تخریب و مجازات آن

تعریف جرم تخریب

قانون مجازات اسلامی تعریفی از جرم تخریب ارایه نداده و فقط به ذکر مصادیق جرم تخریب پرداخته است. اما با توجه به کتب جزایی و نظریات مشورتی :«تخریب در لغت  به معنای خراب کردن ، ویران کردن، تباه کردن یا از حیّز انتفاع  انداختن مال است و چنانچه عمل مذکور عمدی و نسبت به مال غیر باشد، دارای جنبه کیفری است » و از منظر دیگر تخریب عبارت است از « وارد ساختن لطمۀ عمدی بر تمامیت فیزیکی شی یا مال متعلق به دیگری ».

موضوع جرم تخـریب

موضوع این جرم ، «مال» یا «شیء» یا «سند» متعلق به دیگری است و مطابق ماده 677 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) قانونگذار ،همه اشیا را اعم از منقول مانند( خودرو ، دوچرخه ، تلفن همراه و…)و غیر منقول مانند( آپارتمان ، زمین و …) را  تحت حمایت کیفری جرم تخـریب قرار داده است. حتی اگر آن اشیا دارای ارزش مالی نباشد اما برای صاحب اشیا دارای ارزش معنوی باشد . مانند کسی که دفتر خاطرات و یا عکس های متعلق به او توسط شخصی دیگر به عمد  پاره شده باشد . البته ناگفته نماند تخـریب اشیایی چون آلات قمار و لهو و لعب به دلایل نامشروع بودن این آلات و عدم حمایت قانون تخریب تلقی نمی شود.

جرم تخریب تحت چه شرایطی محقق می شود؟

مرتکب جرم تخریب باید دارای «سوءنیت عام» و «سوءنیت خاص» باشد . منظور از سوءنیت عام یعنی اینکه: مرتکب «با اختیار و اراده خود مرتکب جرم تخـریب شده باشد.»  و منظور از سوءنیت خاص یعنی اینکه:« مرتکب هنگام تخریب آگاه بوده است که مال متعلق به دیگری است و با قصد رساندن ضرر و خسارت به او مرتکب تخـریب شده باشد.»

برای مثال : تخـریب و شکستن عمدی در و پنجره دیگری برای نجات صاحبخانه در هنگام بروز خطر مانند آتش سوزی یا سیل و… بدلیل نبود قصد مرتکب در ایراد ضرر و خسارت به مالک  جرم محسوب نمی شود. یا اینکه کسی مالی را به تصور اینکه مال خودش می باشد نابود کند و بعدا کاشف به عمل آید مال متعلق به دیگری بوده است. به دلیل فقدان سوءنیت خاص یا همان عنصر معنوی  عمل وی جرم تخریب نخواهد بود.

نکات مهم دیگر در جرم تخریب

برای شمول عنوان تخریب ،نابود شدن تمام اموال موضوع  جرم ضروری نیست ،بلکه صرف از بین بردن بخشی از مال یا ایراد خسارت یا از حیّز انتفاع انداختن آن کفایت می کند.
در جرم تخریب باید خسارت فیزیکی به مال وارد شود  و در صورت عدم وارد شدن خسارت فیزیکی صدور حکم به تخریب منتفی است. برای تحقق جرم تخریب، ضرورتی ندارد که قصد نابود کردن و خسارت وارد آوردن نسبت به همان مال وجود داشته باشد که عملا نابود شده یا خسارت دیده است. برای مثال : هرگاه کسی به قصد شکستن ساعت متعلق به غیر آن را بر روی شیشه خودروی متعلق به او بکوبد ولی به جای شکسته شدن ساعت ،شیشۀ خودرو بشکند، مرتکب جرم تخریب  شده است.

ابزار یا وسیله تخریب چه تاثیری در جرم تخـریب دارد؟

وسیله یا ابزار خاصی شرط تحقق جرم تخریب نیست . جرم تخـریب با هر وسیله ای ممکن است انجام شود. اما گاهی وسیله ، موجب تشدید مجازات می شود. مانند: لطمه زدن به مال دیگری با استفاده از مواد منفجره.

تخریب مال مشاع توسط یکی از شرکا

اگر دو یا چند نفر در مالی به صورت  مشاعی شریک باشند و یکی از شرکا موجب تخـریب مال مزبور شود شرکا دیگری در صورتی می تواند بر علیه او به عنوان جرم تخریب شکایت کنند که ثابت شود تخریب مال مشاع از جانب شریک دیگر با سوءنیت و با قصد جلب منفعت غیر مجاز و اضرار به دیگر شرکا انجام شده باشد.

مجازات تخـریب اموال خصوصی

مطابق  اصل 40 قانون اساسی: «هیچ کس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله ی اضرار به غیر یا تجاوز به حقوق عمومی قرار دهد». و حیثیت، جان، مال، حقوق و مسکن اشخاص تحت حمایت اصل 22 قانون اساسی قرار گرفته است .به همین دلیل قانون گذار حکیم در قوانین جزایی به منظور جلوگیری از تخریب اموال اشخاص مطابق ماده ی 677 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 مجازات تعیین کرده و بیان داشته: « هرکس عمدا اشیای منقول یا غیر منقول متعلق به دیگری را تخـریب نماید یا به هر نحو کلا یا بعضا تلف نماید و یا از کار اندازد  به حبس از 6 ماه تا سه سال محکوم می شود.»علاوه بر مجازات مزبور مرتکب تخـریب مسئول جبران خسارت وارده نیز خواهد بود.

تخریب اموال عمومی و دولتی

تخـریب اموال عمومی به معنای آسیب و صدمه رساندن به بناهای تاریخی، اماکن مذهبی، سینماها، پارک ها، متعلقات اتوبوس ها و مترو، تلفن های عمومی، مجسمه های نصب شده در سطح شهر و … می باشد. تخـریب اموال عمومی یا اموال متعلق به دولت مجازات سنگین تری دارد، خصوصا اگر با آتش زدن و تحریق همراه باشد به دلیل رعب و وحشتی که در جامعه ایجاد می کند مجازات شدیدتری نسبت به تخریب ساده ی اموال دارد.

مجازات تخـریب اموال عمومی

مطابق  ماده  675 قانون مجازات اسلامی:« هرکس عمداً عمارت یا بنا یا کشتی یا هواپیما یا کارخانه یا انبار  و به طور کلی هر محل مسکونی یا معد برای سکنی یا جنگل یا خرمن یا هر نوع محصول زراعی یا آشکار یا مزرعه یا باغ های متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محکوم می شود.» هرکس ساختمان، هواپیما، کشتی، کارخانه، جنگل و مزارع را به آتش بکشد به حبس از دو تا پنج سال محکوم می شود و نیز  طبق ماده 687 قانون فوق الذکر هر کس به اموال عمومی که مورد استفاده ی مردم قرار دارد صدمه وارد سازد اعم از اینکه به خراب کردن، آتش زدن، از کار انداختن یا هر نوع خرابکاری دیگری بپردازد، به حبس از سه ماه تا ده سال محکوم می شود.

مطلــب پیشــنهادی : عفو عمومی و خصوصی