنوع کرده‌اند؟

بله. طبق ماده ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، بازداشت خودسرانه ممنوع است و ایران به رعایت این قوانین متعهد است.

۹. چگونه می‌توانم پس از آزادی بازداشت غیرقانونی خود را پیگیری کنم؟

می‌توانید از طریق شکایت در مراجع قضایی (مثل دادسرای انتظامی قضات یا دادسرا و دادگاه های عمومی)، شکایت طرح کنیدو درخواست جبران خسارت دهید.

برای دریافت مشاوره در مورد بازداشت غیر قانونی همین حالا با ما تماس بگیرید 

۰۲۱-۵۸۷۸۴

۰۲۱-۸۸۶۵۷۷۸۹

۰۹۹۸-۱۲۸۸۸۰۰